Χούντα-Ντομενέκ-Τραπατόνι-ΠΑΟΚ

Ιούνιος 1973 κι έχει μόλις ολοκληρωθεί ένα από τα συναρπαστικότερα και πιο πολυσυζητημένα πρωταθλήματα όλων των εποχών στην Ελλάδα. Το κατακτά ο Ολυμπιακός του Νίκου Γουλανδρή σε μια μάχη μέχρι τελευταίας ρανίδας κόντρα στον ΠΑΟΚ του Λες Σάνον και ενώ στην Ελλάδα της χούντας, οι κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις είναι ραγδαίες. Ο Γεώργιος Παπαδόπουλος έχει καταλύσει το πολίτευμα της Βασιλευομένης Δημοκρατίας στη χώρα, εγκαθιδρύοντας την «Κοινοβουλευτική Προοδευτική Δημοκρατία» όπως την ανήγγειλε στο διάγγελμα της 1ης Ιουνίου του 1973. Δύο εβδομάδες αργότερα, ο Ολυμπιακός κατακτά το νταμπλ, αφού κερδίζει τον ΠΑΟΚ στον επίσης επεισοδιακό τελικό του Κυπέλλου Ελλάδας στο στάδιο «Καραϊσκάκης», καταβάλλοντάς τον δύσκολα με 1-0 χάρις στο γκολ του Αγγελή.

Ο καλύτερος ΠΑΟΚ κόντρα στον καλύτερο Ολυμπιακό

Γαλαξίας αστέρων και στις δύο ομάδες: Κελεσίδης, Υβ, Λοσάντα, Βιέρα, Αργυρούδης, Δεληκάρης ορισμένοι από τους καταπληκτικούς ποδοσφαιρστές που υπό τις οδηγίες του Λάκη Πετρόπουλου κατέκτησαν αυτό το πολύ σημαντικό νταμπλ για τον Ολυμπιακό, μια επιτυχία που αποτέλεσε το εφαλτήριο για να ακολουθήσει η περίφημη «δυναστεία» της ομάδας του Νίκου Γουλανδρή με τα 5 συνεχόμενα πρωταθλήματα. Απέναντι στον καλύτερο Ολυμπιακό όλων των εποχών, ο μεγαλύτερος ΠΑΟΚ όλων των εποχών. Μια έξοχη ομάδα με καθοδηγητή τον Άγγλο Λες Σάνον και πλειάδα ποδοσφαιριστών που συνέθεταν ένα εκρηκτικό μίγμα από αρτίστες και πολεμιστές: Κούδας, Παρίδης, Σαράφης, Αποστολίδης, Στέφας, Τερζανίδης, Φουντουκίδης, Ασλανίδης μερικά μόνο ονόματα από εκείνον τον ΠΑΟΚ που έσπερνε τρόμο στους αντιπάλους του, ειδικά μέσα στην Τούμπα.

Παρά την απογοήτευση από την απώλεια και των δύο τίτλων, ο ΠΑΟΚ συσπειρώνεται ακόμη περισσότερο και αποφασίζει να ξεκινήσει την προετοιμασία του για την επόμενη σεζόν προκειμένου να «αποκαταστήσει» την αδικία, αφού οι διαμαρτυρίες των Μακεδόνων και για τον τρόπο κατάκτησης του Πρωταθλήματος και του Κυπέλλου από τον Ολυμπιακό, ήταν δριμύτατες. Η αντιπαλότητα και το μένος εναντίον του Ολυμπιακού ολοένα και μεγάλωνε, αφού μετά την υπόθεση Κούδα, υπάρχουν πλέον και αγωνιστικοί λόγοι για ευθεία κόντρα με του Πειραιώτες. Ο Σάνον παραμένει στην τεχνική ηγεσία και η ομάδα δεν χάνει κανένα από τα αστέρια παρά τις σειρήνες από την Αθήνα σχεδόν για όλους τους ταλαντούχους ποδοσφαιριστές των Θεσσαλονικέων. Όλοι τους παραμένουν στην Τούμπα και διψούν για τίτλους, αφού το γνωρίζουν και οι ίδιοι ότι γράφουν ιστορία: είναι η καλύτερη ομάδα στην ιστορία του ΠΑΟΚ και μεγαλύτερη απόδειξη για το γεγονός αυτό αποτελεί η πεποίθηση ότι ακόμη και σήμερα, εκείνη η ομάδα είναι το σημείο αναφοράς στην σχεδόν 89χρονη ιστορία του ΠΑΟΚ.

