Mes que un... Barca

Στην ποδοσφαιρική διάλεκτο, το "φαινόμενο της πεταλούδας", η περίφημη "θεωρία του χάους",δεν θα μπορούσε να αποτυπωθεί καλύτερα από τη βιογραφία του Γιόχαν Κρόιφ. Εξηγούμεθα... Η ανάληψη της αρχηγίας του Αγιαξ από τον Πιτ Κάιζερ το καλοκαίρι του 1973, ως απόρροια των καμωμάτων του "ιπτάμενου Ολλανδού" τους προηγούμενους μήνες, οδήγησε στο τηλεφώνημα του Κρόιφ προς τον μάνατζέρ του, Κορ Κόστερ, ο οποίος μέσα σε ένα μήνα τον είχε "ντύσει" με τη φανέλα της Μπαρτσελόνα. Και φυσικά ο "γάμος" του Ολλανδού με τους "μπλαουγκράνα" απέφερε τις αμέτρητες "χρυσές σελίδες" στην ιστορία του καταλανικού συλλόγου...

Ο Κρόιφ δεν βρίσκεται σε περίοπτη θέση στο πάνθεον της ιστορίας της Μπαρτσελόνα, τόσο για την παικτική του προσφορά. Σίγουρα το 5-0 μέσα στη Μαδρίτη επί της Ρεάλ (ένα γκολ και συμμετοχή στα άλλα τέσσερα), λίγους μήνες μετά την άφιξή του στο "Καμπ Νόου", ήταν ανεπανάληπτο επίτευγμα. Οπως και το γεγονός πως καθοδήγησε τους συμπαίκτες του στην κατάκτηση του πρωταθλήματος το 1974, μετά από μία "στείρα" περίοδο 14 ετών. Ωστόσο εκείνη η ομάδα απείχε παρασάγγας από το επίπεδο του Κρόιφ και δεν μπόρεσε να βγει στην επιφάνεια. Ενα κύπελλο το 1978 και κάπου εκεί τελειώνουν οι μνήμες της.

Η προσφορά του Κρόιφ είναι -κυρίως- μεταγενέστερη. Ως προπονητής και ως... κρυφός προπονητής, ή αλλιώς ανεπίσημος σύμβουλος της εκάστοτε διοίκησης της ομάδας. Η κορυφαία ομάδα στην ιστορία του συλλόγου οφείλεται στην προπονητική του ευφυΐα. Ο λόγος, φυσικά, για την "Dream Team" του, την πρώτη ομάδα για την οποία χρησιμοποιήθηκε από τον Τύπο η λέξη "galacticos". Είναι, όμως, η ομάδα του Μίκαελ Λάουντρουπ, του Ρομάριο, του Χρίστο Στόιτσκοφ, του Χοσέ Μάρι Μπακέρο, του Ρόναλντ Κούμαν, του Αντονι Θουμπιθαρέτα και του Πεπ Γκουαρντιόλα η σπουδαιότερη της "μπλαουγκράνα" ιστορίας; Ο τελευταίος έχει μια διαφωνία, αφού με τα... κατάλοιπα του Κρόιφ, καταφέρνει φέτος να αμφισβητήσει τον δάσκαλό του. "Dream Team" ή "Pep Team"; Ιδού η απορία...

Dream Team: Η απόλυτη Μπαρτσελόνα

Η δεύτερη μετακίνηση του Κρόιφ από τον Αγιαξ στην Μπαρτσελόνα, ως προπονητής πλέον το καλοκαίρι του 1988, ήταν η κίνηση-ματ των Καταλανών για να διακόψουν την κυριαρχία της Ρεάλ Μαδρίτης των Εμίλιο Μπουτραγκένιο, Ούγκο Σάντσεζ, Μίτσελ, Μάρτιν Βάθκεθ κ.ά. Ο κύκλος του Μπερντ Σούστερ και των άλλων "αστεριών" της εποχής που δεν προσέφεραν τίτλους στην ομάδα ολοκληρώθηκε, με τον Κρόιφ να ψάχνει μία πλήρη αναγέννηση.

