Γιάννης Αλαφούζος: Ένας αυτοεξόριστος ειδικός της χρεοκοπίας

Οταν ο Γιάννης Αλαφούζος δήλωνε "αυτοεξόριστος". Το "πλούσιο" παρελθόν ενός όψιμου κήρυκα της υγιούς επιχειρηματικότητας, όπως αυτό δημοσιεύεται στο " Έθνος της Κυριακής", που κυκλοφορεί.

Την τακτική μπιρ παρά (στα ελληνικά «για ένα νόμισμα»), που είναι αποδοτική για τον ίδιο -γι' αυτό και την εφαρμόζει από τότε που αποφάσισε να δραστηριοποιηθεί επιχειρηματικά στον χώρο των ΜΜΕ-, συνεχίζει ο Γιάννης Αλαφούζος (αυτήν τη φορά με αφορμή τον επικείμενο διαγωνισμό για τις τηλεοπτικές άδειες), διατείνονται παρατηρητές του επιχειρηματικού χώρου.

Εξακολουθεί -υποστηρίζουν οι ίδιοι παρατηρητές- να βλέπει γύρω του "εχθρούς" οι οποίοι απεργάζονται την επιχειρηματική του εξόντωση, την ίδια στιγμή που, με εργαλεία τα Μέσα του ομίλου, έχει διαμορφώσει προφίλ -αυτόκλητου- τιμητή στη λογική που θέλει όποιον δεν είναι μαζί του -ή δεν ευθυγραμμίζεται με τα συμφέροντά του- να είναι εναντίον του. Μια ιστορία που άρχισε να γράφεται πριν από σχεδόν 30 χρόνια.

Τον Νοέμβριο του 1988, στις παρυφές του σκανδάλου Κοσκωτά, ο όμιλος Αλαφούζου "αγόρασε" το ραδιόφωνο Sky (και την εφημερίδα "Καθημερινή") από τον ιδιοκτήτη της εταιρείας Γραμμή ΑΕ.

Στο στόχαστρο μπήκε στη συνέχεια ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, και με δημοσιεύματα (της "Καθημερινής") γινόταν λόγος για "συνωμότες, συκοφάντες και εκβιαστές", υποστηρίζοντας ότι "πίσω από τη νόμιμη κυβέρνηση δρα μια παραεξουσία, ένα άτυπο κέντρο αποφάσεων", υποδεικνύοντας το περιοδικό "Εποπτεία", το οποίο "είχε επιτεθεί στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας". Στην υπόθεση ενεπλάκη και το όνομα του Κυριάκου Μητσοτάκη, διότι, σύμφωνα με την εφημερίδα, ο σημερινός πρόεδρος της ΝΔ εθεωρείτο τότε μέλος της συντακτικής επιτροπής του περιοδικού, ανήκε δηλαδή στους "ανθρώπους του υπογείου" που μεθόδευαν την προπαγάνδα της οικογένειας Μητσοτάκη.

Πού να διανοηθεί κάποιος τότε ότι με τα σημερινά δεδομένα θα επιβεβαιωνόταν η ρήση "έχει ο καιρός γυρίσματα", ή κωλοτούμπα επί το λαϊκότερον, από τον ιδιοκτήτη του ραδιοτηλεοπτικού ομίλου.

Στη μνήμη των μεγαλύτερων σε ηλικία έχει μείνει, εκτός από τη σκληρή σύγκρουση με τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, και η σφοδρή διαμάχη με τον Σωκράτη Κόκκαλη, τον οποίο "φωτογράφιζε" μέσω της "Καθημερινής" ως άνθρωπο της Στάζι. Ως και δημοσιογραφική αποστολή είχε δώσει εντολή να γίνει στην πρώην Ανατολική Γερμανία, για να βρεθεί υλικό που θα συνέδεε τον επιχειρηματία με τις μυστικές υπηρεσίες της Λαοκρατικής Δημοκρατίας της Γερμανίας. Παρά το γεγονός ότι το προϊόν της δημοσιογραφικής έρευνας είχε χαρακτηριστεί τουλάχιστον γελοίο ακόμα και από τα τότε στελέχη του ΣΚΑΪ, ο Γιάννης Αλαφούζος πίεζε σχεδόν εκβιαστικά να το προβάλουν. Στο πρόσφατο παρελθόν στοχοποίησε τον άλλοτε οικογενειακό φίλο και συνεταίρο (στον ΣΚΑΪ), τον εφοπλιστή Βαγγέλη Μαρινάκη.

