Πρόεδρος ΕΣΚΑΝ στο Contra.gr: Τα συμπληρώματα βλάπτουν σοβαρά την υγεία

Πριν από λίγες ημέρες εγκρίθηκε από τον WADA ο νέος παγκόσμιος κώδικας για το αντιντόπινγκ. Περιλαμβάνει αλλαγές σε σχέση με τον παλιό;

"Δεν περιέχει θεαματικές μεταβολές. Το βασικό είναι η αύξηση του χρόνου αποκλεισμού των αθλητών που βρίσκονται θετικοί στα 4 χρόνια αντί για 2. Αυτό που μου έκανε εντύπωση και αυτό που συζητήσαμε σε ένα ειδικό workshop ήταν ότι πλέον δίνουν μεγάλη έμφαση όχι μόνο στους ελέγχους των βιολογικών υλικών αλλά και στο intelligent ant-idoping, το να ασχολείται δηλαδή κάθε εθνικός οργανισμός με τον τρόπο της προμήθειας των ουσιών και με το ρόλο που παίζουν οι παράγοντες γύρω από τον αθλητή.

Το θέμα των ουσιών το έχουμε συζητήσει στην ιατρική επιτροπή του WADA από τον Αύγουστο. Δεν υπάρχει ουσιαστική αλλαγή πέρα από κάποιες ελάχιστες φραστικές. Οι ουσίες και οι κατηγορίες τους παραμένουν οι ίδιες. Η αλήθεια είναι ότι συζητούμε διάφορα πράγματα γι' αυτό το κομμάτι τα οποία είτε τα απορρίπτουμε είτε τα μεταθέτουμε για το μέλλον είτε τελικά τα υιοθετούμε".

Mπροστά σας έχετε τη διαδικασία εναρμόνισης με την ελληνική νομοθεσία. Πως θα εξελιχθεί αυτή;

"Θα πρέπει μέχρι τις αρχές Ιανουαρίου να έχουμε βάλει το χρονοδιάγραμμα των αλλαγών. Ολα όσα κάνουμε ελέγχονται πάντα από τον WADA o oποίος σε κάθε στιγμή ξέρει τι ακριβώς κάνει η Ελλάδα. Στα τέλη του Ιανουαρίου θα έχουμε μία πρώτη επίσκεψη κλιμακίου του WADA για να παρουσιάσουμε το χρονοδιάγραμμα των αλλαγών. Υπάρχει ήδη μια νομοπαρασκευαστική επιτροπή η οποία θα εισηγηθεί το νέο αθλητικό νόμο στον οποίο θα συμπεριλαμβάνονται και οι νέες διατάξεις περί ντόπινγκ. Θέλω να ελπίζω ότι έχει ωριμάσει από πλευράς πολιτικής βούλησης η ιδέα της δημιουργίας ενός ανεξάρτητου νομικού προσώπου. Μέχρι στιγμής το ΕΣΚΑΝ είναι ένα συμβούλιο που υπάγεται στη ΓΓΑ. Το ποσό που χρειάζεται δεν είναι τόσο εξωφρενικό. Βέβαια όταν συστήνεις έναν οργανισμό από την αρχή πρέπει να προμηθευτείς από υπολογιστές μέχρι τις καρέκλες που θα καθίσει το προσωπικό. Ομως κάποτε πρέπει να ξεκινήσουμε".

Ζητάτε, άρα, τη ριζική αναδιοργάνωση του ΕΣΚΑΝ...

"Την θεωρώ εντελώς απαραίτητη. Το ιδανικό θα ήταν η εφαρμογή του νέου κώδικα αντιντόπινγκ να συμπέσει με τη σύσταση ενός νέου οργανισμού. Αυτή είναι η ελπίδα μου και η ευχή μου".

Γιατί είναι η απαραίτητη κατά τη γνώμη σας;

"Θα σας πω. Τα χρήματα που διαχειρίζεται αυτή τη στιγμή το ΕΣΚΑΝ τα διαχειρίζεται η ΓΓΑ. Για να κάνω έναν αιφνιδιαστικό έλεγχο, θα πρέπει να αρχίσω μία ειδική αλληλογραφία προς όλους όσοι ελέγχουν το Υπουργείο και να τους πω ότι πρέπει να ξοδέψω κάποια χρήματα για τα οποία όμως δεν μπορώ να τους πω που θα τα ξοδέψω και που θα μεταβούν οι άνθρωποί μας. Αλλιώς ο έλεγχος δεν είναι αιφνιδιαστικός. Αρα, πρέπει πρώτα πρέπει να γίνει η ενέργεια και στη συνέχεια να εξηγήσω. Αυτό στο Δημόσιο δεν συμβαίνει. Στο Πανεπιστήμιο για να αγοράσουμε έναν υπολογιστή κάνουμε μία αίτηση και λέμε ότι χρειαζόμαστε ένα νέο μηχάνημα για να κάνουμε αυτή τη δουλειά διότι το παλιό χάλασε.

