Μοχάμεντ Άλι: Η καρδιά που θα χτυπάει αιώνια
Ο Θέμης Καίσαρης αποχαιρετά τον Μοχάμεντ Άλι και γράφει για τα μαθήματα ζωής που μας προσέφερε.
Η διαδικασία ήταν απλή εκείνο το πρωινό της 28ης Απριλίου του 1967. Ένας στρατιωτικός διάβαζε ονόματα και ένας-ένας όσοι είχαν επιλεγεί έκαναν ένα βήμα μπροστά όταν άκουγαν το δικό του. Ένα βήμα που δήλωνε πως ήταν "παρών", πως αποδέχονταν την κατάταξη τους στον στρατό των ΗΠΑ, στρατό που προοριζόταν για εμπλοκή στον πόλεμο στο Βιετνάμ.
Όταν ο Άλι δεν έκανε ένα βήμα
"Κάσιους Μαρσέλους Κλέι, Στρατός Ξηράς", είπε η φωνή του στρατιωτικού. Καμία αντίδραση. Ο στρατιωτικός ήρθε μπροστά του. "Είμαι υποχρεωμένος να σας ενημερώσω πως άρνηση να αποδεχθείτε την νόμιμη κατάταξη αποτελεί αδίκημα που τιμωρείται ποινή φυλάκισης πέντε ετών και πρόστιμο 10.000 δολαρίων. Το καταλαβαίνετε;"
"Ναι, κύριε", ήταν η απάντηση. "Κάσιους Μαρσέλους Κλέι", είπε ξανά το όνομα ο στρατιωτικός. Καμία αντίδραση. Τρίτη και τελευταία φορά. "Κάσιους Μαρσέλους Κλέι". Ξανά, καμία αντίδραση. Οι άνθρωποι του FBI παρενέβησαν και του πέρασαν χειροπέδες.
ΧΩΡΙΣ ΑΔΕΙΑ, ΤΙΤΛΟ ΚΑΙ ΔΙΑΒΑΤΗΡΙΟ
Δεν πήγε φυλακή, πλήρωσε την εγγύηση. Δικάστηκε δύο μήνες αργότερα, σε μια δίκη που κράτησε 21 λεπτά, αφού το μόνο που τους είπε ήταν "πείτε μου την ποινή μου". Καταδικάστηκε στο μάξιμουμ: πέντε χρόνια (που εκκρεμούσαν κατά τη διάρκεια των εφέσεων) και 10.000 δολάρια. Τίποτα μπροστά στο γεγονός πως είχε χάσει τον τίτλο του Παγκόσμιου Πρωταθλητή και την πυγμαχική άδεια. Το δικαστήριο του πήρε και το διαβατήριο. Δεν θα μπορούσε να βγάλει λεφτά με αγώνες στο εξωτερικό.
Δεν μπορούσε να αγωνιστεί στα 25 του, στην καλύτερη ηλικία του. Έπρεπε να περιμένει την τύχη των εφέσεων, που έφτασαν (δις) μέχρι τον Άρειο Πάγο. Αν έχανε κι εκεί, όχι μόνο δεν επέστρεφε ποτέ στο ρινγκ, αλλά θα πήγαινε και πέντε χρόνια φυλακή. Μια απόλυτη καταστροφή. Για ένα βήμα μπροστά στο άκουσμα του ονόματός του.
Ο ΑΛΙ ΔΕΝ ΑΦΗΣΕ ΤΟΝ ΚΛΕΙ
Κάποιος θα πει, "μα πως να κάνει το βήμα και να φύγει για το Βιετνάμ, να σκοτωθεί στη ζούγκλα, ενώ έχει τον κόσμο στα πόδια του". Όμως, δεν θα πήγαινε στο Βιετνάμ. Η πρόταση της κυβέρνησης ήταν θητεία έξι μηνών, σε ένα γραφείο κάπου στην Αμερική. Ήταν όλα συμφωνημένα. Το μόνο που χρειαζόταν να κάνει ένα βήμα μπροστά.
Δεν το έκανε. Ίσως γιατί η απεύθυνση ήταν στον Κάσιους Κλέι. Ήταν στο όνομα του σκλάβου. Κι ο σκλάβος πάντα κάνει ο,τι του λένε. Κι ο Άλι, που δεν ήθελε πια να είναι ο Κλέι, δεν μπορούσε να πει "ναι", δεν μπορούσε να κάνει ένα βήμα μπροστά. Και τα έχασε όλα. Για πάνω από τρία χρόνια, σχεδόν τέσσερα, μέχρι να δικαιωθεί, με ομόφωνη απόφαση.
