"Το γκολ είναι ο οργασμός του ποδοσφαίρου"

Η Εύη Καραγεώργου, κλινική ψυχολόγος, απαντά σε όλες τις ερωτήσεις που θα ήθελες να κάνεις σε έναν ψυχολόγο σχετικά με την βία, το ποδόσφαιρο και την Ψυχολογία των μαζών.

"Το γκολ είναι ο οργασμός του ποδοσφαίρου"

Γιατί ενώ η Ελλάδα βρίσκεται εδώ και 6 χρόνια στην κρίση, κάποιοι αντί να κάνουν πορείες για τα δικαιώματα τους ως πολίτες, κάνουν πορείες για τις ομάδες τους; Γιατί αλλάζουμε κόμμα, αλλά ομάδα δεν αλλάζουμε; Γιατί οι γυναίκες προτιμούν να παρακολουθούν μπάσκετ από ποδόσφαιρο;

Κατά περιόδους οι δημοσιογράφοι δίνουμε διάφορες απαντήσεις στις παραπάνω ερωτήσεις, αλλά δεν έχουμε καταφέρει ακόμα να καταλήξουμε σε ένα ασφαλές συμπέρασμα. Έτσι πήραμε την απόφαση να μιλήσουμε με κάποιον πιο ειδικό από εμάς. Έναν ψυχολόγο. Κάναμε στην Εύη Καραγεώργου, κλινική ψυχολόγο, 16 ερωτήσεις για το ποδόσφαιρο και μας έδωσε 16 απαντήσεις που πρέπει να διαβάσεις.

"Το γκολ είναι ο οργασμός του ποδοσφαίρου"
Κριστιάνο Ρονάλντο

-Έχω διαβάσει το εξής: «...Τα αγόρια ψάχνουν πατρικό πρότυπο στους ποδοσφαιριστές. Ο ποδοσφαιριστής είναι ο δυνατός που κάνει σεξ, βάζει γκολ. Για αυτό πάνε τα αγόρια στα γήπεδα και υποφέρουν και άμα τους απογοητεύουν τα πρότυπά τους και δεν βάζουν γκολ ή δεν κερδίζουν τους κυνηγάνε...» . Πόσο ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα η παραπάνω τοποθέτηση;

Κάθε ψυχολογική ή κοινωνιολογική θεωρία θα μπορούσε να προσεγγίσει την αγάπη των αγοριών για το ποδόσφαιρο. Από ψυχολογικής άποψης, η επιβολή της δύναμης και η εξουσία προσωποποιούνται σε ένα ισχυρό πρότυπο, συνήθως τον πατέρα. Επίσης, από μια ψυχαναλυτική ματιά, η δύναμη του άνδρα επιβεβαιώνεται και επικυρώνεται μέσα από τη σεξουαλική διαδικασία. Χαρακτηριστικά ο Εντουάρντο Γκαλεάνο (Ουρουγουανός συγγραφέας) αναφέρει πως το γκολ είναι ο οργασμός του ποδοσφαίρου. Πιστεύω, πάντως, ότι ένα φαινόμενο, του οποίου η κορύφωση- ο τελικός του Μουντιάλ- εξακολουθεί να είναι η πλέον συλλογική εμπειρία στον πλανήτη, δε μπορεί να προσεγγιστεί από μια μόνο θεώρηση.

-Γιατί τα αγόρια έχουν πρότυπα ποδοσφαιριστές και όχι λογοτέχνες ή επιστήμονες;

Κατά πάσα πιθανότητα έγκειται στα επιθετικά- πολεμικά αρχέγονα ένστικτα που φέρουν οι άντρες. Ένας ποδοσφαιρικός αγώνας έχει πολλά κοινά με μια μάχη: αντιπάλους, αναμέτρηση, στρατηγική, τεχνικές, ήττα, νίκη. Ένας άνδρας μεγαλώνει και αναπτύσσεται -κυρίως στην εφηβεία- μαθαίνοντας να ακολουθεί ένα δυναμικό, κοινωνικό πρότυπο και ταυτίζεται μαζί του πιο εύκολα από κάποιο λιγότερο «σκληρό» και αρρενωπό. Επομένως, είτε σχετίζεται με τις ενστικτώδεις ροπές, είτε με τα κοινωνικά αποδεκτά πρότυπα, τα αγόρια έχουν αναμφίβολα ισχυρή σύνδεση με τον ποδοσφαιριστή, ως σύμβολο.

