Ζαν Μισέλ Ολά: Ο αρχιτέκτονας της Λιόν

Οι 19χρονοι Καρίμ Μπενζεμά και Χατέμ Μπεν Αρφά αποτελούν τους πλέον ελπιδοφόρους ποδοσφαιριστές της Λιόν, της κραταιάς δύναμης της Γαλλίας. Οταν οι δύο νεαροί επιθετικοί έβλεπαν το πρώτο φως της ημέρας το 1987, ουδείς μπορούσε να φανταστεί ότι αυτό το έτος θα ήταν συνυφασμένο με το επαγγελματικό τους μέλλον. Ηταν η χρονιά που ο Ζαν Μισέλ Ολά αναλάμβανε τις τύχες του συλλόγου. Ενός συλλόγου που πάλευε για την παραμονή του στην Ligue 2,με τα χρέη των 15 εκατομμυρίων ευρώ που αυξάνονταν κάθε έτος. Μιας ομάδας με τρεις μονίμους υπαλλήλους και έναν σε καθεστώς ημιαπασχόλησης. Μιας ομάδας στη σκιά της Σεντ Ετιέν, η οποία εκτός από τη δόξα, "έκλεβε" και τους φιλάθλους της γειτονικής πόλης.

Στα δικά του 19 χρόνια, ο Ολά ζούσε τον γαλλικό Μάη του ’68, αλλά και τη δική του επανάσταση. Γεννημένος στα λιμάνια του Λιόν από πατέρα δημοσιογράφο και μητέρα καθηγήτρια, ποτέ δεν ήταν ήσυχο πνεύμα. Σπούδασε πληροφορική και αργότερα μάνατζμεντ, ενώ παράλληλα με τις σπουδές του, εισήλθε στον επιχειρηματικό κλάδο. Πρώτα δημιουργώντας μια μικρή εταιρία πληροφορικής (Cegi), την οποία πούλησε δύο χρόνια αργότερα στην CEGOS, με τον ίδιο να αναλαμβάνει διευθυντικό πόστο, μόλις στα 21 του χρόνια. Το 1983 παραιτείται και μαζί με τον συνεργάτη του Ζαν Κλοντ Σανσό δημιουργεί την CEGID, η οποία άρχισε ως μία μικρή εταιρία συστημάτων πληροφορικής, αλλά μέσα σε τέσσερα χρόνια κατάφερε να βρεθεί στο Χρηματιστήριο και να απασχολεί περισσότερους από 1.000 υπαλλήλους.

Ενας καινοτόμος στο χώρο του ποδοσφαίρου

Αν και τον χαρακτηρίζουν η τετράγωνη λογική, η διορατικότητα και η μεθοδικότητα, το δεύτερο πάθος του, πέραν των επιχειρήσεών του, δεν προήλθε από αυτά τα στοιχεία, αλλά από τον παρορμητισμό του. Ανοιξη του 1987 και ο Μπερνάρ Ταπί, πρόεδρος της Μαρσέιγ, αλλά και παρουσιαστής της εκπομπής του TF1 "Ambitions", κάλεσε τον ήδη γνωστό στο γαλλικό προσκήνιο Ολά για μία συνέντευξη. Την εκπομπή ακολούθησε ένα κοκτέιλ, στο οποίο έδωσε το "παρών" και ένας δημοσιογράφος της "Progres", εφημερίδας του Λιόν. Η ερώτησή του προς τον Ταπί, χαρακτηριστική. Ποιος πιστεύει ότι θα μπορούσε να βγάλει από το τέλμα στο οποίο είχε περιέλθει την Λιόν.

Η απάντηση ήρθε στις 15 Ιουνίου του ίδιου έτους, όταν ο Ζαν Μισέλ Ολά αναλάμβανε τα ηνία της ομάδας της γενέτειράς του. Εχοντας ως πρώτο συμβουλάτορα τον Ταπί και στηριζόμενος στα όσα του είχαν διδάξει τα είκοσι χρόνια μέσα στον κόσμο των επιχειρήσεων, σχεδίασε ένα πλάνο ανάπτυξης του συλλόγου. Στον αθλητισμό είχε μυηθεί από τα (λίγα) χρόνια που έπαιζε χάντμπολ στο επαγγελματικό πρωτάθλημα, ωστόσο το ποδόσφαιρο ήταν διαφορετική και πιο δύσκολη υπόθεση.