"ΝΟΜΙΣΜΑΤΟΚΟΠΕΙΟ"

Με την Ερμής ΑΕ Ραδιοτηλεοπτικές Επιχειρήσεις (με αρχικό επενδυτικό κεφάλαιο 4 δισ. δραχμές) δημιουργήθηκε ο τηλεοπτικός ΣΚΑΪ, ο οποίος βγήκε στον "αέρα" στις 21 Σεπτεμβρίου 1993. Με οικονομικούς όρους, εθεωρείτο το νομισματοκοπείο της τηλεοπτικής πιάτσας. Μοίραζε εκατομμύρια. Ο τότε γενικός διευθυντής του καναλιού, Κώστας Γιαννίκος, είχε αμοιβή 30.000.000 δραχμές μηνιαίως (συμπεριλαμβανομένου διαφημιστικού χρόνου για τη δισκογραφική του εταιρεία Legend). Ως σύμβουλος του σταθμού, ο Νίκος Μαστοράκης είχε ζητήσει να παίρνει 1.000.000 δολάρια ετησίως (κάπου 250.000.000 δραχμές), παρέμεινε όμως δύο μήνες και πήρε 25.000.000 δραχμές.

Τα έσοδα του σταθμού μετά τον Μάιο του 1994 ήταν στα 4 δισ. δραχμές ετησίως, όταν τα έξοδά του ήταν μεταξύ 7,5 δισ. και 8 δισ. δραχμών. Το κανάλι, δηλαδή, εμφάνιζε "άνοιγμα" τουλάχιστον 3,5 δισ. δραχμών, ενώ την ίδια στιγμή ΑΝΤ1 και Mega εμφάνιζαν στους ισολογισμούς του προηγούμενου έτους κέρδη 3,7 δισ. και 3 δισ. δραχμών αντιστοίχως.

Το κανάλι του Φαλήρου πέρασε βαθιά κρίση, χρωστούσε παντού (σε εργαζομένους, Δημόσιο, ασφαλιστικά ταμεία) και μερικούς μήνες αργότερα ο Γιάννης Αλαφούζος μετεγκαταστάθηκε, οικογενειακώς, στο Λονδίνο.

Τα χρέη (περί τα 20 δισ. δραχμές) τότε εξόφλησε ο πατριάρχης της οικογένειας, Αριστείδης Αλαφούζος, και σύμφωνα με φήμες ήταν εκείνος που υποχρέωσε τον γιο του να ξενιτευτεί. Ο ίδιος ο Γιάννης Αλαφούζος, πάντως, δήλωνε αυτοεξόριστος.

Ο τηλεοπτικός Sky (μετέπειτα ΣΚΑΪ) πέρασε κατόπιν στην ιδιοκτησία του Στάθη Τσοτσορού και μετονομάστηκε σε Alpha.

Λίγο πριν από την αυτοεξορία, ο Γιάννης Αλαφούζος είχε τηλεοπτικό διαξιφισμό με τον Βαγγέλη Βενιζέλο για τη διαπλοκή στα ΜΜΕ. Ο καναλάρχης είχε πει τότε ότι ο σταθμός ήταν ζημιογόνος και ο πολιτικός -που υπήρξε και υπουργός αρμόδιος για ΜΜΕ- ρώτησε "τότε πώς υπάρχετε;", με τον ιδιοκτήτη του ΣΚΑΪ να ισχυρίζεται ότι ο νόμος του (σ.σ.: του Βενιζέλου) θα δημιουργούσε ακόμα μεγαλύτερα προβλήματα στα κανάλια. Εχασε όμως τα λόγια του όταν το τότε κυβερνητικό στέλεχος ρώτησε "πώς είναι δυνατόν να λειτουργούν επί μακρόν χρόνο ζημιογόνες επιχειρήσεις;".