An image of a girl on a sofa watching football on TV
An image of a girl on a sofa watching football on TV MYKOLA VELYCHKO

-Γιατί η συντριπτική πλειοψηφία των γυναικών αδιαφορεί για το ποδόσφαιρο και βρίσκει ανόητο να τρέχουν 22 παίκτες πίσω από μια μπάλα;

Φαντάζομαι για τον ίδιο ακριβώς λόγο που ένας άντρας αδυνατεί να ακολουθήσει τη σύντροφό του στα ψώνια ή να παρακολουθήσει μια συζήτηση για μανικιούρ και μόδα. Είναι άλλα τα ενδιαφέροντα και οι συνήθειες του καθενός. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δε μπορεί να γίνει και το αντίστροφο.

-Οι περισσότερες γυναίκες δηλώνουν ότι προτιμούν να δουν έναν αγώνα μπάσκετ από έναν ποδοσφαίρου. Υπάρχει ψυχολογική εξήγηση;

Μάλλον μια ψυχολογική εξήγηση είναι περιττή. Αν είναι εξαιρετικά βαρετό να παρακολουθείς «22 άνδρες να τρέχουν πίσω από μια μπάλα», ίσως να είναι λιγότερο βαρετό να βλέπεις 10 άντρες να κάνουν το ίδιο πράγμα. Επίσης, ίσως να είναι και θέμα χώρου. Κατά πάσα πιθανότητα, δηλαδή, είναι λιγότερο κουραστικό για μια γυναίκα να παρακολουθήσει ένα αγώνα μπάσκετ, που διεξάγεται σε ένα σχετικά μικρό γήπεδο και οι φάσεις εξελίσσονται αναγκαστικά σε λιγότερο χρόνο, από το ποδόσφαιρο που φαίνεται πιο χαοτικό από άποψη χώρου.

-Γιατί οι οπαδοί κάνουν πορείες για τις ομάδες τους, ενώ δεν κάνουν το ίδιο για την κοινωνική κατάσταση η οποία επικρατεί το τελευταίο καιρό;

Όπως προαναφέρθηκε, όταν ένα άτομο ακολουθήσει την ψυχολογία των μαζών, χάνει στοιχεία της προσωπικότητάς και των πεποιθήσεών του και απορροφάται από το σύνολο. Γι’ αυτό και ανάμεσα στους φιλάθλους μιας ομάδας είναι δυνατό να συνυπάρχουν αρμονικά άνθρωποι διαφορετικών πολιτικών απόψεων ή θρησκευτικών ιδεολογιών ή ακόμη και άνθρωποι που σε άλλα πλαίσια να μη μπορούσαν να συνυπάρξουν. Είναι πολύ πιο εύκολο και «ανώδυνο» να χωρέσει κάποιος σε ένα σύνολο, όπου δεν κλονίζονται προσωπικές του απόψεις, παρά σε ένα σύστημα όπου θα κληθεί συχνά να αντιπαρατεθεί με τους ανθρώπους, που τον περιβάλλουν.

-Τις μανάδες των αντιπάλων γιατί τις βρίζουμε;

Μάλλον δε χρειάζεται ψυχολόγος για να απαντήσει στη συγκεκριμένη ερώτηση. Νομίζω υπάρχει ολόκληρη κατηγορία στη βιομηχανία του πορνό μόνο με τις μαμάδες κάποιου. Σαφώς -και πέρα από την πλάκα- θα μπορούσαμε να μπούμε σε μια μεγάλη ψυχαναλυτική συζήτηση για όλο αυτό, αναφορικά με τη σχέση μητέρας και γιου, αλλά θα χρειαζόμασταν άλλες δυο συνεντεύξεις.