Η Ελλάδα ζει μέρες αναβρασμού

Στο μεταξύ σε κοινωνικοπολιτικό επίπεδο, οι παλινωδίες του υπό κατάρρευση καθεστώτος συνεχίζονται: συλλαμβάνεται ο Ευάγγελος Αβέρωφ ως ιθύνων νους του «Κινήματος του Ναυτικού» που είχε αποπειραθεί να ανατρέψει τη χούντα των Συνταγματαρχών, διενεργείται δημοψήφισμα-παρωδία από τη χούντα προκειμένου να γίνει εκ νέου αλλαγή του πολιτεύματος με νοθευμένο αποτέλεσμα και παντελώς αντιδημοκρατιές διαδικασίες, πάνω απ’ όλα όμως ανακαλύπτεται και γίνεται γνωστό το σχέδιο δολοφονίας του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου από τον Ταγματάρχη Σταύρο Σταύρου. Η Ελλάδα ζει μέρες αναβρασμού, η Θεσσαλονίκη μπορεί να βρίσκεται μακριά από την εστία των γεγονότων, πλην όμως δηλώνει παρούσα με ανάλογες των Αθηνών φοιτητικές κινητοποιήσεις απλώς μικρότερης έκτασης. Το καθεστώς σε μια κίνηση τακτικής υπαναχωρεί και προσπαθεί να κατευνάσει την ορμή των φοιτητών σε βορρά και νότο, προχωρώντας πρώτα στην απονομή χάρητος στον Αλέκο Παναγούλη στο πλαίσιο της γενικής αμνηστίας που χορήγησε ο νεο-ορκισθείς Πρόεδρος της Δημοκρατίας Γεώργιος Παπαδόπουλος και ταυτόχρονα αίρει την ισχύ του στρατιωτικού νόμου που ήταν η σπίθα που άναψε τη φωτιά των φοιτητικών κινητοποιήσεων.

Από νωρίς στην Ευρώπη

Μπαίνει το φθινόπωρο και τα πνεύματα δείχνουν φαινομενικά να ηρεμούν. Πρωτού καν ξεκινήσει το Πρωτάθλημα, οι ελληνικές ομάδας καλούνται να αγωνιστούν στην Ευρώπη. Ο ΠΑΟΚ έχει κληρωθεί με την πολύ δύσκολη Λέγκια Βρασοβίας, που τρία χρόνια πριν έχει φθάσει τον ημιτελικό του θεσμού και αποτελεί έναν πανάξιο πρεσβευτή στην πιο χρυσή εποχή για το πολωνικό ποδόσφαιρο. Οι Πολωνοί τρομάζουν τον ελληνικό Τύπο που κάνει λόγο για τιμητικό αποκλεισμό ως στόχο του ΠΑΟΚ, αφού η Λέγκια των οκτώ διεθνών, διαθέτει μεταξύ άλλων παίκτες του διαμετρήματος του Καζιμέρζ Ντέινα (αργότερα στη Μάντσεστερ Σίτυ) και του μετέπειτα σταρ της γαλλικής Νάντ, Ρόμπερτ Γκάντοχα. Προπονητής των Πολωνών, ο μεγάλος Τσεχοσλοβάκος δάσκαλος Γιάροσλαβ Βέυβοντα των 6 τίτλων με τη Ντούκλα Πράγας. Ο ΠΑΟΚ ταξιδεύει στο «Στάδιο του Πολωνικού Στρατού» της Βαρσοβίας συγκεντρωμένος και φειδωλός, ο Σάνον όμως έχει εμπιστοσύνη στην ομάδα του και δίνει το σύνθημα: «Επίθεση».

Έκπληκτοι 25 χιλιάδες Πολωνοί, παρακολουθούν έναν έξοχο ΠΑΟΚ να σφυροκοπεί τη Λέγκια από την έναρξη κιόλας του αγώνα. Η ελληνική ομάδα από ατυχία δεν σκοράρει στο πρώτο ημίχρονο, μετά την ανάπαυλα όμως, ο Χρήστος Τερζανίδης με ένα καταπλητικό διαγώνιο βολέ στέλνει τη μπάλα στο παραθυράκι του Μόβλικ. Οι Πολωνοί αντιδρούν οκτώ λεπτά αργότερα ισοφαρίζοντας με τον Πιέσκο, αλλά ο ΠΑΟΚ αντί να οπισθοχωρήσει εξακολουθεί και επιτίθεται. Το παρθενικό «διπλό» του Δικεφάλου στην Ευρώπη χάνεται εξ αιτίας της μεγάλης βραδιάς του διεθνούς τερματοφύλακα Πιότρ Μόβλικ και πάλι όμως η ελληνική ομάδα έχει αποκτήσει το πλεονέκτημα. Οι Πολωνοί πνέουν μένεα εναντίον του προπονητή της ομάδας τους που υποτίμησε αυτήν την «δαιμόνια» όπως τη χαρακτήρισαν ομάδα και από μεγάλο φαβορί σχεδόν αποδομούν τη Λέγκια, λογίζοντάς την ως χαμένη από χέρι στη Θεσσαλονίκη σε 14 βράδια. Είχαν απόλυτο δίκιο.