Επιπλέον, το ΕΣΚΑΝ μπορεί αυτή τη στιγμή να παίξει έναν κυρίαρχο ρόλο στον αντιντόπινγκ έλεγχο στο χώρο των Βαλκανίων. Είδαμε ότι πρόσφατα αφαιρέθηκε το δικαίωμα από τις ρωσικές αρχές να κάνουν ελέγχους. Το ΕΣΚΑΝ θα μπορούσε με τους δειγματολήπτες που είναι εξαιρετικά έμπειροι να κάνει ελέγχους στα Βαλκάνια και ίσως και πιο μακριά. Αν όμως κάνει ελέγχους για λογαριασμό ενός ξένου οργανισμού δεν μπορεί να εισπράξει χρήματα. Τα χρήματα τα εισπράττει το Ελληνικό Δημόσιο, δεν τα εισπράττει όμως το ΕΣΚΑΝ. Και βέβαια το ΕΣΚΑΝ δεν μπορεί να πληρώσει τους δειγματολήπτες που έχουν ενεργήσει για έναν ξένο φορέα. Το κυριότερο; Για να προμηθευτώ τα ειδικά φιαλίδια για τους ελέγχους πρέπει να γίνει μία διαδικασία η οποία κρατά τέσσερις μήνες. Θεωρώ λοιπόν ότι ένα νομικό πρόσωπο αυτοτελές μπορεί να παραγγέλνει, να πληρώνει και να πληρώνεται για τις υπηρεσίες του".

Καταλαβαίνουμε από αυτά που λέτε ότι το υπάρχον μοντέλο δεν λειτουργεί αποτελεσματικά...

"Το υπάρχον μοντέλο δεν λειτουργεί αποτελεσματικά, αλλά το κυριότερο είναι ότι δεν μπορούμε να εισπράξουμε χρήματα από ξένους. Είναι μεγάλο πρόβλημα γιατί θα μπορούσαμε να παίξουμε έναν πιο σημαντικό ρόλο στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων".

Είναι εφικτό όμως στην εποχή των ισχνών αγελάδων στα δημόσια οικονομικά να ιδρυθεί ουσιαστικά ένας νέος φορέας;

"Σας επαναλαμβάνω ότι το θεωρώ απαιραίτητο έστω και αν δεν είναι πολύ εφικτό. Ο Υπουργός έχει απόλυτη γνώση αυτών των θεμάτων. Η νομοπαρασκευαστική Επιτροπή έχει στη σύνθεσή της νομικό του ΕΣΚΑΝ ενώ και οι νομικοί σύμβουλοι του Υπουργού είναι ευαισθητοποιημένοι πάνω σε αυτά τα θέματα. Ο προϋπολογισμός του ΕΣΚΑΝ δεν είναι πολύ μεγάλος. Και δεν είναι μεγάλος γιατί δεν πληρώνουμε επιστημονική επιτροπή και έχουν γίνει πολύ μεγάλες περικοπές. Οχι σε ελέγχους αλλά σε τρέχοντα και καθημερινά ζητήματα. Οι περικοπές βέβαια έγιναν σε ένα λογικό πλαίσιο και είναι αποδεκτές. Το καλό με το ΕΣΚΑΝ είναι ότι διαθέτει πολύ καλά στελέχη που δουλεύουν χρόνια στον οργανισμό, στελέχη δοκιμασμένα ως προς την αξία τους και την εχεμύθειά τους που γι' αυτή τη δουλειά είναι πολύ σημαντικό στοιχείο. Δείχνουν αυτοθυσία αυτοί οι άνθρωποι. Στην πρόσφατη ημερίδα με τη Superleague υπήρχε υπάλληλος του ΕΣΚΑΝ που πήγε στο σπίτι της στις 9 το βράδυ. Ούτε που ζήτησε υπερωρίες".

Πόσο έχει μειωθεί η χρηματοδότηση του ΕΣΚΑΝ τα χρόνια της οικονομικής κρίσης;

