Ο "καρχαρίας" του αμαρτωλού Λας Βέγκας
Ο Δημήτρης Καρύδας αποτίει φόρο τιμής σε μία από τις πιο θρυλικές μορφές του κολεγιακού μπάσκετ, τον Τζέρι Ταρκάνιαν. Οι διαφορές του από τον Ντιν Σμιθ, η έφεση στα... κακά παιδιά, οι δικαστικές διαμάχες, οι... πετσέτες που δάγκωνε κατά τη διάρκεια των αγώνων και τα δύο μεγάλα σκάνδαλα.
Ποιος θα το περίμενε ότι μέσα σε λίγες μέρες θα αποχαιρετούσαμε και ένα δεύτερο μεγάλο προπονητή του κολεγιακού. Μετά τον Ντιν Σμιθ έφυγε και ο συνομήλικος του Τζέρι Ταρκάνιαν. Και αυτός είχε περάσει από τα μέρη μας, αλλά για αυτά θα γράψω λίγο πιο κάτω.
Ο Ταρκάνιαν επονομαζόμενος και "Jerry the Shark" (καρχαρίας) ήταν το ακριβώς αντίθετο του Ντιν Σμιθ. Έμοιαζε περίπου σαν τη μπασκετική βερσιόν του "επαναστάτη με αιτία". Σε όλα ήταν διαφορετικοί. Ο Ντιν Σμιθ, όπως έγραψα στο αντίστοιχο RIP, ήταν ένας πράος άνθρωπος, εκφραστής του λεγόμενου Old school στο κολεγιακό, του άρεσαν οι καλοί παίκτες αλλά πάνω από όλα τα καλά παιδιά που πρώτα πήγαιναν στην τάξη για τα μαθήματα τους και μετά στο γήπεδο για την προπόνηση. Ο Ταρκάνιαν είχε πάντοτε έφεση στα… άτακτα παιδιά και πέρασε όλη την προπονητική καριέρα του σε μια αδιάκοπη αντιπαλότητα με το NCAA και τους κανονισμούς του για τον "ερασιτεχνισμό" των παικτών και τις τακτικές που χρησιμοποιούν τα κολέγια για να πείσουν παίκτες να ενταχθούν στις τάξεις τους.
Ο Ταρκάνιαν ήταν λάτρης του ελεύθερου επιθετικού μπάσκετ, ο Ντιν Σμιθ της επιθετικής άμυνας.
Ο Σαρκ μας παρουσίασε μια από τις καλύτερες ομάδες όλων των εποχών εκεί στις αρχές της δεκαετίας του ’90. Τότε κατάφερε να μαζέψει στο Λας Βέγκας μερικούς από τους πιο προικισμένους μπασκετμπολίστες όλων των εποχών που έχουν παίξει παρέα στην ίδια κολεγιακή ομάδα. Ακόμη και το παρατσούκλι του σχολείου (Running Rebels, σε ελεύθερη μετάφραση οι γρήγοροι επαναστάτες) του ταίριαζε γάντι. Στην ομάδα του 1990 έπαιξαν παρέα ο Λάρι Τζόνσον, ο Γκρεγκ Άντονι, ο Στέισι Όγκμον (επονομαζόμενος και για τις πλαστικές κινήσεις του "φίδι"), ο Ντέιβιντ Μπάτλερ και ο Άντερσον Χαντ (τεράστιο ταλέντο που η καριέρα του καταστράφηκε αργότερα από τα ναρκωτικά). Από τους παγκίτες ο καλύτερος παίκτης ήταν ο Έβρικ Γκρέι. Αν το όνομα του δεν σας λέει πολλά να σας θυμίσω ότι ήταν ο ξένος που είχε έρθει στον Ολυμπιακό το χειμώνα του 1997 και δεν ήταν παρών στο φάιναλ φορ της Ρώμης γιατί λίγο νωρίτερα είχε συλληφθεί ντοπαρισμένος και τον είχαν διώξει από τον Πειραιά. Το 1990 αυτή η ομαδάρα σάρωσε όλο το κολεγιακό πρωτάθλημα και πέτυχε στον τελικό απέναντι στο Ντιουκ μια από τις μεγαλύτερες σε έκταση νίκες σε τελικό του NCAA με 103-73. Ο Χαντ αναδείχθηκε MVP του φάιναλ φορ αλλά όπως έγραψα και πιο πάνω στην πορεία χάθηκε, ενώ οι υπόλοιποι σταρ του κολεγίου έκαναν μικρή ή μεγάλη (όπως ο Λάρι Τζόνσον) καριέρα στο ΝΒΑ.
