Βούλα Πατουλίδου: Η μεγαλύτερη έκπληξη που έκανε την Ελλάδα να δακρύσει

Αν κάτι μπορεί να μας πείσει πως τίποτα σε αυτή τη ζωή δεν είναι αδύνατο αρκεί να έχεις υπομονή, επιμονή και πίστη στον εαυτό σου, αυτό είναι σίγουρα το παράδειγμα της Βούλας Πατουλίδου. Της γυναίκας που έγραψε με χρυσά γράμματα το όνομά της στην ιστορία του ελληνικού στίβου και έκανε... σύνθημα στα χείλη των Ελλήνων τη φράση "για την Ελλάδα ρε γαμώτο". Για όλα αυτά αρκούσε μια μικρή στιγμή. Μια... συνωμοσία του σύμπαντος που έκανε τη χώρα μας να ζήσει στιγμές δόξας και υπερηφάνειας.

Σύμφωνα με όλες τις βιογραφίες της, η Βούλα Πατουλίδου γεννήθηκε στις 29 Μαρτίου. Η πραγματική ημερομηνία γέννησής της ωστόσο είναι η 23η Απριλίου 1965. Ανήμερα του Αγίου Γεωργίου εκείνη τη χρονιά, η κ. Αφροδίτη έφερε στον κόσμο το δεύτερο παιδί της. Ο λόγος που μετέπειτα, ως ημερομηνία γέννησης στο ληξιαρχείο δηλώθηκε η 29η Μαρτίου ήταν επειδή έτσι η μικρή Βούλα θα κέρδιζε χρονιά στην πρώτη τάξη του μικρού δημοτικού σχολείου στον Τριπόταμο Φλωρίνης και θα είχε τέσσερις συμμαθήτριες αντί να είναι η... μοναδική μαθήτρια.

Η πρώτη επαφή της με το στίβο ήταν στο Λύκειο. Αρχικά επέλεξε να ασχοληθεί με το ύψος όμως πολύ γρήγορα το παράτησε και στράφηκε στο... μπάσκετ. Ξεκίνησε να παίζει στον Ηρακλή, ομάδα της Α1, όμως ούτε εκεί ταίριαζε απόλυτα. Κάπου μέσα της είχε τη λαχτάρα για τον στίβο και ο προπονητής της είχε ανακαλύψει το ταλέντο της σε αυτόν. Το 1986 λοιπόν, η 21χρονη τότε Πατουλίδου γίνεται αθλήτρια στίβου. Στο μεταξύ είχε γνωρίσει τον Δημήτρη Ζαρζαβατσίδη, 8ο Ολυμπιονίκη της άρσης βαρών το 1980 στη Μόσχα, τον οποίο και παντρεύτηκε το 1987.

Αρχικά, η Πατουλίδου ασχολήθηκε με το μήκος, όμως η ταχύτητά της και ορισμένοι τραυματισμοί την οδήγησαν στην απόφαση να αλλάξει αγώνισμα και να αφοσιωθεί στη σκυταλοδρομία και στα 100 μέτρα. Η πρώτη συμμετοχή της σε Ολυμπιακούς Αγώνες ήρθε το 1988 στη Σεούλ όπου κατετάγη 15η στα 100 μέτρα. Δεν είχε έρθει ακόμη η χρονιά της. Όταν το αθλητικό γεγονός του καλοκαιριού τελείωσε, ο προπονητής της έπεισε τη Βούλα να δοκιμάσει τα εμπόδια. Έτσι κι έγινε. Στο βαλκανικό πρωτάθλημα ανοιχτού στίβου στις Σέρρες το 1989 κατέρριψε το πανελλήνιο ρεκόρ στα 100 μ. εμπόδια με χρόνο 13.26. Στην Κωνσταντινούπολη αναδείχθηκε Βαλκανιονίκης στα 100 απλά και στα 100 εμπόδια, ενώ στο ευρωπαϊκό του Σπλιτ έκανε πανελλήνιο ρεκόρ με 13.10 στα 100μ. εμπόδια.

Το 1991, ένα χρόνο πριν από τη μεγάλη στιγμή της στη Βαρκελώνη, αναδείχθηκε κορυφαία Ελληνίδα αθλήτρια από τον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Αθλητικού Τύπου. Το καλοκαίρι εκείνης της χρονιάς επέστρεψε από έναν δύσκολο τραυματισμό και έντονα φορτισμένη κατέκτησε στο Ολυμπιακό στάδιο της Αθήνας το χρυσό μετάλλιο στα 100 μέτρα στους Μεσογειακούς Αγώνες και τη δεύτερη θέση στα 100 μέτρα με εμπόδια.