Μετά τις αναγκαστικές "διακοπές" στην Αγγλία, ο Γιάννης Αλαφούζος επέστρεψε και η ευκαιρία που αναζητούσε για να δραστηριοποιηθεί στην τηλεόραση παρουσιάστηκε το 2004, όταν εξαγόρασε τον σταθμό Smart TV (πρώην TV Πειραιάς), ο οποίος εξέπεμπε πρόγραμμα στην ευρύτερη περιοχή του Πειραιά και του Λεκανοπεδίου, και το λογότυπο ΣΚΑΪ επανεμφανίστηκε στις τηλεοπτικές οθόνες.

Την 1η Απριλίου 2006, όμως, το κανάλι άλλαξε συχνότητα και άρχισε να μεταδίδει πρόγραμμα από την ενεχυριασμένη στην Αγροτική Τράπεζα συχνότητα του τότε καναλιού Seven, συμφερόντων Γιώργου Μπατατούδη. Χρήζει προσοχής μια μικρή λεπτομέρεια, που όμως έχει τη σημασία της. Η επιχειρηματική συμφωνία, όπως ανέφεραν εφημερίδες της εποχής, χαρακτηρίστηκε ως ένα από τα πιο σοβαρά εκδοτικά σκάνδαλα επί διακυβέρνησης Καραμανλή. Και αυτό διότι τα εν λόγω δημοσιεύματα εμφάνιζαν τον κραταιό εκείνη την εποχή κυβερνητικό εκπρόσωπο, Θόδωρο Ρουσόπουλο, να έχει καταλυτικό ρόλο στην επίτευξη της συμφωνίας, αλλά και διότι στον σταθμό του τότε υπόδικου Μπατατούδη (για μετοχές-"φούσκες") είχε επιβληθεί οριστική διακοπή λειτουργίας από το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης, που σηματοδοτούσε και την επιστροφή της συχνότητας στο Δημόσιο.

Ομως το κανάλι εξακολουθούσε να λειτουργεί, καθώς η πλευρά Μπατατούδη είχε προσφύγει στο Συμβούλιο της Επικρατείας και λόγω εκκρεμοδικίας λειτουργούσε με προσωρινό συμβούλιο, στο οποίο μετείχε εκπρόσωπος της ATE (στα τέλη του 2000 η Αγροτική είχε χορηγήσει στον Μπατατούδη δάνειο περίπου 7 δισ. δραχμών, το οποίο είχε καταγγείλει με μήνυσή του τον Ιανουάριο του 2004 ο πρώην πρόεδρος της ΝΔ Μιλτιάδης Εβερτ).

Από τη σύμβαση των δύο πλευρών (με αριθμόν 21111, που έγινε στις 6 Απριλίου του 2006 από τη συμβολαιογράφο Μαριάνθη Ασημακοπούλου-Ζερβού και την οποία δημοσιοποίησε η εφημερίδα "Παραπολιτικά") φαίνεται ότι ο ΣΚΑΪ απέκτησε την τηλεοπτική συχνότητα καταβάλλοντας μόλις 400.000 ευρώ στον τότε υπόδικο Γιώργο Μπατατούδη.

Δημοσιεύματα στην "Ελευθεροτυπία" περιέγραφαν ότι ο Seven κατέληξε στα χέρια του Αλαφούζου σε κεντρικό εστιατόριο της Αθήνας, κατόπιν τηλεφωνικής πλειοδοσίας με διεκδικητή τον ιδιοκτήτη των καναλιών Alpha και Κανάλι 9, Δημήτρη Κοντομηνά.

Της εξαγοράς είχαν προηγηθεί "πιέσεις" μέσω της "Καθημερινής", όπως αναφερόταν, προς τη διοίκηση της Αγροτικής Τράπεζας, η οποία είχε παρατύπως ενεχυριασμένη τη συχνότητα -όπως λένε ακόμα και σήμερα κύκλοι του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης- και κατείχε το 35% της εταιρείας του Μπατατούδη, αλλά και προς την πλευρά του ΕΣΡ και του ιδιοκτήτη του Seven.