"Εχει μειωθεί πάρα, μα πάρα πολύ. Από έναν προϋπολογισμό της τάξης του 1εκ που είχε το ΕΣΚΑΝ πριν από πέντε χρόνια αυτή τη στιγμή φτάσαμε σε προϋπολογισμό 300.000 ευρώ. Αυτό που πρέπει να διευκρινίσουμε είναι ότι οι εντός αγώνων έλεγχοι πληρώνονται από τη διοργανώτρια αρχή. Εκεί εντοπίζεται και ένα μεγάλο πρόβλημα. Αν εξαιρέσουμε τη Superleague αυτή τη στιγμή έχουμε δύο πραγματικά τεράστια προβλήματα χρεών για τα οποία έχω σηκώσει τα χέρια ψηλά. H football league χρωστά 50000 ευρώ προς τους δειγματολήπτες. Χρήματα χρωστά και η ΕΣΑΠ, περισσότερα από 30000 ευρώ. Είναι χρήματα των δειγματοληπτών, όχι μόνο αμοιβές αλλά και έξοδα μετάβασης στις επαρχιακές πόλεις για τη διενέργεια ελέγχων. Ολη αυτή η κατάσταση μας δημιουργεί ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα γιατί ελάχιστοι δειγματολήπτες δέχονται να κάνουν ελέγχους. Ακόμα πιο λίγοι είναι αυτοί που λένε ότι θα βάλω εγώ τα χρήματα για να πάω πχ στην Πάτρα ή στη Λειβαδιά. Η ΕΣΑΠ χρωστά χρήματα από το 2009, χρήματα που οι δειγματολήπτες τα έχουν δουλέψει. Στο ΕΣΚΑΝ δεν πληρώνουμε μισθούς και λειτουργικά έξοδα, όλα τα πληρώνει η ΓΓΑ. Το ΕΣΚΑΝ αγοράζει μόνο αναλώσιμα και πληρώνει εργαστήριο και δειγματολήπτες. Πρέπει να πω πάντως ότι η εκάστοτε πολιτική ηγεσία ουδέποτε θέλησε να βάλει εμπόδια στη λειτουργία του ΕΣΚΑΝ, οι περικοπές επιβλήθηκαν από τις οικονομικές Αρχές".

Το επίπεδο των ελέγχων είναι επαρκές ή λείπει κάτι;

"Πάντοτε υπάρχει περιθώριο βελτίωσης. Κατά περιόδους βέβαια υπάρχουν προβλήματα. Τον τελευταίο καιρό γίνονται πάρα πολύ αιφνιδιαστικοί έλεγχοι. Ακόμα και στην ομάδα χιονοδρομίας που πρόκειται να εκπροσωπήσει την Ελλάδα στους χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες κάναμε έλεγχο. Είναι κάπου 50 άτομα. Κάποια προβλήματα ξεπερνιούνται αλλά δεν είμαι απολύτως ευχαριστημένη. Ισως να έχω και εγώ ευθύνη. Πηγαίνουμε πάντως προς το καλύτερο και θα δείτε ότι μέσα στη σεζόν θα έχουμε και περισσότερους ελέγχους. Η ανταπόκριση των ομάδων είναι πολύ θετική. Δέχονται θα έλεγα με ανακούφιση τους ελέγχους. Και υπάρχει ίση μεταχείριση".

Τους τελευταίους μήνες υπήρξαν τρία κρούσματα ντόπινγκ μόνο στη Superleague. Σας ανησυχούν τα κρούσματα αυτά, δείχνουν μία τάση;

"Πρέπει να σας πω ότι όταν βρίσκεται ένα θετικό δείγμα φυσικά δεν χαίρομαι. Ισα ίσα, λυπάμαι πραγματικά γιατί η καριέρα ενός παιδιού καταστρέφεται ή σχεδόν καταστρέφεται. Από την άλλη πλευρά χαίρομαι γιατί πρόκειται για νίκη του καθαρού αθλητισμού. Για τις περιπτώσεις των κρουσμάτων που αναφέρατε αυτό το οποίο θέλω να τονίσω ιδιαίτερα είναι το γεγονός ότι υπάρχει μία επιδημία στους αθλητές να έχουν την ανάγκη να παίρνουν συμπληρώματα διατροφής. Θεωρούν ότι με τα συμπληρώματα κλείνουν το κύκλο της προπόνησης και της προετοιμασίας τους. Αυτό είναι κάτι που δεν μπορείς να ξεκολλήσεις από το μυαλό των αθλητών. Και αυτά τα συμπληρώματα, ειδικά σε εποχές οικονομικής στενότητας, συνιστούν πρόβλημα. Δεν θα πάει ο αθλητής να πάρει το ακριβό και το ελεγμένο σκεύασμα. Θα πάρει το φθηνό. Ολα αυτά τα σκευάσματα κυκλοφορούν χωρίς την έγκριση του ΕΟΦ, μόνο μία απλή δήλωση. Η σύστασή τους μπορεί να ποικίλει. Μπορεί να περιέχουν από αναβολικά στεροειδή μέχρι διεγερτικά όπως αποκαλύφθηκε και στις περιπτώσεις των δύο παικτών της Superleague. Δεν μπορείς να πείσεις τους αθλητές ότι αυτού του είδους τα συμπληρώματα δεν έχουν τίποτα να προσφέρουν σε σύγκριση με την καλή διατροφή και την παρακολούθηση από έναν καλό διατροφολόγο. Ετσι θέτουν σε κίνδυνο όχι μόνο την καριέρα τους αλλά και την υγεία τους".