Η μεγάλη στιγμή της Βούλας

Και φτάνουμε στο 1992 και τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Βαρκελώνης. Πριν φύγει για την ισπανική πρωτεύουσα, η Πατουλίδου είχε ανακοινώσει στον πρόεδρο του ΣΕΓΑΣ ότι μετά τη διοργάνωση θα επέστρεφε στο μήκος, έχοντας πρώτα κάνει μερικές δοκιμές στο σκάμμα που την είχαν αφήσει εξαιρετικά ικανοποιημένη. Φυσικά δεν ήξερε τι της επιφύλασσε το μέλλον. Πήγε στην Ισπανία με μια πολύ καλή επίδοση και επιχείρησε να τα βάλει με "θηρία" του στίβου εκείνης της εποχής. Ίσως και αυτός να ήταν ένας από τους λόγους που κανείς δεν πίστεψε ότι αυτό το μελαχρινό κορίτσι μπορεί να ανέβει στο πρώτο σκαλί του βάθρου. Φαβορί ήταν η Ναροζιλένκο από Ρωσία, η Ντίβερς (πήρε το χρυσό στα 100μ.) από ΗΠΑ αλλά και η Βουλγάρα κάτοχος του παγκοσμίου ρεκόρ Ντόνκοβα.

Τα θηρία έμεναν... θηρία. Δεν είχαν υπολογίσει όμως και τον παράγοντα τύχη. Η διάκριση έρχεται πάντα μέσα από σκληρή δουλειά, όμως σε πολλές περιπτώσεις καθοριστικός είναι και ο παράγοντας τύχη. Στην προκειμένη περίπτωση, η τύχη ήταν με το μέρος της Ελληνίδας αθλήτριας. Η Ναροζιλένκο τραυματίστηκε και τέθηκε εκτός τελικών αγώνων. Η Πατουλίδου κατάφερε να προκριθεί στα προημιτελικά, έχοντας σαφώς μεγαλύτερες προσδοκίες απ'ότι πριν. Στην ηλικία των 27 έκανε νέο πανελλήνιο ρεκόρ με χρόνο 12.88, εξασφάλισε το εισιτήριο για τον μεγάλο τελικό και έγινε η πρώτη Ελληνίδα που προκρίθηκε σε τελικό Ολυμπιακών Αγώνων.

Στον τελικό η Πατουλίδου ήταν φανταστική. Τα έδωσε όλα ήταν όμως παράλληλα και πολύ, πολύ τυχερή. Η πρωτοπόρος Ντίβερς σκόνταψε στο τελευταίο εμπόδιο κι η Ελληνίδα προσπέρασε και πήρε το χρυσό με το εξωπραγματικό 12.64! Η επιτυχία της; Τεράστια αφού αυτό ήταν το πρώτο μετάλλιο για τη χώρα μας στο στίβο από το μακρινό 1912, με τον Τσικλητήρα στη Στοκχόμη. Μαζί με τη Βούλα κατά την απονομή του χρυσού μεταλλίου και την ανάκρουση του Εθνικού Ύμνου έκλαιγε και όλη η Ελλάδα μπροστά από τις τηλεοράσεις.

"Για την Ελλάδα ρε γαμώτο"

Οι δηλώσεις της αμέσως μετά την κούρσα και αφού πρώτα έσπευσε στον σύζυγό της, ήταν ενδεικτικές του μεγέθους του επιτεύγματος της.

"Έχω τρελαθεί. Δεν μπορώ να το συνειδητοποιήσω. Απλά μπήκα στον τελικό και το που σκέφτηκα ήταν ότι "Για την Ελλάδα ρε γαμώτο θα τρέξω και για κανέναν άλλο". Όλα για την Ελλάδα, αξίζει να κάνει κάποιος τα πάντα για αυτήν. Πέτυχα αυτό που κανείς δεν πίστευε, πλην δύο - τριών ανθρώπων.

Έλεγα στον εαυτό μου πριν τον τελικό ότι μπορώ να πάρω το χάλκινο μετάλλιο και τελικά πάλεψα και πήρα το χρυσό. Όταν ήρθα στη Βαρκελώνη, βρήκα τους Έλληνες αθλητές με πεσμένο ηθικό, ίσως από την ατυχία του Παπακώστα. Κανείς δεν μου έδωσε σημασία και αυτό με πείσμωσε τρομερά. Νομίζω ότι έκανα τη κούρσα της ζωής μου. Στις προπονήσεις έτρεχα συχνά κοντά στο 12.70 αλλά στους αγώνες δεν μου έβγαινε η επίδοση. Ήρθε την κατάλληλη στιγμή. Τώρα τι να πω, έχω τρελαθεί", είχε δηλώσει.