Η εταιρία του άνθιζε και αυτό του έδωσε την ιδέα για το πως θα διαχειριστεί τις αντιξοότητες που προέκυπταν. "Ενήργησα με γνώμονα το μοναδικό τρόπο που ήξερα: συμπεριφέρθηκα στην Λιόν ως μία ακόμα επιχείρηση", δηλώνει αρκετά χρόνια αργότερα. "Η στρατηγική μου ήταν καλή, αλλά η εφαρμογή της ήταν δύσκολη επειδή δεν γνώριζα το πως να λειτουργώ μία ομάδα καθημερινά".

Χώρισε τα βασικά σημεία ενασχόλησής του με τον σύλλογο σε δύο επίπεδα. Το αγωνιστικό και το μάρκετινγκ. Στο πρώτο, τοποθέτησε υπεύθυνο τον δεύτερο σκόρερ όλων των εποχών του γαλλικού πρωταθλήματος και παλαιά δόξα της ομάδας, Μπερνάρ Λακόμπ. Το 1988 προσλαμβάνει τον επίσης γεννημένο στο Λιόν παλαίμαχο διεθνή αμυντικό, Ραϊμόν Ντομενέκ (νυν ομοσπονδιακό τεχνικό της Γαλλίας) ως προπονητή. Η εμπιστοσύνη στους ανθρώπους που είχαν συνδεθεί με την πόλη, εξάλλου, ήταν αυτονόητη, αφού επιθυμούσε να ισχυροποιήσει τη θέση της ομάδας του στο υποσυνείδητο των κατοίκων, τη στιγμή που η Σεντ Ετιέν παρουσίαζε φθίνουσα πορεία.

Αυτό ίσως ήταν και το πιο δύσκολο στοίχημα, αφού όσον αφορά τα οικονομικά και την προβολή του συλλόγου, το παρελθόν του υποδείκνυε ότι θα τα καταφέρει. Αφού έβαλε σε μία τάξη το ταμείο της ομάδας, ο προβιβασμός του 1988 και η παρουσία στην Ligue 1 έφερε για πρώτη φορά αξιόλογα έσοδα. Δεν ήταν, φυσικά, αρκετά για να ξεπληρώσει τα χρέη και κατά συνέπεια χρειαζόταν εισροή από μία άλλη πηγή. Το σήμα της Λιόν έπρεπε να προωθηθεί καταλλήλως και θα έφερνε τα απαιτούμενα επιπλέον έσοδα. Το σχέδιο που εκπόνησε αφορούσε την προσφορά μίας σειράς υπηρεσιών κάτω από την σκέπη του ονόματος του συλλόγου. Αυτές μεταφράζονταν σε καφετέριες, ταξιδιωτικά πρακτορεία, ταξί ή ακόμα και κομμωτήρια, τα οποία με τον καιρό, αύξαναν το συνολικό κύκλο εργασιών της ομάδας.

Τοποθετώντας τα θεμέλια

Το 1991, ο Ολά υλοποίησε μία από τις πρώτες υποσχέσεις που είχε δώσει με την ανάληψη της ομάδας, στην προσπάθειά του να προσελκύσει το ενδιαφέρον του κοινού της πόλης. Μέσω του μηνύματος που είχε τυπωθεί στις φανέλες του συλλόγου, το "Λιόν, πόλη ευρωπαϊκή", ονειρευόταν την έξοδό στην Ευρώπη μέσα σε τέσσερα χρόνια. Οσοι τον χαρακτήρισαν "υπερφίαλο" και "αλαζόνα" (κάτι που συμβαίνει μέχρι και σήμερα) διαψεύσθηκαν παταγωδώς όταν η Λιόν τερμάτισε πέμπτη και εξασφάλισε την έξοδο στο κύπελλο ΟΥΕΦΑ. "Ηταν περισσότερο θέμα μάρκετινγκ, παρά στρατηγικό πλάνο", αποκαλύπτει αρκετά χρόνια αργότερα για εκείνη την υπόσχεση.

Η Λιόν μετατρέπεται σε ανώνυμη εταιρία, εισέρχεται στο Χρηματιστήριο, αποκτά την "OL Groups", την εταιρία που κατέχει τα δικαιώματα προβολής της, η οποία γίνεται με δεκάδες διαφορετικούς και διεισδυτικούς ως προς το πελατειακό κοινό τρόπους. Οι έννοιες "επιχειρηματικό πλάνο" και"εμπόριο" συνδέονται άρρηκτα πλέον με την στρατηγική του συλλόγου, σε μία εποχή που στο παγκόσμιο ποδόσφαιρο τα κολοσσιαία τηλεοπτικά συμβόλαια και τα τμήματα μάρκετινγκ ήταν άγνωστα για τις περισσότερες ομάδες.