Ο ΠΑΟΚ είναι ασταμάτητος. Από το πρώτο λεπτό πνίγει τους Πολωνούς, δίνει μια πανέμορφη παράσταση μπροστά στον κόσμο του και το τελικό 1-0 είναι πολύ φτωχό για να αποτυπώσει την εικόνα του αγώνα. Το γκολ δεν ήρθε νωρίς και άγχωσε κάπως τους Θεσσαλονικείς, αλλά όταν στο 79ο λεπτό ο Παρίδης εκμεταλλεύεται την πάσα του Ασλανίδη και πλασάρει κάτω από το σώμα τον Μόβλικ, η Τούμπα σείεται. Οι Πολωνοί αποσβολωμένοι, δεν αντιδρούν παρά μόνο με ένα χλιαρό σουτ του Νταμπρόφκσι 4 λεπτά πριν το τέλος που μπλοκάρει εύκολα ο Στέφας. Δυστυχώς το παιχνίδι δεν μεταδίδεται τηλεοπτικά στην Ελλάδα, αφού η διοίκηση του ΠΑΟΚ και ο ΓΓΑ του καθεστώτος Γιώργος Βλαδίμηρος βρίσκονται σε έντονη αντιπαράθεση (όπως άλλωστε και η συντριπτική πλειοψηφία της ελληνικής κοινωνίας) με αφορμή οικονομικά και διοικητικής φύσεως ζητήματα. Σημειωτέον ότι 4 ημέρες πριν το παιχνίδι, παραιτείται ο Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης και Υπουργός Συντονισμού της χούντας Νικόλαος Μακαρέζος και ο Ταξίαρχος Ιωαννίδης αποχωρεί από τη Μακεδονία και επιστρέφει στην Αθήνα ως νέος Διοικητής των ΕΑΤ/ΕΣΑ.

Στον δρόμο του η Λυών

Η ατμόσφαιρα σε Αθήνα-Θεσσαλονίκη γίνεται ολοένα και πιο έκρυθμη, ψιθυρίζεται ότι οι φοιτητές ετοιμάζουν νέες κινητοποιήσεις και ο ΠΑΟΚ κληρώνεται στη Ζυρίχη με την Κυπελλούχο Γαλλίας Ολυμπίκ Λυών. Παίκτες και κόσμος είναι σαφώς επηρεασμένοι από τις διαδοχικά τρομερές εξελίξεις όχι μόνο στην Ελλάδα πλέον, αλλά σε ολόκληρη την ανατολική Μεσόγειο. Ο Δικέφαλος ταξιδεύει στη Γαλλία και πίσω του οι αλλαγές είναι πρωτοφανείς: νέα απόπειρα δολοφονίας του Μακάριου, ορκίζεται νέα Κυβέρνηση με Πρωθυπουργό το Σπύρο Μαρκεζίνη, παραιτείται και ο Στυλιανός Παττακός και 17 Οκτωβρίου ξεσπά η διεθνής κρίση πετρελαίου που επιφέρει τρομακτικές συνέπειες στην παγκόσμια οικονομία. Εάν συνυπολογίσουμε και τις εξελίξεις στις ΗΠΑ με τον Πρόεδρο Νίξον να αρνείται να καταθέσει σχετικά με το σκάνδαλο Watergate, πρόκειται για μία από τις πλέον βεβαρυμένες πολιτικά περιόδους στα χρονικά. Παρά το πρωτοφανές παγκόσμιο σκηνικό, ο ΠΑΟΚ απρόσκωπτος πραγματοποιεί ακόμη μια ονειρώδη εμφάνιση στη Γαλλία και έρχεται ισόπαλος με 3-3 απέναντι στη μεγάλη Λυών του Μπερνάρ Λακόμπ, του Λιούμπομιρ Μιχάιλοβιτς και του μετέπειτα Ομοσπονδιακού Τεχνικού της Γαλλίας, Ραϋμόντ Ντομενέκ.