Η ίδια ομάδα έμεινε αήττητη όλη την επόμενη χρονιά και έφτασε σε δεύτερο συνεχόμενο φάιναλ φορ, αλλά εκεί την περίμενε όχι ένας ακόμη θρίαμβος αλλά μια μεγάλη έκπληξη. Στον ημιτελικό το Ντιουκ με επικεφαλής τους Γκραντ Χιλ, Μπόμπι Χάρλι και Κρίστιαν Λέτνερ σταμάτησε τον τρελό ρυθμό του Λας Βέγκας και τους κέρδισε με 79-77. Ήταν η μοναδική ήττα των Running Rebels όλη τη σεζόν. Και πάνω από εκείνο τον αγώνα πλανάται ακόμη μια "σκιά".
Στο Λας Βέγκας δεν έχω πάει ποτέ αλλά ένας καλός φίλος που πέρασε από εκεί και πήγε να δει παιχνίδι της ομάδας στην έδρα της, το Τόμας και Μακ Σέντερ, μου έχει περιγράψει την εικόνα κάπως έτσι: "Μέχρι ένα τέταρτο πριν το παιχνίδι η μια πλευρά της εξέδρας που την καταλαμβάνουν τα μέλη του συλλόγου αποφοίτων του κολεγίου, οι λεγόμενοι alumni, μένει άδεια. Στο τελευταίο τέταρτο γεμίζει από τύπους που όλοι είναι στο ίδιο στιλ: Μαύρα κουστούμια και άσπρα πουκάμισα. Τους συνοδεύουν ογκώδεις σωματοφύλακες". Μιλάμε για το Λας Βέγκας και είναι κοινό μυστικό ότι πίσω από την ομάδα είναι η τοπική μαφία, οι ιδιοκτήτες των καζίνο και πάει λέγοντας. Σε εκείνο τον αγώνα το στοίχημα έδινε ως απόλυτο φαβορί το Νεβάντα - Λας Βέγκας και η νίκη του Ντιουκ τίναξε την μπάνκα στον αέρα.
Για κάτι τέτοιους λόγους και όχι μόνο το ΝCAA κυνηγούσε αλύπητα τον Ταρκάνιαν και εκείνος με τη σειρά του κατανάλωσε ένα μεγάλο μέρος της ζωής του σε δικαστικές διαμάχες με τις αρχές του κολεγιακού αθλητισμού.
Η επίσκεψη στην Ελλάδα
Μερικά χρόνια αργότερα ήρθε και στην Ελλάδα. Καλεσμένος ενός σχολείου, της Ελληνογερμανικής, που είχε ξεκινήσει τα πρώτα καλοκαιρινά καμπ χάρη σε μια ιδέα της ιδιοκτήτριας του, της αείμνηστης Σάντυ Σάββα. Είχε ζητήσει τη συνδρομή του Θόδωρου Ροδόπουλου, γνώστη του κολεγιακού μπάσκετ όσο λίγοι στη χώρα μας, και δημιουργού του πρώτου ελληνικού καλοκαιρινού καμπ για νέους παίκτες στην Ελλάδα από τις αρχές της δεκαετίας του ’80. Μέσω του Ροδόπουλου τη γνώρισα και μου ζήτησε να τη βοηθήσω επικοινωνιακά στο προμόσιον της προσπάθειας της και για αυτό το λόγο έφερνε τον Ταρκάνιαν στην Ελλάδα. Αντί αμοιβής ζήτησα μόνο δύο ώρες μαζί του για μια αποκλειστική συνέντευξη άσχετη με την συνέντευξη τύπου που θα έδινε.