Η προεργασία έγινε με τους Τσίκι Μπεγκιριστάιν, Γκιγέρμο Αμόρ, Αντονι Γκοϊκοετσέα, Χούλιο Σαλίνας και Χοσέ Μάρι Μπακέρο που μπήκαν στην ομάδα και κατέκτησαν το Κύπελλο Κυπελλούχων το 1989 απέναντι στη Σαμπντόρια. Εκείνο το καλοκαίρι, η κατάληψη των δύο από τις τρεις διαθέσιμες θέσεις ξένων έγινε από τους Μίκαελ Λάουντρουπ και Ρόναλντ Κούμαν, ποδοσφαιριστές που αποτέλεσαν την απαρχή για να αλλάξει ο ρους της ιστορίας. Η Ρεάλ εξακολουθούσε να κυριαρχεί εντός των συνόρων φτάνοντας τα πέντε σερί πρωταθλήματα, όμως η νέα δύναμη του ισπανικού ποδοσφαίρου που υπέφωσκε αυτά τα δύο χρόνια (και κατέκτησε το κύπελλο του 1990), κάποια στιγμή βρήκε διέξοδο.

Οι τελευταίες "πινελιές" πριν την πραγματική συγκομιδή τροπαίων ήταν ο Χρίστο Στόιτσκοφ, ο Αλμπερτ Φερέρ και ένας νεαρός γηγενής από τις ακαδημίες της ομάδας που μπήκε αμέσως στα βαθιά, ονόματι Γιόσεπ Γκουαρντιόλα. Από εκείνο το σημείο, η Μπαρτσελόνα άρχισε να "σαρώνει" τους τίτλους. Τέσσερα πρωταθλήματα (1991, 1992, 1993, 1994), το ιστορικό Κύπελλο Πρωταθλητριών του 1992 με τη "βολίδα" του Κούμαν (πάλι απέναντι στη Σαμπντόρια), τρία Σούπερ Καπ Ισπανίας (1991, 1992, 1994) και ένα Διηπειρωτικό (1992).

Το "μαγικό ραβδάκι" του Κρόιφ λειτούργησε "μαεστρικά", εφαρμόζοντας την αγαπημένη μέθοδο παιχνιδιού του. Τρεις αμυντικοί σταθεροί και ένας ελεύθερος (λίμπερο). Οταν, όμως, ένας εξ αυτώνείναι ο κορυφαίος αμυντικός-σκόρερ όλων των εποχών (102 γκολ σε 345 εμφανίσεις), τότε εκ προοιμίου τα πράγματα φαντάζουν εύκολα. Στο κέντρο, δύο παίκτες είχαν εντολή να δίνουν την μπάλα σε πιο επιθετικογενείς συμπαίκτες τους. Μπροστά τους υπήρχε ένας ποδοσφαιριστής σε ρόλο "δεκαριού", δεξιά και αριστερά δύο ταχύτατα άκρα και κορυφή ένας all around επιθετικός. Με λίγα λόγια, Θουμπιθαρέτα, Φερέρ, Ναδάλ, Σέρχι, Κούμαν, Γκουαρντιόλα, Αμόρ, Μπακέρο, Λάουντρουπ, Στόιτσκοφ, Ρομάριο.

Σε ποδοσφαιρικά χαρακτηριστικά, αυτή η ενδεκάδα μεταφράζεται σε δυναμικούς αμυντικούς που μπορούν να προωθήσουν την μπάλα, σε ένα κέντρο που είχε την ικανότητα να αλλάζει συνεχώς την μπάλα με γοργό ρυθμό και να την κρατά όσο χρειάζεται για να βρει το διάδρομο προς την αντίπαλη εστία, έναν Λάουντρουπ που όλοι έψαχναν να βρουν, ώστε να βγάλει την ασίστ (και αυτός πάντοτε την έβγαζε) και έναν "φουνταριστό" να "πυροβολεί" αδιακρίτως. Τίποτα από αυτά δεν θα λειτουργούσε, όμως, εάν ο Κρόιφ δεν βάσιζε το "οικοδόμημά" του στο πιο γερό "θεμέλιο", τον Γκουαρντιόλα.