-Πώς φτάνουν κάποιοι άνθρωποι ακόμα και στο φόνο για χάρη της ομάδας τους;

Όπως φτάνουν στο φόνο άνθρωποι για προσωπικά πάθη ή πολιτικές πεποιθήσεις. Γιατί τα πιστεύω τους ορίζουν τόσο πολύ το μυαλό και τη ζωή τους, που νιώθουν δυνατοί ακόμη και να σκοτώσουν (ή εξαιρετικά αδύναμοι να παραδεχτούν στο ναρκισσιστικό εαυτό τους ότι υπάρχει κάτι που δε μπορούν να κάνουν).

¦°Ã-꼦
panathinaikos-olympiakos
¦°Ã-꼦 panathinaikos-olympiakos ¦°A-Aª¼¦ PANATHINAIKOS-OLYMPIAKOS

-Αν αύριο έκλειναν για πάντα τα γήπεδα πού θα ξεσπούσαν όλοι όσοι μέχρι χθες ξεσπούσαν στο γήπεδο; Τι κοινωνικές προεκτάσεις θα είχε κάτι τέτοιο;

Οι άνθρωποι που έχουν ως μέσο εκτόνωσης τη βία σε οποιαδήποτε μορφή της, θεωρώ ότι δε θα αρκεστούν στο πλαίσιο του γηπέδου. Με αυτό εννοώ ότι, αν η βία αντιμετωπιζόταν με κάποιο δραστικό τρόπο (όπως π.χ. στην Αγγλία), τα κρούσματα θα μειώνονταν μέσα στον χώρο του γηπέδου, αλλά δε μπορούμε να είμαστε σίγουροι πώς θα συμπεριφέρονταν κάποιος στο σπίτι ή στον εργασιακό του χώρο. Δεν υπάρχει, δηλαδή, αυτόματη σύνδεση ανάμεσα σε έναν παθιασμένο οπαδό και ένα βίαιο πολίτη, αλλά υπάρχει μεγάλη πιθανότητα όσοι είναι βίαιοι στο γήπεδο, να είναι κακοποιητικό -σε οποιαδήποτε μορφή- στις σχέσεις τους εκτός γηπέδου. Αυτό, φυσικά, δεν αναιρεί το γεγονός ότι η βία στα γήπεδα αποτελεί παράγοντα εκτόνωσης για πολλούς λαούς.

-Γιατί ο αθλητισμός, που αγαπάμε τόσο, είναι συνυφασμένος με την βία;

Επειδή έχει συνυφαστεί με την εκτόνωση αρνητικών συναισθημάτων και συσσωρευμένης έντασης. Αν την πρώτη φορά που ένα παιδί παρακολουθήσει ζωντανά έναν αγώνα, παρατηρήσει βίαιους τρόπους συμπεριφοράς, τέτοιους θα επαναλάβει, για να ταιριάξει στο περιβάλλον, για να είναι αποδεκτό. Αυτό που βλέπει γύρω του ως τρόπο εκτόνωσης, αυτό θα συνδεθεί και με το πώς «πρέπει» να συμπεριφέρεται στο συγκεκριμένο χώρο.

"Το γκολ είναι ο οργασμός του ποδοσφαίρου"
ACTION IMAGES PRESS AGENCY

-Όταν λέμε ότι η βία αντιμετωπίζεται μέσω της παιδείας και η παιδεία ξεκινάει από το σπίτι. Τι λάθος έχουν κάνει οι γονείς όσων ασκούν βία στα γήπεδα;

Ο πρωταρχικός μηχανισμός μάθησης του παιδιού είναι η μίμηση ενός ισχυρού προτύπου, που συνήθως είναι οι γονείς. Ένα παιδί, το οποίο- είτε ως δέκτης, είτε ως παρατηρητής- έχει συνδέσει τη βία, σε οποιαδήποτε μορφή της, με την αποδεκτή συμπεριφορά, έχει μεγάλες πιθανότητες να εξελιχθεί σε ένα βίαιο ενήλικα. Δε μπορούμε να είμαστε απόλυτοι για αυτή την αντιστοιχία, όμως η ανάγκη για βίαιη εκτόνωση, σε μόνιμη βάση, και όχι με τη μορφή σπάνιου ξεσπάσματος, σχετίζεται με τα βιώματα του καθενός στο πρώτο και βασικό κοινωνικό σύνολο, την οικογένεια.