Το ταξίδι του είχε φοβερή επιτυχία, μίλησε σε ένα κατάμεστο γήπεδο σε Έλληνες προπονητές και το ραντεβού το είχαμε κλείσει βράδυ στο ξενοδοχείο που έμενε, αν θυμάμαι καλά ήταν το "Ledra Marriott". Νωρίτερα, ο "Σαρκ" με τη φαμίλια του είχε πάει κρουαζιέρα στον Αργοσαρωνικό και έφτασε με δύο ώρες καθυστέρηση. Επικαλέστηκε την κούραση του και μου ζήτησε να πάω το επόμενο πρωί. Είπαμε δύο τρεις κουβέντες στα όρθια και μου πρότεινε να πιούμε ένα ποτό. Το ποτό έγινε… μπουκάλι και μας έπιασε το ξημέρωμα. "Δεν πίνω σχεδόν ποτέ. Μόνο με καλή παρέα και όταν μιλάω για το κολεγιακό μπάσκετ", μου είπε το πρωί και ήταν ένα από τα καλύτερα κομπλιμέντα που έχω ακούσει. Δεν γύρισα ποτέ για τη συνέντευξη γιατί ένιωσα ότι μετά την… ολονυκτία και την συζήτηση είχα μάθει τόσα που μια τυπική και περιχαρακωμένη συνέντευξη θα ήταν εντελώς ανούσια. Όσα μου είπε εκείνο το βράδυ αποκλείεται να τα έλεγε ποτέ σε μια συνέντευξη.
Όταν έφτασε η κουβέντα για τις κόντρες του με το NCAA θυμάμαι ότι μου είπε μέσες άκρες τα εξής: "Το κολεγιακό μπάσκετ είναι γεμάτο υποκρισία. Μετέχουμε όλοι σε μια δουλειά εκατομμυρίων. Το NCAA κερδίζει εκατομμύρια, τα κολέγια το ίδιο, μας πιέζουν να έχουμε καλές ομάδες που διαφημίζουν το προϊόν, κλείνουν φοβερές συμφωνίες με τηλεοράσεις και χορηγούς και απαγορεύουν στους αθλητές να πάρουν έστω και ένα δολάριο. Με στέλνουν εκεί έξω να βρω παίκτες και οι περισσότεροι είναι από τα γκέτο. Φτωχά παιδιά που ψάχνουν μια διέξοδο στο μπάσκετ. Εντάξει, δεν μπορώ να τους δώσω τίποτε εκτός από μια υποτροφία, σπίτι, φαγητό στο κολέγιο. Και δίπλα μου αξιοσέβαστοι προπονητές βρίσκουν τον τρόπο να δίνουν στους παίκτες και τις οικογένειες τους λεφτά, αυτοκίνητα, δώρα για να τους πείσουν να παίξουν στις ομάδες τους. Δεν υπάρχουν θύματα και δολοφόνοι στο κολεγιακό μπάσκετ. Υπάρχουν μόνο δολοφόνοι που υποκρίνονται ότι είναι καλά παιδιά και άλλοι που τους κυνηγάει το σύστημα".