Παρά το γρήγορο γκολ των Γάλλων, ο Δικέφαλος είναι από άλλον πλανήτη και μένει αήττητος για δεύτερο σερί εκτός έδρας παιχνίδι στην Ευρώπη, γεγονός αδιανόητο εκείνα τα χρόνια. Ασλανίδης, Παρίδης και Σαράφης οι σκόρερ απέναντι σε μια πάρα πολύ καλή Λυών που ήξερε πως να αντιμετωπίσει τους παίκτες του Σάνον εξ αιτίας της αίσθησης που προκάλεσε η πρόκριση του ΠΑΟΚ επί της Λέγκια. Η εγκυρότατη γαλλική εφημερίδα L'ÉQUIPE μάλιστα, είχε χρίσει φαβορί τους Έλληνες πριν το παιχνίδι, εξαίροντας τον επιθετικό πλουραλισμό του ΠΑΟΚ, χαρακτηρίζοντας την αποστολή της Λυών λίγο ως πολύ αδύνατη. Στα αξιοσημείωτα του πρώτου αγώνα, ο τραυματισμός του Ραϋμόντ Ντομενέκ στο κεφάλι μετά από σύγκρουση με το σκληροτράχηλο Αρίσταρχο Φουντουκίδη προς το τέλος του παιχνιδιού, γεγονός που θα του κοστίσει και τη συμμετοχή του στη ρεβάνς.

Το τελικό και χορταστικό 3-3 θέτει τον ΠΑΟΚ στη θέση του ξεκάθαρου φαβορί και άπαντες είναι βέβαιοι ότι η Λυών στην Τούμπα δεν γλυτώνει με τίποτα. Δυστυχώς και πάλι το παιχνίδι δεν μεταδίδεται τηλεοπτικά, αφού ο κόσμος είναι είτε στους δρόμους και μάχεται είτε κλειδωμένος στο σπίτι του από φόβο.

Η ρεβάνς

Τρεις ημέρες πριν τη ρεβάνς στην Τούμπα, στην Αθήνα σημειώνονται σοβαρότατα επεισόδια σε μια πορεία/διαδήλωση που δεν ξανάγινε. Αφορμή δίδεται από το μνημόσυνο του Γεωργίου Παπανδρέου που μετατρέπεται σε πολιτική συγκέντρωση-διαμαρτυρία με τους πολίτες να διασχίζουν τους δρόμους της Αθήνας σχηματίζοντας το σήμα της νίκης με τα δάχτυλα. Ανήμερα του αγώνα στη Θεσσαλονίκη, κορυφώνεται η κρίση στη Μέση Ανατολή, συνέρχεται Σύνοδος του ΝΑΤΟ στη Χάγη με σκοπό να λήξουν οι εχθροπραξίες στη διώρυγα του Σουέζ και τον πόλεμο του Ramadan ή Yom Kippur όπως έμεινε αργότερα γνωστός, μεταξύ Αιγύπτου και Συρίας με το Ισραήλ. Ανάμεσα σε όλα αυτά, πρέπει και πάλι να παιχτεί ποδόσφαιρο. Και δεν παίχτηκε απλώς ποδόσφαιρο το βράδυ της 7ης Νοεμβρίου του 1973 στη Θεσσαλονίκη. Δόθηκε μία από τις ωραιότερες και πληρέστερες παραστάσεις ελληνικής ομάδας στην ιστορία των ευρωπαϊκών Κυπέλλων. Ο ΠΑΟΚ διέλυσε τη Λυών με 4-0, ένα σκορ που θα μπορούσε να είναι κάλλιστα και διπλάσιο.