Αυτό ήταν. Από τότε, η δήλωσή της "για την Ελλάδα ρε γαμώτο" έμεινε στην ιστορία και πρόκειται χωρίς αμφιβολία για μία από τις πιο γνωστές και χαρακτηριστικές ατάκες στον αθλητισμό.

Πως όμως είχε νιώσει η ίδια εκείνη τη στιγμή; Πόσο εύκολο είναι να περιγράψεις ένα τέτοιο σκηνικό με πρωταγωνιστή τον εαυτό σου στον... εαυτό σου; Η Βούλα Πατουλίδου το έκανε στην αυτοβιογραφία της με τίτλο "Έκρηξη ψυχής", μιλώντας για την ίδια σε γ' ενικό πρόσωπο.

"Έτοιμες! Νεκρική σιγή στο στάδιο. Μπαμ!

Άφησε αχαλίνωτη όλη την τρέλα που κουβαλούσε τόσο καιρό ερμητικά κλεισμένη στη ψυχή της. Τώρα ήταν η στιγμή που έπρεπε να εξαντλήσει κάθε ικμάδα δύναμης. Πέρασε καλά τα πρώτα δύο, τρία εμπόδια. Δεν είχε μείνει πολύ πίσω. Αυτό ήταν θαυμάσιο, γιατί ήξερε πως σε λίγο τα πόδια της θα έβγαζαν φωτιές. Αν από την αρχή δεν έχανε πολύ έδαφος, τότε μετά τη μέση της κούρσας θα μπορούσε να παλέψει για το δεύτερο πια, το πολυπόθητο ασημένιο μετάλλιο. Σ’ αυτό στόχευε τώρα, μετά την αποχώρηση λόγω τραυματισμού της Ρωσίδας αθλήτριας. Κατάπινε τα εμπόδια το ένα μετά το άλλο, μειώνοντας τη διαφορά της από τις μπροστινές αθλήτριες. Στο έκτο εμπόδιο αναπτερώθηκε το ηθικό της, γιατί ένιωθε πως τις πλησίαζε απειλητικά. Στο έβδομο ήταν η πρώτη φορά στη ζωή της που στη διάρκεια μιας κούρσας σκεφτόταν τόσο καθαρά. Το μετάλλιο ή τίποτα, ορκίστηκε στον εαυτό της.

Από εκείνο το εμπόδιο και για όλα τα υπόλοιπα θα έπαιρνε αργότερα όρκο πως είχαν φυτρώσει στους ώμους της δύο λευκές φτερούγες και στην καρδιά της ένας ολόλαμπρος ήλιος που έφεγγε το διάβα της. Έφτανε τις αντιπάλους της λες και ήταν η μόνη που έτρεχε ενώ εκείνες είχαν σταματήσει να προσπαθούν…

"Ναι ναι ναι!"

Μόλις πέρασε και το δέκατο εμπόδιο, ξεχύθηκε προς τον τερματισμό. Λίγα μέτρα είχαν μείνει που τη χώριζαν από το θαύμα. Τέσσερα με πέντε μέτρα πριν τον τερματισμό και άκουσε το δεξιό της δικέφαλο να ξεκολλάει από τη ρίζα του. Δεν την ένοιαζε, ας της έφευγε κι ολόκληρο το πόδι, αρκεί να τερμάτιζε. Λίγο πριν περάσει τη νοητή γραμμή του τερματισμού, ένιωσε παρά είδε πως κάτι είχε συμβεί στ’ αριστερά της, προς τη μεριά της Ντέβερς. Οι θεατές ούρλιαζαν στις κερκίδες. Οι δημοσιογράφοι είχαν σηκωθεί από τις καρέκλες τους και είχαν ανέβει στα τραπέζια ποδοπατώντας τα γραπτά τους.

Δεν ήταν ανάμεσα στις τελευταίες. Όχι. Είχε τερματίσει σε θέση καλή. Δεν γνώριζε πόσο καλή, γι’ αυτό με σηκωμένα χέρια και πανηγυρίζοντας γύρισε να ρωτήσει τους Έλληνες δημοσιογράφους. Ότι κι αν είχε βγει, σίγουρα ήταν πολύ καλό και συνοδευόταν από πολύ καλό χρόνο, αν το συνέκρινε με το σταματημένο στα 12’’64 χρονόμετρο του σταδίου…

