Πώς αποφεύγουν τους φόρους του κράτους οι πάμπλουτες αγγλικές ομάδες

Το Μητρώο Εταιριών του Ηνωμένου Βασιλείου, ο βασικός κρατικός οργανισμός που συντονίζει τη διοίκηση των επιχειρήσεων, έδωσε στη δημοσιότητα οικονομικά στοιχεία τα οποία αφορούν τους επαγγελματικούς ποδοσφαιρικούς συλλόγους της Αγγλίας και τη συνεισφορά τους στα έσοδα του κράτους.

Τα αποτελέσματα των αναλύσεων που πραγματοποίησε στα τέλη Ιανουαρίου η ' Ernst & Young' (κορυφαία πολυεθνική εταιρεία επαγγελματικών υπηρεσιών) και το τμήμα ανάλυσης του ' BBC England' καταδεικνύουν ότι παρά το μεγάλο ποσό που γεμίζει κάθε χρόνο τα εθνικά ταμεία από τη φορολόγηση του ποδοσφαίρου, οι σύλλογοι της Premier League είναι οι μεγάλοι ευνοημένοι της υπόθεσης.

Από το φορολογικό έτος 2013-2014 μέχρι το φορολογικό έτος 2016-2017, οι (εκάστοτε) 20 σύλλογοι της κατηγορίας έχουν καταβάλει το ποσό των 177.000.000 λιρών (περίπου 205.000.000 ευρώ) στο κράτος με τη μορφή φόρου επιχειρήσεων, ωστόσο τα κέρδη προ φόρων τους ανέρχονται σε 11.000.000.000 λίρες (περίπου 12.800.000.000 ευρώ).

Όλες οι δαπάνες υπέρ κράτους

Τα στοιχεία του Μητρώου Εταιριών αποτυπώνουν με τον καλύτερο τρόπο τη μεγάλη αύξηση εσόδων που απέφερε το νέο τηλεοπτικό συμβόλαιο στην Premier League, το οποίο τέθηκε σε ισχύ για πρώτη φορά τη σεζόν 2016-2017. Τα έσοδα στους ισολογισμούς των 20 συλλόγων εκείνης της χρονιάς έπιασαν... ταβάνι και αυτή η κλιμάκωση οδήγησε σε αύξηση τόσο των κερδών, όσο και των φορολογικών αξιώσεων του κράτους.

Στην εξεταζόμενη 4ετία, οι σύλλογοι του πιο πλούσιου πρωταθλήματος στον κόσμο φορολογήθηκαν με συντελεστή που ανέρχεται μεταξύ 9% και 15%, την ώρα που οι περισσότερες επιχειρήσεις στη βρετανική επικράτεια φορολογούνται με συντελεστή μεταξύ 19% και 21%.

Το πεδίο δραστηριοποίησης ενός ποδοσφαιρικού συλλόγου ευνοεί για φοροελαφρύνσεις και μάλιστα οι ομάδες μοιάζουν... αδικημένες, αφού οι επιχειρήσεις θεάματος και ψυχαγωγίας στο Ηνωμένο Βασίλειο φορολογήθηκαν με συντελεστή 10,5% το 2017.

Ο φόρος επιχειρήσεων δεν είναι η μοναδική δαπάνη υπέρ κράτους που καλείται να καλύψει ένας ποδοσφαιρικός σύλλογος στην Αγγλία. Οι σύλλογοι καλούνται να καταβάλουν (ολοένα αυξανόμενο) ΦΠΑ επί των εσόδων που αφορούν στα εισιτήρια, καθώς και εργοδοτικές εισφορές για τους ποδοσφαιριστές και τους υπαλλήλους τους. Ο National Insurance Contribution αποτελεί την ασφαλιστική εισφορά για τους εργαζομένους σε μία ομάδα, μεταξύ των οποίων και οι ποδοσφαιριστές, το ύψος της οποίας εξαρτάται από τον μισθό του εργαζομένου.

Επιπροσθέτως, υπάρχει η παρακράτηση pay-as-you-earn tax (PAYE) που επίσης αφορά στο εισόδημα των υπαλλήλων μιας ομάδας, έστω κι αν στο τέλος του φορολογικού έτους υπάρχει επιστροφή.

Τέλος, υπάρχουν και επιπλέον σημαντικά έσοδα για το Δημόσιο, τα οποία τύποις προέρχονται από τους παίκτες, όπως ο φόρος εισοδήματος, που σε ορισμένες περιπτώσεις, όμως, η κάλυψή του μοιράζεται μεταξύ ποδοσφαιριστή και συλλόγου ή επιβαρύνει εξ ολοκλήρου τον σύλλογο.