Ο αρχιτέκτονας αυτής της επιχείρησης έκανε τα σχέδιά του σε βάθος χρόνου και τα πρώτα αποτελέσματα γίνονταν ορατά. Ο κόσμος γέμιζε με τον καιρό το "Ζερλάν" και οι δεσμοί της ομάδας με την πόλη ισχυροποιήθηκαν. Ενας τίτλος, ο πρώτος από το κύπελλο του 1973 ήταν αυτό που έλλειπε. Η αναζήτησή του ήρθε με μπροστάρη πάντα τον Μπερνάρ Λακόμπ και τεχνικούς είτε τον Ζαν Τιγκανά, είτε τον Γκι Στεφάν. Η δεκαετία του ’90 βρήκε την Λιόν να ανεβαίνει σταδιακά θέσεις και να γίνεται μόνιμη κάτοχος ενός εκ των "εισιτηρίων" για τις ευρωπαϊκές διοργανώσεις. Η εκτίναξη δεν είχε έρθει ακόμα...

Σχεδιασμός κορυφής

Το 1999, κι ενώ η Λιόν είχε κάνει ήδη την πρώτη της εμφάνιση στους ομίλους του Τσάμπιονς Λιγκ, ο Ολά αποφάσισε να κάνει το επόμενο βήμα. Επιδίωξή του, να φέρει ορισμένους ποδοσφαιριστές που θα μπορούσαν να ηγηθούν της ομάδας και δίπλα τους να σταθούν τα "προϊόντα" των Ακαδημιών της, οι οποίες είχαν εξελιχθεί στις κορυφαίες της Γαλλίας εκείνη την εποχή. Ο Ολά, εξάλλου, είχε δώσει μεγάλη προσοχή σε αυτόν τον τομέα, αφού το γαλλικό πρωτάθλημα δεν ήταν τόσο ανταγωνιστικό ώστε να προσελκύσει μεγάλα ονόματα εκτός συνόρων και θα έπρεπε να παράγει εκ των έσω ποδοσφαιριστές με προοπτική.

Την άνοιξη του 1999, έδωσε το "παρών" σε ένα παιχνίδι της Μπαρτσελόνα στο "Καμπ Νόου", ως επίσημος προσκεκλημένος του τότε προέδρου των Καταλανών, Γιόσεπ Γιουίς Νούνιεθ. Αντικείμενο συζήτησης, ο Σόνι Αντερσον, ο οποίος είχε καταπληκτική απόδοση με τη φανέλα των "μπλαουγκράνα". Ο Νούνιεθ αξίωσε το ποσό των 19.000.000 ευρώ, κάτι απαγορευτικό για την εποχή εκείνη. Αυτό πρόβαλλε ως επιχείρημα και ο Ολα, ωστόσο η μη διαπραγματευτική διάθεση των Καταλανών, τον ανάγκασε να προχωρήσει στην πλέον ακριβή μεταγραφή της ομάδας και της Γαλλίας (μέχρι τότε).

Η αρχή είχε γίνει. Η Λιόν βρισκόταν στο κατώφλι μιας νέας περιόδου, η οποία θα την έφερνε στην κορυφή της χώρας. Το 2000, στον πάγκο βρέθηκε ο Ζακ Σαντινί. Μαζί του ήρθε ο άγνωστος Ζουνίνιο Περναμπουκάνο, οι ταλαντούχοι Εντμιλσον και Στιβ Μαρλέ, οι εγνωσμένης αξίας Μαρκ Βιβιάν Φοέ, Πατρίς Λοκό, Ερίκ Ντεφλάντρ και ο φέρελπις επιθετικός από τις Ακαδημίες, Σίντνεϊ Γκοβού. Το πρωτάθλημα δεν ήρθε (η Λιόν τερμάτισε δεύτερη), ωστόσο κατακτήθηκε το Λιγκ Καπ.

Η επόμενη σεζόν βρήκε την Λιόν στην κορυφή. Ο Σαντινί είχε βάλει τις βάσεις την προηγούμενη χρονιά και υπό τη συνθήκη της... συνεχούς εναλλαγής πρωταθλητών στην Γαλλία, είχε έρθει η ώρα των "λιονέ". Ο Ζαν Μισέλ Ολά έγραψε το όνομά του στην ιστορία, φτάνοντας από το ναδίρ του 1987 στο ζενίθ του 2002 (πρώτο πρωτάθλημα στην ιστορία της ομάδας). Στην κορυφή, η οποία της έδωσε το δικαίωμα να εισέλθει και στο κλαμπ των ισχυρών της Ευρώπης, την G14, πιστοποιώντας την εξέλιξή των τελευταίων ετών.