Από νωρίς η Τούμπα κατακλύζεται από κόσμο, οι παλαιότεροι και όσοι παρακολούθησαν διά ζώσης το παιχνίδι, μιλούν για πάνω από 35 χιλιάδες κόσμου που γέμισε κάθε σπιθαμή του γηπέδου της Τούμπας. Η ορμή του κόσμου και της ομάδας του ΠΑΟΚ είναι μεγαλύτερη κι από την πιο φουσκωμένη θάλασσα που είδε ποτέ ο Θερμαϊκός. Οι Γάλλοι μοιάζουν μεθυσμένοι από τους παίκτες και τον κόσμο, αδυνατούν να παρακολουθήσουν το ρυθμό του αγώνα και είναι παντελώς ακίνδυνοι. Ο ΠΑΟΚ από την άλλη μετά το πρώτο αναγνωριστικό τέταρτο είναι ασταμάτητος: χάνει τη μία ευκαιρία μετά την άλλη, πυροβολεί διαρκώς την εστία του Σοβώ και περιορίζει την ομάδα του Αιμέ Μινιό σε εντελώς παθητικό ρόλο στο ματς. Το πρώτο γκολ έρχεται στο 26’ μετά από κούρσα του Τερζανίδη από δεξιά και συστημένη σέντρα στο κεφάλι του αμαρκάριστου Παρίδη που απλώς στέλνει τη μπάλα να αναπαυθεί στα δίχτυα των Γάλλων. Η Τούμπα παίρνει φωτιά, το ηθικό των παικτών του ΠΑΟΚ εκτοξεύεται ακόμη ψηλότερα και 10 λεπτά αργότερα έρχεται το 2-0 με το πέναλτι Αχιλλέα Ασλανίδη, μετά από μαρκάρισμα του Κασιονί πάνω στο Σταύρο Σαράφη. Το ημίχρονο λήγει σε γιορτινή ατμόσφαιρα και όλοι αναμένουν ένα παιχνίδι σε πιο αργό τέμπο από τον ΠΑΟΚ στη συνέχεια για να διαφυλάξει το σκορ της ιστορικής πρόκρισης στα προημιτελικά του θεσμού.

Ο ΠΑΟΚ όμως εξακολουθεί να επιτίθεται και στο δεύτερο ημίχρονο. Πριν τη συμπλήρωση της μιας ώρας αγώνα, συνδυασμός Αποστολίδη, Σαράφη, η μπάλα στο ημικύκλιο της μεγάλης περιοχής και ο επερχόμενος Δημήτρης Παρίδης, ο βραχύσωμος Πόντιος με τη μεγάλη καρδιά, χορεύει Μιχάιλοβιτς και Μπαεζά και με αριστοτεχνικό πλασέ γράφει το 3-0.

Πριν οι Γάλλοι προλάβουν να συνέλθουν, ο Σαράφης προ κενής εστίας επιλέγει να γυρίσει προς τα πίσω (αργότερα ο ίδιος θα πει ότι νόμιζε πως ήταν σε θέση offside) αντί να σπρώξει τη μπάλα στα δίχτυα και χάνεται η μεγάλη ευκαιρία για το τέταρτο γκολ. Οι διαστάσεις θριάμβου δεν αργούν όμως και στο 81’ ο Χρήστος Τερζανίδης θα πετύχει το ομορφότερο γκολ του με τη φανέλα του ΠΑΟΚ: ξεκινά την προσπάθειά του πίσω από το κέντρο, αδειάζει 4 αντιπάλους με διαδοχικές προσποιήσεις εκμεταλλευόμενος την ταχύτητά του και προλαβαίνει την έξοδο του Σοβώ πλασάροντας στην αριστερή γωνία.

Δύο λεπτά πριν το τέλος παραλίγο να έλθει και το πέμπτο γκολ, αλλά αυτή τη φορά ο Γάλλος γκολκήπερ θα αποκρούσει με διπλή προσπάθεια το σουτ του Λάζου. Το παιχνίδι τελειώνει και ο ΠΑΟΚ είναι στους «8» του Κυπέλλου Κυπελλούχων και για πρώτη φορά θα «αλλάξει χρόνο» και θα αγωνιστεί την άνοιξη στην Ευρώπη. Η μοίρα και οι συνθήκες της εποχής και πάλι δεν επιτρέπουν την τηλεοπτική μετάδοση του αγώνα κι έτσι μια ονειρική βραδιά για τον ΠΑΟΚ και το ελληνικό ποδόσφαιρο δεν αποτυπώνεται σε φιλμ. Είναι πραγματικά κρίμα που η συγκεκριμένη παράσταση του ΠΑΟΚ δόθηκε μόνον μπροστά σε 35 χιλιάδες εκλεκτούς και δεν τη χάρηκε ολόκληρη η Ελλάδα.

Τα κοσμοϊστορικά γεγονότα που μεσολαβούν μέχρι το πρώτο παιχνίδι του προημιτελικού, είναι λίγο πολύ γνωστά σε όλους μας. Μια εβδομάδα μετά το 4-0 με τη Λυών, ξεκινά η εξέγερση του Πολυτεχνείου (και η λιγότερο γνωστή κατάληψη στη Θεσσαλονίκη με τον «πειρατικό» ραδιοφωνικό σταθμό στα υπόγεια της Αρχιτεκτονικής) που ολοκληρώνεται με τα γεγονότα της 17ης Νοέμβρη, μέρας εθνικής επετείου για τη χώρα. Επιγραμματικά, η εξέγερση και τα γεγονότα του Πολυτεχνείου, οδηγούν στο νέο πραξικόπημα Ιωαννίδη, την ανατροπή του Γεωργίου Παπαδόπουλου και της Κυβέρνησης Μαρκεζίνη και πάνω απ’ όλα στη σκληρότερη περίοδο της χούντας, η οποία οδήγησε στην τραγωδία της Κύπρου.