ΕΙΧΕ ΤΑ ΠΑΝΤΑ
Και χωρίς αυτό ήταν ο μεγαλύτερος. Το ξέρουν εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο, όλα αυτά τα χρόνια απ' το 1964 μέχρι σήμερα. Θα το ξέρουν κι αυτοί που θα ακολουθήσουν. Και δεν χρειάζεται να ξέρεις μποξ. Δεν χρειάζεται να γνωρίζεις τα μυστικά του αθλήματος για να το καταλάβεις.
Είχε το στιλ, την ταχύτητα, τον χορό, τη δύναμη, την εμφάνιση. Τις ατάκες, τις ρίμες, το χιούμορ. Είχε τα πάντα για να θεωρηθεί ο καλύτερος, ακόμα και ο φακός τον λάτρευε. Και, αθλητικά, έχει και την απόλυτη ιστορία, το απόλυτο come back κόντρα σε όλα.
Η ΑΠΟΛΥΤΗ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ
Όταν πήγαν στο Ζαΐρ για να παίξει με τον Φόρμαν, όλοι πίστευαν πως ο Άλι όδευε προς τον θάνατό του. Ο Φόρμαν είχε ισοπεδώσει τον Φρέιζερ, με έναν τρόπο πρωτοφανή, τον είχε ρίξει στο καναβάτσο έξι φορές, είχε διαλύσει τον Πρωταθλητή, που προηγουμένως είχε νικήσει εύκολα τον Άλι.
Στους οκτώ αγώνες πριν τη σύγκρουση στο Ζαΐρ, ο Φόρμαν είχε νικήσει στον πρώτο ή στον δεύτερο γύρο. Κανείς δεν άντεχε παραπάνω. Ο Άλι ήταν 32, είχε ήδη αποτύχει μια φορά να γίνει ξανά Παγκόσμιος Πρωταθλητής, δεν ήταν όσο γρήγορος ήταν, είχε ουσιαστικά χάσει τη "χρυσή εποχή", τα 25-29.
ΟΛΟΙ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΟΥ
Ήταν αουτσάιντερ για όλα τα στοιχηματικά γραφεία. Κάποιοι τον έδιναν 1-40. Απ' τους Άγγλους δημοσιογράφους που ταξίδεψαν για τον αγώνα, μόνο ένας είχε στοιχηματίσει εναντίον του κι αυτός γιατί, λανθασμένα, πίστευε πως ο Άλι θα χόρευε ξανά. Ακόμα ο Χάουαρντ Κοζέλ, ο θρυλικός δημοσιογράφος του αμερικανικού αθλητισμού και για χρόνια υποστηρικτής του Άλι, ήταν εναντίον του, πίστευε πως δεν μπορούσε να τα καταφέρει.
Στα αποδυτήρια πριν τον αγώνα η ατμόσφαιρα θύμιζε νεκροτομείο. Οι άνθρωποι του δεν έτρεμαν μόνο την ιδέα της ήττας, αλλά πως η υπερηφάνεια του Άλι θα τον κρατούσε στο ρινγκ τόσο ώστε ο Φόρμαν να του κάνει ζημιά, να τον σκοτώσει. Αντί να τον εμψυχώσουν εκείνοι, έπρεπε να τους εμψυχώσει αυτός.
"ΦΥΓΕ ΑΠ' ΤΑ ΣΧΟΙΝΙΑ!"
Μπήκε στον αγώνα χορεύοντας, χτύπησε πρώτος τον Φόρμαν, γιατί ήθελε να πάρει το πάνω χέρι, το ψυχολογικό πλεονέκτημα. Τον χτύπησε πολλές φορές, προσπάθησε να αιφνιδιάσει τον Φόρμαν, να πετύχει ένα γρήγορο νοκ άουτ, να τα καταφέρει με τον τρόπο του. Χωρίς αποτέλεσμα.
Στο τέλος του πρώτου γύρου κατάλαβε πως δεν μπορεί να νικήσει χορεύοντας. Για οποιονδήποτε άλλο στη θέση του αυτό θα σήμαινε πως δεν μπορεί να νικήσει, τελεία. Ο Άλι έπρεπε να βρει έναν άλλον τρόπο. Και διάλεξε τον χειρότερο, πήγε στα σχοινιά για να φάει ξύλο απ' τον πιο δυνατό πυγμάχο του κόσμου.