Ένα σύστημα που έφτασε να διαγράψει και μερικές νίκες από το παλμαρέ του και να διαγράψει την πορεία του Λονγκ Μπιτς Στέιτ (το κολέγιο που δούλεψε πριν τη Νεβάντα) αλλά και από το Λας Βέγκας. Στην ιστορία του Ταρκάνιαν 59 νίκες από τις +700 της προπονητικής του καριέρας έχουν διαγραφεί γιατί στο αντίστοιχο διάστημα τα κολέγια που δούλεψε τιμωρήθηκαν για παραβάσεις των κανονισμών. "Ποτέ δεν με τιμώρησαν. Πάντοτε όταν έφευγα από ένα σχολείο άρχιζαν οι έρευνες για παρατυπίες. Και πάντοτε τιμωρούσαν το σχολείο. Σαν να το τιμωρούσαν γιατί με είχε πάρει προπονητή". Την εποχή της επίσκεψης του στην Ελλάδα δούλευε πια στον τελευταίο σταθμό της καριέρας του το Φρέσνο Στέιτ. "Και αυτό το κολέγιο θα το τιμωρήσουν μόλις φύγω" μου είχε αποκαλύψει εκείνο το βράδυ. Είχε έρθει το 1996 στην Ελλάδα, εγκατέλειψε το Φρέσνο και την προπονητική έξι χρόνια αργότερα και πραγματικά το κολέγιο ένα χρόνο αργότερα τιμωρήθηκε για παραβάσεις των κανονισμών. "Γι' αυτό τους μπάσταρδους θα τους πηγαίνω στα δικαστήρια". Δύο χρόνια αργότερα το Ομοσπονδιακό δικαστήριο των ΗΠΑ δικαίωσε τους αγώνες του και υποχρέωσε το NCAA να του καταβάλλει 2,5 εκατομμύρια δολάρια θεωρώντας ότι τον παρενοχλούσε επαγγελματικά για πάνω από δύο δεκαετίες.
Ήταν άγιος, θύμα ή ένας προπονητής που έκανε ότι δεν έβλεπε τι συνέβαινε γύρω του; Δύο υποθέσεις στις οποίες θα αναφερθώ λίγο πιο κάτω ίσως διαφωτίσουν την ιστορία του "Ταρκ δε Σαρκ".
Ο Καρχαρίας και οι πετσέτες
Το σήμα κατατεθέν του Ταρκάνιαν ήταν οι... πετσέτες που δάγκωνε την ώρα των αγώνων. Οι θρυλικές πετσέτες έγιναν ταυτόσημες με τον μύθο του "Καρχαρίας". Φυσικά, τον είχα ρωτήσει εκείνο το βράδυ και μου είπε όλη την αλήθεια για τη συνήθεια του. "Κοίταξε, από τις φωνές στέγνωνε το στόμα μου. Και κάθε πεντάλεπτο ήθελα και ένα μπουκάλι νερό. Μια μέρα επειδή βαριόμουν να παίρνω συνέχεια μπουκάλια, έβρεξα μια πετσέτα και κάθε στιγμή που αισθανόμουν δίψα τη δάγκωνα. Ήταν η εποχή που δούλευα ακόμη στα γυμνάσια και γυρίσαμε εκείνη τη μέρα ένα δύσκολο παιχνίδι που χάναμε με διαφορά. Επειδή είμαι προληπτικός συνέχισα τη συνήθεια αυτή για όλη την υπόλοιπη καριέρα μου".
Οι πετσέτες έγιναν μέρος ενός συγκεκριμένου τελετουργικού. Στις ομάδες του υπήρχε ειδικό άτομο επιφορτισμένο να τις βράζει σε συγκεκριμένη θερμοκρασία και να τις αλλάζει στη διάρκεια του αγώνα. Σε ένα ντοκιμαντέρ που πρόβαλλε χρόνια αργότερα το ESPN για την καριέρα του Ταρκάνιαν υπολογίστηκε ότι στη διάρκεια ενός αγώνα δάγκωνε 15 διαφορετικές πετσέτες!