Στόχος ο ευρωπαϊκός τελικός

Σε αυτό το κλίμα σκληρής εσωτερικής καταστολής και βαθύτατου ολοκληρωτισμού, ο ΠΑΟΚ δεν τα πηγαίνει καλά στο εγχώριο πρωτάθλημα, έχοντας ως αποκλειστική προτεραιότητα το όνειρο που έτρεφε ως οργανισμός για έναν ευρωπαϊκό τελικό. Μπορεί στις μέρες μας να ακούγεται σχεδόν κωμικό, εκείνη την εποχή όμως και με πρόσφατη την τεράστια επιτυχία του Παναθηναϊκού με τον τελικό του Wembley, το όνειρο του ΠΑΟΚ δεν φάνταζε απατηλό.

Δυστυχώς για τους Θεσσαλονικείς, η κληρωτίδα δεν είχε κέφια και αντίπαλός τους, έλαχε η καλύτερη και πιο φημισμένη ομάδα που συμμετείχε στο θεσμό: η κάτοχος του τροπαίου Μίλαν των διαστημικών άσσων όπως ο Τζάνι Ριβέρα, ο Γερμανός Σνέλινγκερ και οι αργότερα πολύ γνωστότεροι στο ελληνικό κοινό ως προπονητές, Τζοβάννι Τραπατόνι και Αλμπέρτο Μπιγκόν, γνώριμος από τη βραχύβεια θητεία του στον Ολυμπιακό, Ο ΠΑΟΚ προσγειώνεται στο Μιλάνο δύο φορές: την πρώτη με το αεροπλάνο στο αεροδρόμιο Linate και τη δεύτερη μέσα στο San Siro, όταν καταλαβαίνει τη διαφορά της επαγγελματικής ομάδας κλάσης με το επίπεδο του ελληνικού ποδοσφαίρου.

Συν τοις άλλοις έχει την ατυχία να αντιμετωπίζει τη Μίλαν μια περίοδο που η ιταλική ομάδα κάνει ένα κακό πρωτάθλημα (πριν το παιχνίδι με τον ΠΑΟΚ έχει χάσει από τη Βιντσέντσα και έχει κατρακυλήσει στην 7η θέση) και ρίχνει το βάρος στην Ευρώπη. Ο Δικέφαλος βρίσκεται πίσω στο σκορ από το πρώτο ημίχρονο ήδη με 2-0 χάρις στα γκολ του Μπιγκόν και του Μπενέτι και στο δεύτερο κλείνεται για να αποφύγει τα χειρότερα.

Δέχεται και τρίτο τέρμα 4 λεπτά πριν τη λήξη και αποχαιρετά ουσιαστικά τις ελπίδες για πρόκριση από το πρώτο παιχνίδι.

Οι Ιταλοί δημοσιογράφοι μιλούν για το δεύτερο ίσως καλύτερο παιχνίδι της Μίλαν σε ολόκληρη της σεζόν και κάνουν λόγο για «ατυχία» του ΠΑΟΚ να πέσει επάνω στην επίδειξη εγωισμού των παικτών του Τσέζαρε Μαλντίνι (αν και οι κακές γλώσσες στην Ιταλία υποστηρίζουν ότι από τότε κοούτσαρε την ομάδα ο «Τραπ»).