Ο Καταλανός μέσος αποτέλεσε ίσως την πιο σωστή επιλογή του Ολλανδού, μαζί με το κόψιμο του καπνίσματος το 1991, λίγο πριν τη επέμβαση μπάι πας στην οποία υποβλήθηκε. Ο Γκουαρντιόλα είχε πολυεπίπεδο ρόλο σε αυτήν την ομάδα. Πρώτα απ’ όλα ήταν παιδί από τα "σπάργανα" της ομάδας, γεγονός που πάντα εκτιμάται σε έναν σύλλογο που δεν έχει μόνο αθλητικό χαρακτήρα. Εν συνεχεία, ανέλαβε ένα ρόλο πρωτόγνωρο για την εποχή εκείνη, να αγωνιστεί μπροστά από τους τέσσερις αμυντικούς, αν και οι ανασταλτικές του ευθύνες ήταν σαφώς μικρότερες σε σχέση με τις αντίστοιχες όσων αγωνίζονται σε αυτό το σημείο του γηπέδου σήμερα. Η αψεγάδιαστη ικανότητά του να πασάρει ακριβώς όπως πρέπει, εκεί που πρέπει και όποτε πρέπει έβαζε τις ολόσωστες βάσεις σε κάθε επίθεση της Μπαρτσελόνα. Από εκεί και πέρα, ήταν δουλειά των πέντε ποδοσφαιριστών που βρίσκονταν μπροστά του να κάνουν το καθήκον τους και να στείλουν την μπάλα να αναπαυτεί στα αντίπαλα δίχτυα.

Το καταλανικό "τρένο" της επιτυχίας άντεξε μέχρι το... Μαρούσι. Ο τελικός του Τσάμπιονς Λιγκ το 1994, στο Ολυμπιακό Στάδιο, υπήρξε η αρχή του τέλος για αυτήν την "Dream Team", όπως ονομάστηκε η Μπαρτσελόνα το 1992, με την ευκαιρία της παρουσίας στη Βαρκελώνη της αμερικανικής ομάδας μπάσκετ, για τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Η συντριβή της από τη Μίλαν με 4-0, αν και οι Καταλανοί ήταν το απόλυτο φαβορί για την κατάκτηση του τίτλου, έφερε αμφισβήτηση στο πρόσωπο του ανέγγιχτου Κρόιφ. Οι έντεκα τίτλοι, ο απολογισμός του Ολλανδού μέχρι εκείνο το σημείο, δεν αυξήθηκαν τα επόμενα δύο χρόνια, οι περισσότεροι ποδοσφαιριστές που εξύψωσαν τους "μπλαουγκράνα" στα ποδοσφαιρικά ουράνια αποχώρησαν και το 1996, μετά από διαμάχη με τον πρόεδρο Γιοσέπ Γιουίς Νούνιες, ήταν η ώρα της μεγάλης απόφασης: Γιόχαν Κρόιφ και Μπαρτσελόνα δεν θα συνέχιζαν πλέον μαζί και η σπουδαιότερη σελίδα στην ιστορία της ομάδας βρήκε τον επίλογό της.

Pep Team: Αναγέννηση μέσα από τις στάχτες

Οταν ο Φρανκ Ράικαρντ απάλλασσε το σύλλογο από την παρουσία του, η απαραίτητη συνθήκη για να ξαναβρεί τον καλό της εαυτό η ομάδα έγινε αμέσως πρόβλημα. Ποιος θα ήταν ο διάδοχος του Ολλανδού τεχνικού των δύο πρωταθλημάτων και του ενός Τσάμπιονς Λιγκ; Ο Ζοζέ Μουρίνιο; Ο Μαρτσέλο Λίπι; Ο Γκους Χίντινκ; Σίγουρα ουδείς υποδεέστερου επιπέδου δεν θα μπορούσε να ξαναδώσει στην ομάδα στιγμές αντίστοιχες με αυτές των προηγουμένων ετών.