Μια επιλογή τόσο αυτοκτονική, που όταν τον είδαν οι δημοσιογράφοι πίστεψαν πως ο αγώνας είναι στημένος, πήγε να φάει ξύλο και να χάσει. Οι άνθρωποι του στη γωνία του τον εκλιπαρούσαν, "φύγε απ' τα σχοινιά" φώναζαν και του το ζητούσαν κάθε φορά που καθόταν στο σκαμπό. Αυτός εκεί, πιστός στο σχέδιο.
ΤΟ ΜΥΑΛΟ ΝΙΚΗΣΕ ΤΟ ΣΩΜΑ
Ο Άλι άντεξε, γιατί είχε την εμπειρία να δεχθεί δεκάδες χτυπήματα, αλλά κανένα σημαντικό, που θα τον τραυμάτιζε. Μετά τον 5ο γύρο, έγινε φανερό ποιο ήταν το σχέδιο. Ο Φόρμαν εξαντλήθηκε, σ' έναν αγώνα που έγινε στις τέσσερις το πρωί, με θερμοκρασία πάνω απ' τους 30 βαθμούς. Οι γροθιές του ήταν πια εύκολα αντιμετωπίσιμες και ο Άλι ολοένα και συχνότερα μπορούσε να τον χτυπήσει εκείνος.
Μισό λεπτό πριν τελειώσει ο 8ος γύρος, βρήκε την ευκαιρία. Έφυγε απ' τα σχοινιά, ήρθε στο κέντρο, βρήκε "ανοιχτό" τον Φόρμαν. Μπαμ, μπαμ, μπαμ-μπαμ, τον έριξε στο καναβάτσο. Στα 32 του, κόντρα σε όλα τα προγνωστικά, ήταν ξανά ο Παγκόσμιος Πρωταθλητής. Είχε διδάξει με τον μεγαλύτερο τρόπο πως το μυαλό πάντα κερδίζει το σώμα.
Θα έχανε και θα κέρδιζε ξανά τον τίτλο για άλλη μια φορά, στα 36. Δυστυχώς, δεν σταμάτησε όταν θα έπρεπε, συνέχισε μέχρι τα 39. Δυστυχώς όχι γιατί "τσάκισε" την εικόνα του στους τελευταίους αγώνες, αλλά γιατί πλήγωσε τον εαυτό του, την υγεία του.
Το μεγάλο μάθημα
"Ο Θεός μου έστειλε το Πάρκινσον για να μου δείξει πως δεν είμαι εγώ ο Νούμερο 1, αλλά αυτός". Μπορεί. Σίγουρα όμως ο Άλι ήρθε στον κόσμο για να μας διδάξει. Πολλά όπως όλοι οι μεγάλοι, ένα πάνω απ' όλα, το σημαντικότερο. Να υπερασπιζόμαστε τα πιστεύω μας, να μην κάνουμε πίσω, να μην υποχωρούμε μπροστά σε κανένα κόστος.
Δεν είμαστε μποξέρ για να πυγμαχήσουμε σαν κι αυτόν κι ακόμα και να θέλαμε, δεν γίνεται, ήταν μοναδικός. Δεν είμαστε αθλητές για να διδαχθούμε απ' τη σκληρή δουλειά, τις θυσίες, το μυαλό, το σχέδιο, τον χαρακτήρα, την καρδιά.
Είμαστε όμως άνθρωποι. Και ξέρουμε πως ο ίσως κορυφαίος αθλητής όλων των εποχών έχασε τα πάντα γιατί αρνήθηκε να πάει κόντρα στα πιστεύω του. Δεν έβαλε μπροστά τη θρησκεία του, τη φήμη του, τα λεφτά, τις γνωριμίες. Είπε απλώς πως δεν έχει τίποτα εναντίον κανενός Βιετκονγκ γιατί κανείς τους δεν τον είπε ποτέ "αράπη".
Εύκολα αντιστέκεσαι και ορθώνεις το ανάστημά σου όταν δεν έχεις τίποτα να χάσεις. Αυτός τα είχε όλα στα χέρια του. Είχε να χάσει τα πάντα και το έκανε. Ξεστόμισε δεκάδες ατάκες που θα μείνουν αθάνατες, πέτυχε στο ρινγκ πράγματα μυθικά, αλλά τίποτα δεν ήταν περισσότερο συγκλονιστικό και διδακτικό απ' τη στάση του εκείνο το πρωινό του Απριλίου το 1967.