-Οι άντρες λένε κόμμα αλλάζω, αλλά ομάδα όχι. Γιατί είναι τόσο ιερή για αυτούς;

Οι άνθρωποι, σύμφωνα με την Ψυχολογία των μαζών, μέσα σε ορισμένες συνθήκες, και μόνο μέσα σε αυτές, αποκτούν νέους χαρακτήρες, πολύ διαφορετικούς από αυτούς που παρουσιάζουν σε άλλες συνθήκες. Η συνειδητή προσωπικότητα και οι ιδέες του ατόμου εξαφανίζονται και δίνουν τη θέση τους σε μια συλλογική ψυχή, σίγουρα προσωρινή, αλλά με πολύ σαφείς χαρακτήρες. Η ομάδα, επομένως, παίρνει αυτή την έννοια της ιερότητας, διότι το άτομο μέσα στο γήπεδο συντονίζεται με τους διπλανούς του, αφήνοντας πίσω πολιτικές ή θρησκευτικές πεποιθήσεις.

-Αφού όλοι λέμε ότι το πρωτάθλημα δεν διεξάγεται επί ίσοις όροις, γιατί συνεχίζουμε να το παρακολουθούμε;

Είναι σα να με ρωτάτε γιατί συνεχίζουμε να ερωτευόμαστε, παρόλο που πληγωνόμαστε. Γιατί, συχνά, δεν έχει σημασία το αποτέλεσμα ή πώς θα φτάσουμε σε αυτό, αλλά οι συγκινήσεις που βιώνουμε στη διαδρομή. Και κάθε φορά θα ελπίζουμε πως την επόμενη, το «πρωτάθλημα» θα είναι δικό μας.

-Πως αιτιολογείται το γεγονός πως η ήττα/νίκη σε ένα ντέρμπι μπορεί να καθορίσει την ψυχική μας διάθεση;

Γιατί δεν αποτελεί μια απρόσωπη και αποστασιοποιημένη παρακολούθηση του αγώνα. Η ταύτιση με τους παίχτες και το στόχο είναι αυτόματη και απόλυτη. Η προσπάθεια, τα λάθη, η ήττα ή η νίκη είναι κοινά, γι’ αυτό και η παρουσία των οπαδών μέσα στο γήπεδο είναι καταλυτική. Η σύνδεση των φιλάθλων με τους παίχτες είναι καθοριστική και το γκολ είναι εξίσου δικό τους. Δεν είναι, άλλωστε, τυχαίο ότι ο οπαδός σπάνια θα πει «Απόψε παίζει η ομάδα μου». Συνήθως λέει: «Απόψε παίζουμε εμείς».

"Το γκολ είναι ο οργασμός του ποδοσφαίρου"

-Υπάρχει κάποιος λόγος που επιλέγουμε κάποια ομάδα;

Δε διαφαίνεται κάποιος ψυχολογικός παράγοντας σε αυτό. Συνήθως, βάσει μίμησης και πάλι, ακολουθούμε την αγαπημένη ομάδα ενός οικείου και σημαντικού προσώπου π.χ. γονιού, θείου ή νονού. Σε κάποιες περιπτώσεις- κυρίως παλαιότερα- η περιοχή καταγωγής ή κατοικίας, αλλά και οι πολιτικές απόψεις έπαιζαν ρόλο στην επιλογή ομάδας υποστήριξης.