Ο Πολ Λε Γκεν διαδέχθηκε τον Ζακ Σαντινί ο οποίος αναλάμβανε την εθνική Γαλλίας. Ο νέος προπονητής της ομάδας βρήκε στέρεες βάσεις και έτσι δεν είχε παρά να συνεχίσει το έργο που είχε αρχίσει ο προκάτοχός του. Η πολιτική της ομάδας είχε χαραχθεί αρκετό καιρό πριν και ο Λε Γκεν, απλώς ακολούθησε τη φιλοσοφία του Ολά.

Η μέθοδος Ολά

Με μοναδική μεταγραφή που κόστισε στα ταμεία τον Μαχαμαντού Ντιαρά (έναντι 3,9 εκατομμυρίων ευρώ), ο Λε Γκεν κατέκτησε και το 2003 το πρωτάθλημα, καταστώντας την Λιόν πρώτη ομάδα που κερδίζει δύο συνεχόμενους τίτλους μετά την Μαρσέιγ (1988-92). Οι βλέψεις σιγά-σιγά γίνονταν μεγαλύτερες. Σε ανύποπτο χρόνο, ο Ολά είχε δηλώσει ότι στόχος της ομάδας του είναι να φτάσει μέχρι τα προημιτελικά του Τσάμπιονς Λιγκ. Το 2003-04 έρχεται η επιβεβαίωση. Η Λιόν φτάνει μέχρι τους "8" της διοργάνωσης, όπου αποκλείεται από την μετέπειτα κάτοχο Πόρτο, του Ζοζέ Μουρίνιο. Στην Γαλλία κατακτά και πάλι το πρωτάθλημα.

Νέα σεζόν, νέα πορεία μέχρι τα προημιτελικά (έχοντας συντρίψει την Βέρντερ με 10-2 στο σύνολο στους "16"), νέος αποκλεισμός στα προημιτελικά, στα πέναλτι από την Αϊντχόφεν αυτήν τη φορά. Η Λιόν πλέον χαίρει της εκτίμησης και των υπόλοιπων μεγάλων συλλόγων της Ευρώπης, οι οποίοι, "γοητευμένοι" γαρ από το ταλαντούχο έμψυχο δυναμικό της, δεν φείδονταν προσφορών.

Το καλοκαίρι του 2004 είχε πουληθεί ο Ενμίλσον έναντι οκτώ εκατομμυρίων ευρώ στην Μπαρτσελόνα και ο Πεγκί Λουγιντουλά έναντι έντεκα εκατομμυρίων ευρώ στην Μαρσέιγ. Το επόμενο καλοκαίρι, ο Ζαν Μισέλ Ολά έκλεψε την παράσταση, ως ένας εκ των πρωταγωνιστών του σίριαλ Εσιέν. Ο Γκανέζος αμυντικός μέσος έγινε μήλον της έριδος μεταξύ Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ και Τσέλσι και ο Ολά βρήκε την "χρυσή" ευκαιρία να κάνει επίδειξη ακόμα μια φορά των ικανοτήτων του, αλλά και των στοιχείων του χαρακτήρα του.

Με υπομονή, πείσμα, τεχνάσματα και αρνήσεις, έφτασε στα... όριά του τον Ρόμαν Αμπράμοβιτς. Ο Ρώσος μεγιστάνας αναγκάστηκε να συναντηθεί προσωπικά με τον Ολά στο γιοτ του, ώστε να τον πείσει να πουλήσει τον Εσιέν. Η αξία της μεταγραφής άγγιξε τα 38 εκατομμύρια ευρώ τη στιγμή που η απόκτηση του από την Μπαστιά κόστισε 7,8 εκατομμύρια! Η αντικατάσταση άμεση και εκ των έσω, αφού στο ρόστερ υπήρχε ήδη ο Ντιαρά.

Οι εξελίξεις στο κέντρο δεν επηρέασαν την ομάδα, ούτε όμως και αυτές στον... πάγκο. Ο Λε Γκεν πήρε αιφνιδιαστική απόφαση να αλλάξει ρότα στην καριέρα του και αποχώρησε, με τον Ζεράρ Ουγέ να τον αντικαθιστά. Ο πρώην τεχνικός της Λίβερπουλ, αν και συνηθισμένος σε μεγάλες πολυέξοδες μεταγραφές, ενσωματώθηκε στη νοοτροπία της ομάδας και ξόδεψε μόνο αυτά τα οποία έφερε στα ταμεία η πώληση του Εσιέν. Ο ισολογισμός του συλλόγου δεν θα είχε αρνητικό παρονομαστή σε καμία περίπτωση, αφού η πρόσφατη ιστορία είχε δείξει ότι τα χρήματα δεν ήταν απαραίτητααυτά που έφερναν την επιτυχία.