Έσοδα 3.300.000.000 λιρών για το κράτος

Όλα αυτά τα έξοδα αθροισμένα προσέφεραν στο αγγλικό κράτος το ποσό των 3.300.000.000 λιρών μόνο μέσα στο φορολογικό έτος 2016-2017. Το ποσό αυτό παρουσίασε αύξηση της τάξης του 50% σε σχέση με τα αποτελέσματα της προηγούμενης έρευνας της 'Ernst & Young', του 2013-2014, όταν το δημόσιο είχε κερδίσει 2.400.000.000 λίρες από την Premier League.

Από τα κρατικά έσοδα του 2017, οι 1.300.000.000 λίρες αφορούν σε φόρο εισοδήματος, οι 1.200.000.000 λίρες στον ΦΠΑ, οι 700.000.000 λίρες στις ασφαλιστικές εισφορές, ενώ υπάρχουν και μερικά λοιπά έσοδα.

Μόνο οι ποδοσφαιριστές των 20 ομάδων της Premier League συνεισέφεραν στην οικονομία του Ηνωμένου Βασιλείου το ποσό των 1.100.000.000 λιρών.

Τα οικονομικά οφέλη της κοινωνίας

Η διεξαγωγή του πρωταθλήματος υποστηρίζει 100.000 θέσεις απασχόλησης με άμεση ή έμμεση σχέση με την Premier League (περίπου 12.400 όσες έχουν άμεση σχέση), αυξημένες κατά 30% σε σχέση με το 2013-2014. Περίπου 1.700.000.000 λίρες δαπανώνται μόνο σε εφοδιαστικές αλυσίδες.

Οι εσωτερικές μετακινήσεις φιλάθλων επίσης δεν είναι αμελητέες, αφού υπολογίζεται ότι περίπου 811.000 φίλαθλοι ταξίδεψαν σε εκτός έδρας παιχνίδια, ενισχύοντας τις τοπικές οικονομίες.

Η Premier League αποτελεί διεθνή ατραξιόν και προσελκύει 686.000 επισκέπτες ετησίως, αρκετοί εκ των οποίων ταξιδεύουν στην Αγγλία για να παρακολουθήσουν κάποιον από τους συμπατριώτες τους που αγωνίζονται στο πρωτάθλημα, από όπου έχουν περάσει 63 διαφορετικές εθνικότητες. Τα χρήματα που δαπάνησαν εντός βρετανικών συνόρων υπολογίζονται σε 555.000.000 λίρες για το 2016-2017.

Το τηλεοπτικό συμβόλαιο για τις χώρες του εξωτερικού απέφερε το ποσό των 1.100.000.000 λιρών στις 20 ομάδες της σεζόν 2016-2017, την ώρα που το αντίστοιχο συμβόλαιο για La Liga, Serie A, Bundesliga και Ligue 1 μαζί έφτανε τις 900.000.000 λίρες.

Ο αντίκτυπος της Premier League στο ΑΕΠ του Ηνωμένου Βασιλείου ανέρχεται σε 7.600.000.000 λίρες, εκ των οποίων οι 4.300.000.000 λίρες προέρχονται από τους συλλόγους. Σε σχέση με τις 3.400.000.000 λίρες του 2013-2014, έχει σημειωθεί υπερδιπλασιασμός.

Πώς ευνοούνται οι σύλλογοι

Ο φόρος επιχειρήσεων στο Ηνωμένο Βασίλειο υπολογίζεται επί των ακαθάριστων κερδών μιας εταιρίας. Όπερ μεθερμηνευόμενον, οι σύλλογοι της Premier League, θα έπρεπε να καταβάλλουν ένα μεγάλο ποσό συνολικά, αφού οι 18 εξ αυτών κατέγραψαν κερδοφορία για το 2016-2017.

Εξάλλου, τα έσοδα του πιο πλούσιου πρωταθλήματος του κόσμου μαθηματικά θα οδηγούσαν και σε μεγάλα έσοδα για το βρετανικό κράτος, αν δεν υπήρχε ένα 'παραθυράκι'. Βάσει νομοθεσίας, οι σύλλογοι έχουν τη δυνατότητα να... μειώσουν τη φορολόγησή τους, συμψηφίζοντας τη ζημία παλαιοτέρων ετών με τα κέρδη προ φόρων.

Ως εκ τούτου, αν μια ομάδα παρουσιάσει κέρδη προ φόρων ύψους 4.000.000 λίρες, αλλά έχει παλαιότερη ζημία ύψους 3.000.000 λιρών, το ποσό επί του οποίου θα φορολογηθεί ανέρχεται σε μόλις 1.000.000 λίρες.