-Γιατί οι Έλληνες τελικά έχουμε τόσο πάθος με το ποδόσφαιρο ενώ σε διεθνές επίπεδο άλλα αθλήματα (μπάσκετ, πόλο) μας φέρνουν περισσότερες επιτυχίες;

Μπορεί ο καθένας να απαντήσει σε αυτό με διαφορετική άποψη, αλλά θα σας αναφέρω δυο σκέψεις μου. Αφ’ ενός οι κοινωνικοοικονομικές συνθήκες μιας χώρας επηρεάζουν και τον τρόπο που ο αθλητισμός εξελίσσεται. Για παράδειγμα, ακόμη και σε εποχές μεγάλης ανέχειας στην Ελλάδα τα παιδιά έφτιαχναν μια μπάλα από κουρέλια ή εφημερίδες, για να μπορούν να παίζουν στις αλάνες. Η προσβασιμότητα στο ποδόσφαιρο ήταν πάντα εύκολη και ανέξοδη. Επίσης, αν δεν κάνω λάθος, το μπάσκετ γνώρισε άνθιση στην Ελλάδα από το Ευρωμπάσκετ του 1987. Δεν είμαι πολύ σίγουρη ότι, αν απομονώσουμε τις γενιές από το ’87 και μετά και επικεντρωθούμε σε αυτές, θα καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι η πλειοψηφία προτιμά το ποδόσφαιρο.

-Και μία απορία, άσχετη με τα προηγούμενα, που έχω εδώ και καιρό. Είναι συχνό φαινόμενο σε αγώνες ποδοσφαίρου οι οποίοι φτάνουν προς τη λήξη και οι παίκτες είναι εξουθενωμένοι, να βάζει ένας ποδοσφαιριστής το νικητήριο γκολ στο τελευταίο λεπτό των καθυστερήσεων και ενώ μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν μπορούσε να κουνηθεί από την κούραση, στη συνέχεια βρίσκει δυνάμεις και τρέχει όλο το γήπεδο πανηγυρίζοντας. Από πού αναβλύζει αυτή η δύναμη;

Θα μπορούσε να εξηγηθεί και βάσει βιολογικής και ψυχολογικής προσέγγισης. Βασιζόμενοι στη λειτουργία των ορμονών στον οργανισμό μας, μπορούμε να αποδώσουμε αυτή την «επανεκκίνηση» στην αύξηση της αδρεναλίνης, με αφορμή ένα ερέθισμα (το γκολ στη συγκεκριμένη περίπτωση). Από ψυχολογικής άποψης, πυροδοτείται αυτός ο ενθουσιασμός από την κατάκτηση ενός πολυπόθητου στόχου και από την επιβεβαίωση που παίρνει ο παίχτης για την μεγάλη του προσπάθεια.

Εύη Καραγεώργου είναι Ψυχολόγος MSc – Γνωσιακή Ψυχοθεραπεύτρια

Απόφοιτος Τμήματος Ψυχολογίας Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Μεταπτυχιακή εκπαίδευση στην Κλινική Ψυχολογία στο Πανεπιστήμιο του Sussex (MSc in Clinical Psychology and Mental Health) και εξειδίκευση στη Γνωσιακή – Συμπεριφοριστική προσέγγιση τόσο στα πλαίσια των μεταπτυχιακών σπουδών, όσο και στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα του Αιγινητείου Νοσοκομείου. Εμπειρία στην ατομική και ομαδική συμβουλευτική ενηλίκων. Συνεργάτιδα του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου. Μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί της στο: [email protected]

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ:

Φάκελος Βία: Πίσω από το κράνος ενός άνδρα των ΜΑΤ

Η εξομολόγηση: Έτσι ζούσα τα επεισόδια

Το αιώνιο παραμύθι της Θάτσερ και τα αστεία μέτρα

Η θέση της NOVA για το θέμα των επεισοδίων

Σταύρος Κοντονής στο Contra.gr: "Οι ΠΑΕ δεν θέλουν να συγκρουστούν με το σάπιο κατεστημένο"

News 24/7

24MEDIA NETWORK