Κάπου εκεί, κι ενώ η δημόσια συζήτηση βρισκόταν εν εξελίξει, μίλησε ο Γιόχαν Κρόιφ, έστω και διαμέσω του καλύτερου "μαθητή" του, του Πεπ Γκουαρντιόλα. Ο προπονητής εντός των τεσσάρων γραμμών του γηπέδου της "Dream Team" είχε περάσει το... αγροτικό του προπονώντας τη δεύτερη ομάδα της Μπαρτσελόνα. Η πορεία του αξιοθαύμαστη σε σχέση με την μηδαμινή πρότερη προπονητική πείρα και με δεδομένο πως η πρώτη ομάδα του είχε... κλέψει "αστέρια" όπως ο Τζιοβάνι ντος Σάντος και ο Μπόγιαν Κρκιτς. Δεν δυσκολεύτηκε να βρει άλλους "ακρογωνιαίους λίθους"» και να στηριχθεί σε αυτούς παράγοντας ουσιαστικό έργο για το μέλλον της ομάδας. Ταυτόχρονα, έπεισε τους υπό αφόρητη πίεση διοικούντες το σύλλογο, να του δώσουν μία ευκαιρία γιατον πάγκο της πρώτης ομάδας.

Η ανάληψη της τεχνικής ηγεσίας από τον 37χρονο Καταλανό προξένησε πολλές απορίες. Αυτές αυξήθηκαν μετά τα δύο ανεπιτυχή αποτελέσματα στις δύο πρώτες αγωνιστικές της Primera Division. Λύθηκαν σχεδόν άμεσα στον επόμενο μήνα και μέχρι την αλλαγή του έτους, άπαντες απολογήθηκαν στον Γκουαρντιόλα για την πρώιμη αμφισβήτηση. Το "διαστημικό" ποδόσφαιρο της "Pep Team", όπως την ονόμασε ο καταλανικός Τύπος, υπενθύμισε σε πολλούς το ποδοσφαιρικό υπόβαθρο του άπειρου τεχνικού. Ο Γιόχαν Κρόιφ μιλούσε μέσα από αυτόν και όπως το 1988, δημιουργούσε κάτι νέο στο προπονητικό κέντρο της Μάσια. Οι καταστάσεις τα έφεραν έτσι, ώστε να κάνει την αρχή με τον ίδιο τρόπο. Διώχνοντας ποδοσφαιριστές περιττούς για τα σχέδιά του, όσο κι αν "έλαμψαν" στο παρελθόν. Ροναλντίνιο και Ντέκο δεν ανήκαν στα πλάνα της νέας σεζόν, ενώ και ο Σαμουέλ Ετό με τον Τιερί Ανρί, εάν έβρισκαν ομάδα να χρηματοδοτήσει τη μεταγραφή τους, θα είχαν αποχαιρετήσει το "Καμπ Νόου". Προς ικανοποίηση όλων, δεν τα κατάφεραν.

Τι άλλαξε, όμως, στην Μπαρτσελόνα, από τη στιγμή που δεν ήρθε κανείς παίκτης πρώτης γραμμής το καλοκαίρι και έχει μεταμορφωθεί από το έκτρωμα τον τεσσάρων πρώτων μηνών του 2008, σε ανεξάντλητη μηχανή παραγωγής θεάματος και ουσίας από τους τέσσερις τελευταίους μήνες του 2008 μέχρι και σήμερα; Η μεταγραφή του Ντάνι Αλβες και του Σεϊντου Κεϊτά με πρώτη ματιά σαφώς και δεν παίζουν τον πρωταγωνιστικό ρόλο σε αυτήν την αλλαγή. Κι, όμως, αυτό ακριβώς είναι το στοιχείο που άλλαξε σε αυτήν την ομάδα. Ο,τι όλοι οι ποδοσφαιριστές, πλέον, έχουν απεριόριστα σημαντικό ρόλο στη λειτουργία της ομάδας.

Η νοοτροπία που έχει εμφυσήσει ο Γκουαρντιόλα άλλαξε τελείως το πνεύμα που κυριαρχούσε ακόμα και στις καλές εποχές του Ράικαρντ. Τότε, ο κάθε παίκτης αγωνιζόταν μόνο για τον εαυτό του και παράλληλα βοηθούσε την ομάδα. Ουδείς νοιαζόταν για το σύνολο και έτσι αναπτύχθηκαν οι "φατρίες" στα αποδυτήρια που δεν ενοχλούσαν κανένα. Οταν οι καταστάσεις ξέφευγαν, υπήρχε ο "φύλακας" της ομάδας που έβαζε (πάντα με το άγριο) τα πράγματα στη θέση τους. Ο λόγος φυσικά για τον Χενκ τεν Κάτε. Στη σημερινή ομάδα, οι ελευθερίες περιορίστηκαν, οι εγωισμοί καταπατήθηκαν, η αλαζονεία κρύφτηκε στην ντουλάπα και όλοι βρίσκονται υπό τις προσταγές του Γκουαρντιόλα. Τα λιγοστά κρούσματα απειθαρχίας για ένα πέναλτι του Λιονέλ Μέσι ή μία προπόνηση του Ετό αντιμετωπίζονται άμεσα και λήγουν άμα τη εμφανίσει τους. Από τη στιγμή που ο προπονητής των Καταλανών είδε παίκτες όπως ο Στόιτσκοφ ή ο Ρομάριο να μπαίνουν σε "καλούπια", από πλευρά πειθαρχίας και νοοτροπίας είναι ικανός να κάνει τα πάντα.