Παρά το βαρύ 3-0, ο ΠΑΟΚ αποφασίζει να κλείσει τη μεγαλειώδη πορεία του στο θεσμό με ψηλά το κεφάλι. Κάποιοι στη Θεσσαλονίκη ορμώμενοι από τα συνεχιζόμενα αρνητικά αποτελέσματα της Μίλαν στο Καμπιονάτο, τολμούν να μιλήσουν ακόμη και για πρόκριση με λίγη δόση τύχης, αφού οι Rossoneri έχουν φτάσει τις 11 ήττες στο ιταλικό πρωτάθλημα και η άμυνά τους είναι το λιγότερο ασταθής δεχόμενη πάνω από 1,5 γκολ σε κάθε παιχνίδι. Μέρα με την ημέρα η αισιοδοξία στη Θεσσαλονίκη φουντώνει, ο Σάνον επιστρατεύει ένα ιδιότυπο mind game αλά Μουρίνιο όταν ακόμη ο Πορτογάλος δεν πήγαινε καλά-καλά γυμνάσιο και παραμονές του ματς μιλάει για «τελικό», λέει ότι ο ΠΑΟΚ έχει ξαναβάλει πρόσφατα 4 στην Ευρώπη και απαγορεύει στους Μιλανέζους να κάνουν ακόμη και προπόνηση στην Τούμπα. Κανένα πρόβλημα για τους Ιταλούς διότι κινητοποιείται άμεσα ο άσπονδος εχθρός του ΠΑΟΚ, ο συμπολίτης Άρης και της παραχωρεί ευγενέστατα το γήπεδο Χαριλάου για να γυμναστούν οι ποδοσφαιριστές της. Το παιχνίδι ξαφνικά αποκτά ακόμα και τοπικό χαρακτήρα και ο οργανισμός ΠΑΟΚ έχει έναν ακόμη λόγο να διψάει για τη μεγάλη πρόκριση.

Αυτό ήταν. Ο κόσμος του ΠΑΟΚ πιστεύει στην ιστορική ανατροπή και στο θαύμα. Πραγματοποιεί ρεκόρ προσέλευσης στην Τούμπα και 50 χιλιάδες κόσμος στριμώχνεται ακόμη και πίσω από τις μπασκέτες που υπήρχαν ακόμη μπροστά από τη Θ4. Η πόλη ζει και αναπνέει για το μεγάλο ματς ξεχνώντας για ένα βράδυ χούντα και οικονομική κρίση.

Το γήπεδο κοχλάζει, οι παίκτες του ΠΑΟΚ είναι ντοπαρισμένοι ψυχολογικά και μπαίνουν στο χόρτο για να «πατήσουν» τη Μίλαν. Ο ΠΑΟΚ είναι ασυγκράτητος, επιτίθεται διαρκώς, οι Ιταλοί επιδίδονται στην παλιά τους τέχνη και στήνουν τη γνωστή αλυσίδα μπροστά από την εστία τους, το γνωστό catenaccio ιταλιστί, αλλά δεν μπορούν να εξαφανίσουν την επιθετικότητα του ΠΑΟΚ. Στο 6’ ο Βέκι σταματά τη βολίδα του Τερζανίδη από τα 40 μέτρα με διπλή προσπάθεια, 12 λεπτά αργότερα είναι η συμβολή των δοκών της εστίας του που σταματάει το scrop του Παρίδη, λίγο πριν τη συμπλήρωση του ημιώρου όμως την καρφωτή κεφαλιά του Σταύρου Σαράφη δεν μπορεί να τη σταματήσει κανείς.

Ο ΠΑΟΚ παίρνει επιτέλους κεφάλι στο σκορ και χρειάζεται ακόμη δύο για να οδηγήσει το ματς στην παράταση. Η Τούμπα έχει πάρει φωτιά, είναι εκρηκτική όσο ποτέ άλλοτε και παραλίγο να καεί όταν στο 51’ ο στόπερ Ανκουιλέτι βγάζει με υπερένταση πάνω στη γραμμή το πλασέ του Κούδα που είχε περάσει και τον Βέκι πλασάροντας από πλάγια θέση.

Όλοι αισθάνονται ότι το δεύτερο γκολ είναι θέμα χρόνου, όλος ο ΠΑΟΚ είναι μπροστά και πιέζει αφόρητα τη Μίλαν που έχει αφήσει απλώς τον Μπιγκόν με το Ριβέρα μπροστά και αμύνεται μαζικά. Μέχρι που έρχεται η φάση του 57ου λεπτού: σε μια προσπάθεια πιο πολύ αποφόρτισης της πίεσης για την άμυνα της Μίλαν, ο Αλμπερτίνο Μπιγκόν αποφασίζει να κάνει ένα χλιαρό σουτ από μακριά. Προς έκπληξη συμπαικτών, φιλάθλων και γενικώς όλων των παρευρισκομένων, ο Σάββας Χατζηιωάννου, που η μοίρα ήθελε να αντικαθιστά το Γιάννη Στέφα (αμφότεροι δυστυχώς έχουν φύγει από τη ζωή με διαφορά ενός έτους το 2009 και το 2010) σε αυτό το τόσο σημαντικό ματς, κάνει λάθος υπολογισμό και η μπάλα αφού «γκελάρει» δύο φορές στο στήθος του, τον ξεγελά και περνά δίπλα από το σώμα του καταλήγοντας στα δίχτυα του ΠΑΟΚ. Κατήφεια, θλίψη και αμέσως μετά ανάθεμα για τον Καβαλιώτη γκολκήπερ του ΠΑΟΚ. Η ψυχρολουσία ήταν άνευ προηγουμένου για παίκτες και φιλάθλους, παρ’ όλα αυτά ο Σαράφης με νέα κεφαλιά από σέντρα του Τερζανίδη κάνει το 2-1 βάζοντας τουλάχιστον τον ΠΑΟΚ μπροστά στο σκορ για μια νίκη γοήτρου. Η μοίρα όμως δεν είχε ακόμη αφήσει ήσυχο το Σάββα Χατζηιωάννου: νέο χλιαρό σουτ από πολύ μακριά του Κιαρούτζι αυτή τη φορά, ο Χατζηιωάννου επηρεασμένος ακόμη από το πρώτο γκολ και τις αποδοκιμασίες της Τούμπας ξανακάνει λάθος υπολογισμό, η μπάλα βρίσκει στον ώμο του, κατόπιν στο δοκάρι και καταλήγει στον επερχόμενο Τρεσόλντι που είχε μπει στο ματς μόλις 3 λεπτά πριν για να τη σπρώξει στα δίχτυα.