Επικέντρωσε την προσοχή της στη μεγάλη οθόνη του σταδίου, που εκείνη τη στιγμή έδειχνε τη κούρσα της. Με αγωνία έβλεπε όλες τις αθλήτριες να αγωνίζονται για μία από τις τρεις θέσεις του βάθρου. Όλη η δεξιά της μεριά έκαιγε από τον πόνο. Είχε φαίνεται περάσει η δράση της παυσίπονης ένεσης. Να λοιπόν τι είχε γίνει με την Ντέβερς. Είχε σκοντάψει πάνω στο δέκατο εμπόδιο κι έπεσε. Έβλεπε όμως τον εαυτό της να τρέχει ακάθεκτα προς τον τερματισμό. Λες, λες πράγματι να ήταν αλήθεια αυτό που της είχαν πει οι δημοσιογράφοι; Μα όχι, είχαν κάνει κάποιο λάθος. Δεν ήταν δεύτερη. Ήταν πρώτη.

Ναι! Ναι! Ναι! Ναι! Ήταν πρώτη. Δικός της ήταν ο χρόνος των 12’’64. Είχε τρελαθεί από τη χαρά, νόμιζε πως θα πάθει εγκεφαλικό. Χοροπηδούσε σαν τρελή. Πήγαινε μπρος πίσω, δεξιά αριστερά, μην ξέροντας πως να εκφράσει τη χαρά της και τρελαίνοντας φυσικά και τους κάμεραμαν, που προσπαθούσαν να καταγράψουν κάθε λεπτό, κάθε αντίδρασή της. Είχαν ξεχάσει και το μήκος των ανδρών, είχαν ξεχάσει τα πάντα μπροστά στη μεγαλύτερη έκπληξη των Ολυμπιακών αγώνων από το ξεκίνημά της. Την είχε πετύχει αυτή η άσημη Ελληνίδα εμποδίστρια…".

Όλα αυτά είχαν συμβεί λίγες μέρες μετά το πρώτο χρυσό του Πύρρου Δήμα, όταν είχε φωνάξει το αλησμόνητο "για την Ελλάδα" στην τελευταία του προσπάθεια στο ζετέ. Τα δύο χρυσά παιδιά της Βαρκελώνης επέστρεψαν στην Ελλάδα και γνώρισαν την απόλυτη αποθέωση από τον κόσμο. 80.000 τους περίμεναν στο καλλιμάρμαρο Παναθηναϊκό Στάδιο κι άλλοι 20.000 στριμώχνονταν απ’ έξω.

Η επιτυχία της Πατουλίδου στην Βαρκελώνη δεν αντιμετωπίστηκε από όλους το ίδιο. Κάποιοι χαρακτήρισαν την Ελληνίδα αθλήτρια ως... πυροτέχνημα που έσκασε κυρίως λόγω της τύχης, αφού τίποτα από όλα αυτά δεν θα είχε συμβεί εάν η Ντίβερς δεν είχε σκοντάψει. Όμως στην τελική γι' αυτό δεν είναι τα εμπόδια;

Η πορεία της μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες εκείνου του καλοκαιριού δεν συνεχίστηκε με μετάλλια. Άλλαξε άθλημα, πέρασε στο μήκος στους Ολυμπιακούς της Ατλάντα. Από το 2000 επέστρεψε στα 100 και τα 60μ. και το καλοκαίρι του 2000 συμμετείχε στην τέταρτη Ολυμπιάδα της καριέρας της, στο Σίδνεϊ με την ομάδα σκυταλοδρομίας 400 x 100. Το 2001 έφτασε ως τους ημιτελικούς του Παγκοσμίου Πρωταθλήματος κλειστού στίβου. Ήταν μέλος και της ολυμπιακής ομάδας του 2004, στα 4 Χ 100μ.

Βρέθηκε ανάμεσα στους τελευταίους λαμπαδηδρόμους στην Ατλάντα το 1996, στην επέτειο των 100 χρόνων από την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων και η σκηνή που φιλάει τη δάδα, θεωρείται μια από τις κορυφαίες στην τελετή έναρξης. Στην Ολυμπιάδα της Αθήνας το 2004 παρέλαβε τη δάδα από τον Μίμη Δομάζο και την έδωσε με τη σειρά της στον Κάχι Καχιασβίλι.

Στις 9 Δεκεμβρίου του 2004 ανακοίνωσε την απόσυρσή της από την ενεργό δράση και από τότε ασχολήθηκε με την πολιτική. Και ενώ κανείς θα περίμενε αυτή της η ενασχόληση να την... στιγματίσει, η Πατουλίδου παραμένει στις καρδιές των Ελλήνων για όσα τους έκανε να ζήσουν εκείνο το καλοκαίρι.

Photo credits: Action Images