Σε αγωνιστικό επίπεδο, οι ομοιότητες δεν σταματούν. Ο Αλβες μοιάζει με δεξιοπόδαρη εκδοχή του Σέρχι. Ο Ράφαελ Μάρκεζ μοιράζει πάσες από πίσω όπως ο Κούμαν. Ο Ανρί υποδύεται τον Στόιτσκοφ και ο Μέσι βελτίωσε κατά πολύ τις επιδόσεις του Μπεγκιριστάιν. Και φυσικά υπάρχει ο Τσάβι ως αντι-Γκουαρντιόλα. Ωστόσο η σύνδεση με την τότε ομάδα δεν γίνεται τόσο σε πλευρά προσώπων, αφού οι εποχές έχουν αλλάξει και το ποδόσφαιρο έχει μεταβάλλει τα χαρακτηριστικά του. Το συνολικό αποτέλεσμα είναι αυτό που μετράει και είναι το συγκρίσιμο μέγεθος στην προκειμένη περίπτωση.

Οντας ο ίδιος σπουδαίος μέσος και βλέποντας να εκτυλίσσεται (λόγω θέσης) το παιχνίδι της κορυφαίας ομάδας της Μπαρτσελόνα ακριβώς μπροστά στα μάτια του, ο Γκουαρντιόλα ήταν ο ιδανικός προπονητής που θα μπορούσε να δώσει τις απαραίτητες κατευθύνσεις στο κέντρο των "μπλαουγκράνα". Ο σύλλογος παραδοσιακά λειτουργεί με κυκλοφορία της μπάλας, πολλές πάσες και την κατάλληλη στιγμή την έμπνευση που θα αποφέρει το γκολ. Στην Μπαρτσελόνα του 2008-09, χρησιμοποιείται η αέναη κίνηση του Τσάβι, του Αντρές Ινιέστα και του Αλβες που είναι πάντα παρών ως τρίτος δημιουργικός μέσος κατά τις επιθέσεις της ομάδας, μέχρι η μπάλα να φτάσει έξω από τη γραμμή της αντίπαλης περιοχής. Εκεί μπαίνουν στο "κόλπο" οι Μέσι και Ανρί, που είτε αλλάζουν θέσεις με τους μέσους, είτε ανοίγονται στις πτέρυγες και "σπάνε" την μπάλα με τελικό αποδέκτη τον Ετό, ή όποιον άλλον έχει εισχωρήσει στην περιοχή του αντιπάλου. Αποδεικτικό στοιχείο της αρτιότητας του εν λόγω συστήματος είναι οι ουκ ολίγες φορές που έχει βρεθεί σε θέση σεντερ φορ, αμαρκάριστος,ακόμα ο Κάρλες Πουγιόλ!

Οι "κοφτές" πάσες και η συνεχής κίνηση ώστε κάθε ποδοσφαιριστής που δεν έχει την μπάλα να γίνει ο επόμενος αποδέκτης της αποπροσανατολίζουν την αντίπαλη άμυνα και όταν αυτή δημιουργήσει το "ρήγμα", έρχεται η ώρα της "εκτέλεσης". Η μεθοδολογία αυτή, φυσικά, ευνοείται από το ταλέντο και την προσωπικότητα των ποδοσφαιριστών της ομάδας. Η μεμονωμένη προσφορά των Μέσι, Ετό, Τσάβι, Ινιέστα, Αλβες, δεν αμφισβητείται. Ωστόσο την περσινή σεζόν ουδείς (εξαιρουμένου του Βραζιλιάνου που αγωνιζόταν στη Σεβίλλη) έφτασε σε αυτό το ζενίθ. Η τότε μεμονωμένη προσφορά σε εκείνη την ομάδα ήταν σαφώς μικρότερη από την τρέχουσα. Ισως επειδή, όπως προαναφέρθηκε, δεν μιλούσαμε για ομάδα.