Το παιχνίδι τελειώνει εκεί, στο 78ο λεπτό και στο δεύτερο λάθος του τερματοφύλακα του ΠΑΟΚ. Τα υπόλοιπα λεπτά είναι διαδικαστικού χαρακτήρα, όλο το γήπεδο είναι απογοητευμένο, εκνευρισμένο, ακόμη και στον πάγκο του ΠΑΟΚ επικρατεί ένταση. Ο Σάνον μετά το ματς δηλώνει αναψοκοκκινισμένος ότι είναι ευχαριστημένος από την προσπάθεια και των δέκα παικτών του, αφήνοντας σαφέστατες αιχμές για τον τερματοφύλακά του. Ο ίδιος ο Χατζηιωάννου είναι απαρηγόρητος και ποτέ δεν μπόρεσε να κολλήσει το γυαλί με τον κόσμο του ΠΑΟΚ, τον προπονητή, τους συμπαίκτες του, όλους, εξ αιτίας των δύο λαθών του σε εκείνο το παιχνίδι. Έφυγε άρον άρον το με τη λήξη της σεζόν και δεν ξαναέπαιξε ποδόσφαιρο σε υψηλό επίπεδο. Αργότερα βέβαια αναγνωρίστηκε η συνδρομή του στις επιτυχίες του ΠΑΟΚ (ήταν ο τερματοφύλακας του ΠΑΟΚ στον ιστορικό πρώτο νικηφόρο τελικό Κυπέλλου με τον Παναθηναϊκό το 1972) και η υστεροφημία του αποκαταστάθηκε, αφού τα νεύρα και η οργή για τον αποκλεισμό πέρασαν σχεδόν την ίδια περίοδο που και η χώρα έπαψε να βρίσκεται στο γύψο και τη δυσμένεια, τον Ιούλιο του 1974 όταν ο ερχομός του Κωνσταντίνου Καραμανλή με το Προεδρικό Αεροσκάφος του Γάλλου Προέδρου της Δημοκρατίας Ζισκάρ Ντ’ Εσταίν, σήμανε την επιστροφή της Ελλάδας στο δυτικό κόσμο και τη Δημοκρατία καθώς και το τέλος μιας μαύρης εποχής που άφησε ανεπούλωτη πληγή το κυπριακό.

Ο Αναστασιάδης συνδετικός κρίκος

Ο ΠΑΟΚ δεν ξαναέζησε ποτέ τόσο μεγάλες ευρωπαϊκές στιγμές σε τόσο προχωρημένο επίπεδο σε οποιαδήποτε διοργάνωση και έκτοτε έχει περιοριστεί σε κάποιες πολύ μεγάλες του βραδιές και προκρίσεις σε νοκ-άουτ παιχνίδια, όπως για παράδειγμα με την Άρσεναλ 23 ολόκληρα χρόνια μετά. Συνδετικός κρίκος των επιτυχιών του 1973/74 και του 1997/98 ο σημερινός προπονητής του ΠΑΟΚ, Άγγελος Αναστασιάδης, ο οποίος έζησε τις δύο ιστορικές προκρίσεις με Λυών και Άρσεναλ σαν πρωτοεμφανιζόμενος παίκτης και προπονητής του Δικεφάλου αντίστοιχα. Αυτή όμως είναι μια άλλη ιστορία...