Γι' αυτόν τον λόγο, τον Απρίλιο του 2017, οι εγχώριες οικονομικές αρχές έβαλαν όρια όσον αφορά το ποσοστό του συμψηφισμού που μπορεί να γίνει. Οι σύλλογοι πλέον μπορούν να υπολογίζουν μόνο το 50% της ζημίας αν ξεπερνάει τις 5.000.000 λίρες, όταν θέλουν να τη συμψηφίσουν με τα ακαθάριστα κέρδη για τον καθορισμό του φόρου επιχειρήσεων.

Το colpo grosso των ομάδων

Κι αν η μειωμένη φορολόγηση λόγω του ιδιαίτερου καθεστώτος μιας ποδοσφαιρικής εταιρίας ή το τέχνασμα με τις ζημίες παρελθόντων ετών είναι καθ' όλα νόμιμοι τρόποι για να γλιτώσουν μερικά εκατομμύρια λίρες, υπάρχει ένα κόλπο το οποίο χρησιμοποιούν πολλές ομάδες, όμως δεν είναι πάντοτε σύννομο.

Στις 21 Ιανουαρίου, η ' Daily Mail' αποκάλυψε ότι οι εφοριακές αρχές της χώρας ερευνούν 40 συλλόγους, 173 ποδοσφαιριστές και 38 ατζέντηδες για εκτεταμένη φοροδιαφυγή. Σύμφωνα με το δημοσίευμα, τους τελευταίους 3 μήνες είχαν ανακτηθεί 20.000.000 λίρες σε απλήρωτους φόρους, αυξάνοντας το σύνολο από το 2015 σε 355.000.000 λίρες.

Οι έρευνες σταμάτησαν για 4 συλλόγους, ωστόσο υπάρχουν άλλοι 40 οι οποίοι πιθανόν να επιχείρησαν, μέσω διαφόρων μεθόδων, να αποφύγουν τη φορολόγηση των δικαιωμάτων προβολής ή της προμήθειας των ατζέντηδων.

Μία δημοφιλής μέθοδος φοροδιαφυγής είναι το εισόδημα να μεταμφιέζεται σε καταβολή χρημάτων για δικαιώματα προβολής. Ο παίκτης υπογράφει ένα συμβόλαιο με μικρές απολαβές το οποίο υπόκειται σε φόρο εισοδήματος και ένα δεύτερο συμβόλαιο που αφορά τα δικαιώματα προβολής.

Ο σύλλογος πληρώνει μικρότερες εργοδοτικές εισφορές για τον παίκτη λόγω των μικρών απολαβών. Ο παίκτης μπορεί να δημιουργήσει εταιρία διαχείρισης των δικαιωμάτων σε φορολογικό 'παράδεισο' και με αυτόν τον τρόπο να αποφύγει μεγάλο μέρος του φόρου εισοδήματος λόγω του 'χαμηλού' πρώτου συμβολαίου και να μην επιβαρύνεται καν με φόρο επιχείρησης για την εταιρία του, εισπράττοντας τα χρήματα από τα δικαιώματα προβολής από το δεύτερο συμβόλαιο.

Μία άλλη πρακτική είναι να υπάρχει διπλή εκπροσώπηση από πλευράς του ατζέντη, δηλαδή να έχει ως πελάτες τόσο τον σύλλογο όσο και τον παίκτη σε μία διαπραγμάτευση και παρότι θα πρέπει να εισπράξει χρήματα και από τις δύο πλευρές, μπορεί να τα εισπράξει μόνο από τη μία και να φορολογηθεί αντίστοιχα μόνο μία φορά.

Η Championship δεν προσφέρει. Δεν μπορεί

Την ίδια στιγμή που η Premier League ευημερεί, σχεδόν τα δύο τρίτα των συλλόγων της Championship τα τελευταία δύο χρόνια έχουν δαπανήσει τα έσοδά τους ή ακόμα μεγαλύτερο ποσό για τους μισθούς σε παίκτες, προπονητές και διοίκηση.

Στις 3 κατηγορίες της Football League (Championship, League One, League Two) όπου συμμετέχουν 72 ομάδες, οι σύλλογοι που είχαν κερδοφορία προ φορολόγησης είναι λιγότεροι από τους συλλόγους της Premier League που είχαν κερδοφορία προ φορολόγησης σε οποιαδήποτε από τις τελευταίες 4 σεζόν.