Τα δύο μεγάλα σκάνδαλα
Το 1987 ο Ταρκάνιαν κατάφερε να πείσει τον πιο προβληματικό παίκτη όλων των εποχών, τον Λόιντ Ντάνιελς να παίξει στο Λας Βέγκας. Ο Ντάνιελς είναι ενδεχόμενα ο καλύτερος μπασκετμπολίστας όλων των εποχών. Αλλά η ζωή και η καριέρα του καταστράφηκε από τα ναρκωτικά. Όταν κατάφερνε να παίξει μπάσκετ ήταν ένα μείγμα Μάικλ Τζόρνταν και Μάτζικ Τζόνσον. Ο κόσμος του κολεγιακού μπάσκετ ξεσηκώθηκε εναντίον του Λας Βέγκας και του Ταρκάνιαν, αφού όλοι θεωρούσαν ότι είχε γίνει απάτη στις εξετάσεις για να μπορέσει ο Ντάνιελς να περάσει και να παίξει στο πανεπιστήμιο. Ότι και αν είχε γίνει δεν αποδείχθηκε ποτέ. Ο Ντάνιελς όμως δεν έπαιξε ούτε ένα παιχνίδι στο Λας Βέγκας. Λίγο πριν ξεκινήσει η σεζόν η τοπική αστυνομία τον συνέλαβε σε μια αγοραπωλησία "κρακ". "Ο Λόιντ ήταν το πιο αξιαγάπητο παιδί που γνώρισα ποτέ. Αλλά ήταν ένα παιδί που είχε πάρει τον λάθος δρόμο. Ήξερα ότι αν τον κρατούσα στο σωστό δρόμο θα είχα ένα παίκτη που μπορούσε μόνος του να κερδίσει ένα κολεγιακό πρωτάθλημα. Αλλά δεν άντεξε", μου είχε πει ο "Καρχαρίας". Ένα άλλο βράδυ μπροστά από δεκάδες άδεια μπουκάλια μπύρας ο Ντάνιελς που έπαιξε στην ΑΕΚ το 1998 επί εποχής Κώστα Πολίτη μου είχε εξομολογηθεί. "Δεν στεναχωριέμαι για όσα έκανα στη ζωή μου. Γάμ….μια καριέρα. Αν στεναχωριέμαι για κάτι είναι που πρόδωσα την εμπιστοσύνη μερικών ανθρώπων που μου έδωσαν την ευκαιρία όπως ο Ταρκάνιαν".
Ο Ντάνιελς είχε ομολογήσει ότι ο άνθρωπος που τον έπεισε να παίξει στο Λας Βέγκας ήταν ο Ρίτσαρντ Πέρι, ένας μπουκμέικερ του Λας Βέγκας που είχε στην πλάτη του δύο καταδίκες για "προσπάθεια στησίματος αγώνων μπάσκετ". Ο Πέρι ήταν πάντοτε πολύ κοντά στην ομάδα μπάσκετ και έγινε η αιτία της απόλυσης του Ταρκάνιαν όταν δημοσιεύτηκε σε τοπική εφημερίδα μια φωτογραφία του με τρεις παίκτες του Λας Βέγκας και μερικά όμορφες κοπέλες σε ένα τζακούτζι. Τέσσερα χρόνια αργότερα ο "Σαρκ" σήκωνε ένα ποτήρι σε ένα αθηναϊκό ξενοδοχείο και μου έλεγε. "Φίλε, ήξερα ποιος είναι ο Πέρι και τι έκανε. Έλεγα στους παίκτες μου να μείνουν μακριά του. Αλλά εκείνοι δεν με άκουσαν. Δεν έπαθαν τίποτε. Εγώ απολύθηκα από το κολέγιο".
Πέτυχε το τέλειο έγκλημα ή ήταν απλά ένας επαναστάτης με αιτία; Κανείς δεν μπορεί να το πει με βεβαιότητα. Αν υπάρχει παράδεισος του μπάσκετ θα είναι τώρα κάπου εκεί και θα τσακώνεται με τον Ντιν Σμιθ. Θα υπερασπίζεται την αξία του ελεύθερου μπάσκετ, του run and gun, θα φωνάζει για τα "παιδιά" του που ξέφυγαν από το γκέτο και βρήκαν μια ευκαιρία να παίξουν μπάσκετ. Και αν για κάτι πρέπει να τον θυμόμαστε είναι ακριβώς αυτό. Στον κόσμο του κολεγιακού μπάσκετ όπου ο προπονητής είναι… Θεός, ο Ταρκάνιαν κοούτσαρε για 34 χρόνια, αφήνοντας την πρωτοβουλία στους παίκτες. Εκείνος διάλεγε τον ρόλο του πρωταγωνιστή την ώρα που δάγκωνε τις αγαπημένες πετσέτες του. "Μου αρέσει να είναι αυτοί οι πρωταγωνιστές και όχι εγώ", είπε πριν από 19 χρόνια πίνοντας το τελευταίο ποτήρι από εκείνο το μπουκάλι Johnny Walker. Καλό ταξίδι Τζέρι…