ΝΑ ΓΙΝΟΥΜΕ ΚΙ ΕΜΕΙΣ ΜΟΧΑΜΕΝΤ ΑΛΙ
Όταν πέθανε ο Γιόχαν Κρόιφ έγραψα πως ακόμα και με το θάνατό του κατάφερε αυτό που πάντα ήθελε: να αναγκάσει τον κόσμο να μάθει καλύτερα το ποδόσφαιρο, μέσα απ' τη δική του ματιά. Ο θάνατος του Άλι δεν θα μας κάνει να μάθουμε το μποξ, αλλά να θυμηθούμε μέσα απ' την ιστορία του πως δεν είναι ποτέ χαζό ή αφελές το να υπερασπίζεσαι αυτό που είσαι, αυτό που νιώθεις.
Είναι ένα μάθημα προς όλους μας. Είναι ο μοναδικός τρόπος να γίνουμε κι εμείς, ο κάθε ένας ξεχωριστά, σαν κι αυτόν. Μοχάμεντ Άλι. Όχι μποξέρ, όχι οι κορυφαίοι, αλλά κάποιοι που, έστω και δύσκολα, έστω και μία σημαντική φορά στη ζωή μας, θα υπερασπιστούμε τα πιστεύω μας, δεν θα συμβιβαστούμε.
ΕΤΣΙ ΗΘΕΛΕ ΝΑ ΤΟΝ ΘΥΜΟΜΑΣΤΕ
"Ξεχάστε το μποξ. Ο Άλι ήταν ο μεγαλύτερος άντρας που μπήκε ποτέ στο ρινγκ", είπε μετά από χρόνια ο Φόρμαν. Τι είπε ο ίδιος Άλι για το πως θέλει να τον θυμόμαστε;
"Θα ήθελα να με θυμούνται ως τον άνθρωπο που κέρδισε τον Παγκόσμιο Τίτλο τρεις φορές, που είχε χιούμορ και φερόταν σωστά σε όλους. Ως κάποιον που ποτέ δεν υποτίμησε αυτούς που τον θαύμαζαν και βοήθησε όσους περισσότερους μπορούσε. Ως κάποιον που υπερασπίστηκε τα πιστεύω του με κάθε κόστος. Ως κάποιον που προσπάθησε να ενώσει την ανθρωπότητα μέσω της πίστης και της αγάπης. Κι αν όλα αυτά είναι υπερβολικά, τότε μάλλον θα ήθελα να με θυμούνται σαν έναν μεγάλο πυγμάχο, έναν πρωταθλητή του λαού. Και τότε δεν με πειράξει καν αν ξεχάσουν πόσο όμορφος ήμουν".
Η ΚΑΡΔΙΑ ΠΟΥ ΘΑ ΧΤΥΠΑΕΙ ΑΙΩΝΙΑ
Μία απ' τις κόρες του αποκάλυψε πως όλα τα όργανά του σταμάτησαν να λειτουργούν, αλλά η καρδιά του συνέχισε να χτυπάει για 30 λεπτά, μόνη της, απτόητη. Μια τέτοια καρδιά πως να δεχθεί εύκολα την ήττα και χωρίς αγώνα να σταματήσει να χτυπάει;
Δεν γινόταν, θα πάλευε κόντρα σε όλα μέχρι τέλους. Και μπορεί στο στήθος του Άλι να σταμάτησε, αλλά θα βρίσκει ξανά το χτύπο της στο στο σώμα κάθε ανθρώπου που θα αρνείται να κάνει ένα βήμα μπροστά αν μέσα του πιστεύει πως δεν πρέπει να το κάνει.
ΜΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΣΑΣ
Αν θέλετε να μάθετε για το μποξ, να δείτε το "When We Were Kings", το ντοκιμαντέρ για τον αγώνα με τον Φόρμαν. Αν σας ενδιαφέρουν τα υπόλοιπα, το "Ali" του Μάικλ Μαν είναι καταπληκτικό. Δείτε το με τα παιδιά σας, ακόμα και αν δεν έχουν ιδέα για το ποιος ήταν ο Μάλκομ Χ, ο Νίξον, το Βιετνάμ ή ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ.
Θα ενθουσιαστούν με το μποξ, αλλά κάπου ενδιάμεσα θα εστιάσουν σε εκείνη την ημέρα που ο Παγκόσμιος Πρωταθλητής έδωσε ένα αιώνιο μάθημα ζωής όταν έχασε τα πάντα γιατί δεν έκανε ένα βήμα μπροστά.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