Γι' αυτόν τον λόγο και η συνεισφορά στα ταμεία του κράτος από τους συλλόγους της Championship είναι ελάχιστη σε σχέση με εκείνη των ομάδων της Premier League, με τις ομάδες να επιλέγουν να είναι ζημιογόνες κάνοντας κοστοβόρες επενδύσεις, για να κερδίσουν την άνοδο στη 'χρυσοφόρα' κατηγορία. Εν τέλει να καταλήγουν να αποφεύγουν τον φόρο επιχειρήσεων λόγω ζημίας, αλλά τις περισσότερες φορές να μην προβιβάζονται και απλά να... σκαλίζουν μόνες τους μία 'μαύρη τρύπα'.

Ακόμα κι όταν η διοργανώτρια αρχή επέβαλε Financial Fair Play σε όλο το αγγλικό ποδόσφαιρο το 2014 (αλλά όχι salary cup), που επέτρεπε σε συλλόγους να χάνουν μάξιμουμ 13.000.000 λίρες ανά σεζόν (δεν προσμετρώνται δαπάνες για εγκαταστάσεις, ακαδημίες, για την τοπική κοινωνία ή για το γυναικείο ποδόσφαιρο) ή 5.000.000 λίρες ανά σεζόν αν ο ιδιοκτήτης δεν κάλυπτε την 'τρύπα', η κατάσταση στις μικρότερες κατηγορίες δεν διορθώθηκε.

Ο κανονισμός δεν επέτρεπε τη δαπάνη χρημάτων σε παίκτες (μεταγραφές, συμβόλαια) αν δεν υπήρχαν επαρκή τηλεοπτικά έσοδα, όμως επέτρεπε δαπάνη χρημάτων σε παίκτες από τα έσοδα που έφερναν οι ίδιες οι ομάδες (πχ. εισιτήρια, χορηγίες, μάρκετινγκ, πωλήσεις παικτών, έσοδα από πορείες σε διεθνείς διοργανώσεις) και ως εκ τούτου υπήρχε το 'παράθυρο', που συμπαρέσυρε και ομάδες της Championship.

Από το 2017 το αγγλικό FFP αντικαταστάθηκε από τους κανόνες Profitability and Sustainability, βάσει των οποίων οι σύλλογοι της Championship επιτρεπόταν να παρουσιάσουν ζημία σε βάθος 3ετίας μέγιστου ύψους 39.000.000 λιρών.

Δεν είναι "κανονικές επιχειρήσεις"

Ένα από τα ερωτήματα που θέτει το 'BBC' για το ζήτημα είναι εάν οι ποδοσφαιρικοί σύλλογοι πρέπει να αντιμετωπίζονται διαφορετικά από τις υπόλοιπες επιχειρήσεις σε επίπεδο φορολόγησης και -κυρίως- φοροελάφρυνσης ή φοροαποφυγής.

Ο καθηγητής οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Γουόργουικ και πρώην διευθυντής της Κόβεντρι, Κρις Άντερσον, υποστηρίζει ότι οι σύλλογοι πρέπει να θεωρούνται κάτι παραπάνω από "κανονικές επιχειρήσεις", επειδή οι υπόλοιπες εταιρίες, από τον Τύπο, τις επιχειρήσεις εστίασης, τα ξενοδοχεία, μέχρι και τις βιοτεχνίες παρασκευής κασκόλ ευνοούνται από την ύπαρξη ποδοσφαιρικών ομάδων.

"Οι κανονικές επιχειρήσεις που δεν μπορούν να γίνουν κερδοφόρες, θα σταματήσουν να υπάρχουν. Οι ποδοσφαιρικοί σύλλογοι όχι, κάτι που το θεωρώ αποδεικτικό στοιχείο για το ότι είναι κάτι παραπάνω από κανονικές εταιρίες. Η κυβέρνηση δεν έχει ισχυρά κίνητρα να δει αυτές τις ομάδες να χρεοκοπούν. Κι έτσι πρέπει, διότι συνεισφέρουν αρκετά και θετικά σε τόσες πολλές τοπικές κοινωνίες", εξηγεί ο Άντερσον.

Με δεδομένη την απροθυμία του κράτους να οδηγήσει τα πράγματα στα άκρα, οι ομάδες ακόμα και του πιο προσοδοφόρου πρωταθλήματος στον κόσμο, όσο κερδοφόρες κι αν είναι, θα εξακολουθούν να μετέρχονται τρόπους ώστε να αποφύγουν τη φορολόγησή τους, ακόμα κι αν συνολικά κερδίζουν 11.000.000.000 λίρες τον χρόνο.

Photo credits: AP Photo/Matt Dunham