Ακόμα και η πώληση του Ντιαρά στην Ρεάλ Μαδρίτης (μετά το... απαραίτητο σίριαλ και 26 εκατομμύρια ευρώ) δεν έγινε χωρίς σχεδιασμό. Ο 25χρονος μέσος αποχώρησε, δίνοντας τη θέση του σε έναν ποδοσφαιριστή που δεν έχει τις δυνατότητες του Μακελελέ ή του Βιεϊρά, αλλά που θεωρείται διάδοχός τους και που σε λίγα χρόνια θα έχει την αξία τους, τον Ζερεμί Τουλαλάν.

Απολογισμός μιας εικοσαετίας

Παίζοντας όμορφο ποδόσφαιρο και κατακτώντας με άνεση το πρωτάθλημα αρκετές αγωνιστικές πριν το τέλος της σεζόν, η Λιόν τα τελευταία δύο χρόνια ζει το μύθο της. Οι απόπειρες να υλοποιήσει τη νέα υπόσχεση του Ολά ( "θα κατακτήσουμε το Τσάμπιονς Λιγκ") δεν γίνονται εις μάτην, αφού ο Γάλλος επιχειρηματίας έχει αποδείξει ότι κρατά τον λόγο του.

Από την πρώτη στιγμή που ανέλαβε το σύλλογο, οι βλέψεις του ήταν μεγαλεπήβολες. Η ανάπτυξη παράλληλων με το αγωνιστικό κομμάτι εμπορικών δραστηριοτήτων τα πρώτα χρόνια φάνταζαν κάτι τελείως παράταιρο σε σχέση με τον χαρακτήρα των τότε ομάδων, ωστόσο τώρα αυτές οι δραστηριότητες αποφέρουν 40 εκατομμύρια ευρώ ετησίως στα ταμεία της ομάδας, ποσό που ισοδυναμεί με το 30% του τζίρου.

Επί οκτώ συνεχόμενα χρόνια, η πάλαι ποτέ καταχρεωμένη Λιόν παρουσιάζει θετικό ισολογισμό, έχει αφήσει... έτη φωτός πίσω της την βασική της αντίπαλο, Σεντ Ετιέν, ενώ έχει γίνει ο φόβος και ο τρόμος ακόμα και των κορυφαίων συλλόγων της Ευρώπης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η φάση των ομίλων του 2005 και του 2006, όπου "ταπείνωσε" δύο φορές την Ρεάλ Μαδρίτης στο "Ζερλάν" και έμεινε αήττητη στους επαναληπτικούς της Ισπανίας.

Με το περσινό πρωτάθλημα, κατέρριψε το ρεκόρ συνεχόμενων κατακτήσεων, που είχε η Μαρσέιγ με τέσσερις. Οδεύοντας φέτος ολοταχώς προς τον έκτο τίτλο στην Γαλλία, ετοιμάζεται να κάνει ένα ρεκόρ. Θα γίνει η μοναδική ομάδα των πέντε μεγάλων πρωταθλημάτων της Ευρώπης (Αγγλία, Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία) που πραγματοποιεί τέτοιο σερί.

Ο ρόλος του Ζαν Μισέλ Ολά, όμως, δεν σταματά εδώ. Η διατήρηση στην κορυφή της Γαλλίας επετεύχθη, όπως και στην ελίτ της Ευρώπης. Ο ευρωπαϊκός τίτλος δεν έχει έρθει ακόμα. Οπως υποστήριξε, αυτός είναι ο επόμενος στόχος της ομάδας του. "Δεν έχω τελειώσει τη δουλειά μου εδώ", δηλώνει και... απειλεί Μπαρτσελόνα, Τσέλσι, Μίλαν, Ρεάλ Μαδρίτης και κάθε άλλο επίδοξο κατακτητή της κορυφής της Ευρώπης.

Τα μαθήματα σχεδιασμού και λειτουργίας μιας ομάδας θα συνεχιστούν. Αρκετοί είναι αυτοί (ιδιαιτέρως στην Γαλλία) που έχουν παραδειγματιστεί και μιμούνται ή παίρνουν στοιχεία από το μοντέλο της Λιόν. Ενα μοντέλο που έστησε ο Ζαν Μισέλ Ολά, συμπεριφερόμενος στον κλάδο του ποδοσφαίρου με τον τρόπο που συμπεριφέρονται όλοι σήμερα, με επιχειρηματικό νου. Μόνο που ο Ολά, το έπραξε είκοσι χρόνια πριν, όταν ο ρομαντισμός και η αγνότητα ήταν ακόμα μέρος του "βασιλιά των σπορ"...