Το αποτέλεσμα των αλλαγών: 124 γκολ ενεργητικό με τη σεζόν να έχει ακόμα δρόμο, άπλετο θέαμα και αντιπάλους να γνωρίζουν τη συντριβή από το πρώτο ημίχρονο των αγώνων. Το παράδειγμα της Μπάγερν Μονάχου στα προημιτελικά του Τσάμπιονς Λιγκ δεν είναι το πρώτο. Είχαν προηγηθεί Ατλέτικο Μαδρίτης, Βασιλεία, Αλμερία, Βαγιαδολίδ, Βαλένθια, Λα Κορούνια, Λιόν, Μάλαγα που είχαν υποταχθεί στις ορέξεις των Καταλανών, έχοντας δεχθεί τρία, τέσσερα, πέντε ή ακόμα και έξι γκολ από το πρώτο ημίχρονο. Και όλα αυτά, με τραυματισμούς, "κοιλιά", αποτελέσματα που έφεραν γκρίνια, διαιτησίες που προκάλεσαν με υπέρ και εναντίον σφυρίγματα και κάθε στοιχείο που ενσωματώνεταιστην ποδοσφαιρική χρονιά μιας ομάδας. Μόνο που η συγκεκριμένη ομάδα έχει ένα διαφορετικό "μέταλλο", πλέον, που όμοιό της είχε γνωρίσει ξανά πριν από περίπου 15 χρόνια...

Σύγκριση καμία. Προς το παρόν...

Η βασική αρχή των μαθηματικών της... τρίτης δημοτικού είναι πως δεν μπορείς να συγκρίνεις μήλα με πορτοκάλια. Στο ποδόσφαιρο και δη σε μία χρονική απόσταση 20 ετών, είναι ριψοκίνδυνο να κάνεις συγκρίσεις μεταξύ δύο ομάδων. Πόσο μάλλον όταν η μία κατέκτησε όλους τους διαθέσιμους τίτλους, χαρακτηρίστηκε η καλύτερη στην ιστορία της Μπαρτσελόνα (ξεπερνώντας ακόμα και τη "Barca de las Cinco Copas" του κορυφαίου παίκτη του συλλόγου σύμφωνα με τους φιλάθλους, Λαντισλάο Κουμπάλα) και διέγραψε έναν κύκλο ετών.

Η φετινή Μπαρτσελόνα μπορεί να κοντράρει την "Dream Team" του Γιόχαν Κρόιφ στο θέαμα που παράγει και στο αίσθημα πληρότητας με το οποίο αποχωρεί ένας τυχερός φίλαθλος που παρακολούθησε αγώνα της. Ισως, μάλιστα, να το καταφέρνει ακόμα καλύτερα από εκείνη την ομάδα-"θρύλο". Ωστόσο δεν έχει συμπληρώσει καλά-καλά μία σεζόν και ίσως εξελιχθεί σε αδικία μία σύγκριση από τώρα. Διότι έχει μπροστά της ένα τρεμπλ να διεκδικήσει και κυρίως αρκετές σεζόν να διανύσει με την ίδια επιτυχία.

Το μόνο βέβαιο, πέραν συγκρίσεων και συμπερασμάτων, είναι πως ο "μαθητής" διεκδικεί τη θέση του "δασκάλου". Εχοντας θητεύσει 472 φορές στο σχολείο του "ιπτάμενου Ολλανδού", έστω και τις περισσότερες χωρίς αυτόν στην άκρη του πάγκου, ο Πεπ Γκουαρντιόλα "χτίζει" μία ομάδα σύμφωνα με τις οδηγίες χρήσεις που βρήκε παραπεταμένες σε μία γωνιά στις εγκαταστάσεις του συλλόγου. Συγγραφέας, ο Γιόχαν Κρόιφ...

---