Στο μεταξύ, το Συμβούλιο (με την τότε σύνθεσή του), παρότι δεν είχε εκδώσει απόφαση για τη μεταβίβαση, είχε αναγνωρίσει ήδη τη νέα ιδιοκτησία και είχε δεχτεί τις αιτήσεις θεραπείας από την εταιρεία Ειδήσεις Dot Com Ανώνυμη Ραδιοτηλεοπτική και Εμπορική Εταιρεία Παροχής Πληροφοριών και Ενημέρωσης (του Γιάννη Αλαφούζου) για μετατροπή των κυρώσεων που είχαν επιβληθεί παλαιότερα στο κανάλι.

Η Ειδήσεις Dot Com ζήτησε και έλαβε τελικώς τον Σεπτέμβριο του 2006 θετική απόφαση του ΕΣΡ, σύμφωνα με την οποία η αρχική ποινή αναστολής λειτουργίας (Οκτώβριος 2005) μετατράπηκε σε πρόστιμο 30.000 ευρώ. Για να το κάνει αυτό, το ΕΣΡ επικαλέστηκε την επένδυση ύψους 8.852.386,76 ευρώ που "έχει πραγματοποιηθεί από τον εν λόγω σταθμό", προφανώς στο χρονικό διάστημα από την εξαγορά του τον Απρίλιο του 2006 και ενώ η μεταβίβαση της άδειας δεν είχε εγκριθεί.

Το ΕΣΡ, εν τέλει, ενέκρινε το 2009 αβασάνιστα πως ο Seven μετετράπη σε ΣΚΑΪ αντί 400.000 ευρώ. Ωστόσο, όταν το θέμα απασχόλησε την Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής, το καλοκαίρι του 2016, διαπιστώθηκε πως οι μετοχές του Seven που αγόρασε ο Αλαφούζος το 2006 βρίσκονταν κατατεθειμένες ως ενέχυρο στην Αγροτική Τράπεζα και για το θέμα είχε ρωτηθεί σχετικώς ο τότε διοικητής της, Δημήτρης Μηλιάκος.

ΣΤΗ ΒΟΥΛΗ

Στην κατάθεσή του στη Βουλή, στις 21 Ιουλίου 2016, ο πρώην τραπεζίτης είχε πει ότι έπειτα από τη συμφωνία των επιχειρηματιών η εταιρεία του Γιάννη Αλαφούζου έδωσε στην τράπεζα για το 35% των μετοχών 2,2 εκατομμύρια ευρώ, ποσό με το οποίο είχε αποτιμήσει τις δεσμευμένες μετοχές ο οίκος Deloitte Touche, που είχε προσληφθεί για αυτόν τον λόγο από τον Γιάννη Αλαφούζο.

Το αξιοπερίεργο είναι ότι η έκθεση που είχε συντάξει ο οίκος Grant Thornton για λογαριασμό της ΑΤΕ είχε αποτιμήσει την αξία των ίδιων μετοχών στα 19,1 εκατ. ευρώ.

Η Εξεταστική Επιτροπή παραξενεύτηκε από τη διαφορά μεταξύ του ποσού εκείνου (των 2,2 εκατ. ευρώ δηλαδή) και των 400.000 ευρώ που έδωσε εν τέλει ο Γιάννης Αλαφούζος για τον Seven, και ζήτησε εξηγήσεις.

Ο Μηλιάκος απέδωσε τον υπολογισμό στην εκτίμηση που έκαναν η Εφορία και ελεγκτικές εταιρείες, επειδή έλεγαν ότι "η καθαρή θέση ολοκλήρωσης της επιχείρησης του Seven ήταν αρνητική κατά 2.309.805 ευρώ".

Επίσης, ο Μηλιάκος δεν θυμόταν, όπως είπε, ότι το ΕΣΡ είχε αποφασίσει ανάκληση της άδειας λειτουργίας του καναλιού και υποστήριξε πως δεν γνώριζε ότι, σύμφωνα με τον νόμο, η συχνότητα έπρεπε είχε επιστραφεί στο ελληνικό Δημόσιο.