Αρα υπάρχει μεγάλο πρόβλημα με τα συμπληρώματα που κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά...

"Ασφαλώς. Φυσικά αυτό μόνο δεν ισχύει για την ελληνική αγορά. Θα σας εξιστορήσω ένα αστείο περιστατικό. Στη Νότια Αφρική η αρχή αντιντόπινγκ της χώρας μας μοίρασε κάποια μπουκαλάκια τα οποία έμοιαζαν πολύ με μπουκαλάκια συμπληρωμάτων. Μέσα σε αυτά υπήρχαν καραμέλες. Εγραφε λοιπόν απ' έξω ότι αυτά πρέπει να είναι τα μόνα συμπληρώματα που πρέπει να παίρνει ένας αθλητής. Το έκανε ακριβώς για να πείσει τους αθλητές για το ορθό της αντίθετης άποψης από αυτή που συνήθως πιστεύουν. Πολλές φορές αυτά τα συμπληρώματα που δεν προσφέρουν κάτι, αντίθετα μπορούν να βλάψουν την υγεία, ωθούν και τους δικαστές στα άκρα. Ο κώδικας έτσι και αλλιώς είναι πολύ αυστηρός. Οι διαφημίσεις αυτών των προϊόντων παραπέμπουν σε κάτι πονηρό. Οταν κάτι λέγεται, ας πούμε τάδε και στο μήνυμα υπάρχει η προτροπή πάρτε το γιατί έτσι θα μεγαλώσουν οι μύες στο σώμα σας, αυτό δεν μπορεί να είναι μόνο πρωτεϊνη. Δεν μπορεί να πρόκειται μόνο για ιχνοστοιχεία, δεν αυξάνουν μόνα τους τη μυική μάζα όλα αυτά. Και σε αυτό οι αθλητές θα πρέπει να είναι πάντα υποψιασμένοι".

Ο δικηγόρος του Χρήστου Λισγάρα, Γιάννης Μαρακάκης κατά την απολογία του πελάτη του στην πειθαρχική επιτροπή της Superleague τόνισε ότι θα φέρει το θέμα των συμπληρωμάτων στον Εισαγγελέα. Υπάρχει νομικό κενό στη συγκεκριμένη υπόθεση;

"Νομικό κενό δεν θα έλεγα ότι υπάρχει. Το ΕΣΚΑΝ δεν μπορεί να κάνει δειγματοληψία στα συμπληρώματα, αυτό το δικαίωμα το έχει μόνο ο ΕΟΦ. Το πρόβλημα είναι ότι ο κάθε αθλητής μπορεί να μπει στο internet και να παραγγείλει ότι μπορείτε να φανταστείτε. Το απλούστερο πράγμα στον κόσμο είναι να γίνει παραγγελία μέσω διαδικτύου ενός σκευάσματος που θα έχει μέσα μία διεγερτική ουσία για να παρακάμψει τον ΕΟΦ και όποια άλλη αρχή έχει δικαίωμα δειγματοληψίας στον ελλαδικό χώρο. Χρειάζεται λοιπόν εκστρατεία ενημέρωσης και έλεγχοι ντόπινγκ. Σε ότι αφορά τους αθλητές της Superleague δεν μπορεί να πει κανείς ότι δεν είναι ενημερωμένοι. Και όμως παίζουν την καριέρα τους, τα χρήματά τους και τη ζωή τους κορώνα-γράμματα. Οταν κάποιος παίρνει για μεγάλα διαστήματα αναβολικά στεροειδή υπάρχει σαφής κίνδυνος για την υγεία. Τα διεγερτικά δεν αθροίζονται στον οργανισμό, είναι μικρής διάρκειας, σε κάνουν να έχουν μία αποτελεσματικότερη απόδοση. Ομως πάρα πολλά συμπληρώματα περιέχουν αναβολικά στεροειδή. Αυτό είναι που με τρομάζει. Το ΕΣΚΑΝ πάντως διερευνά το θέμα των συμπληρωμάτων διατροφής αλλά σε αυτό το θέμα δεν μπορώ να δώσω προς το παρόν περισσότερες λεπτομέρειες".

Δεν μπορεί όμως να υπάρξει και κάποια συγκεκριμένη νομική ρύθμιση;

"Είναι πολύ δύσκολο αυτό. Τα συμπληρώματα λαμβάνονται κατά βούληση. Κατά την κρίση του καθενός. Στη φαρμακευτική πολιτική οδηγούμαστε σε μία εποχή που ο άνθρωπος μπορεί να επιλέγει σκευάσματα χωρίς ιατρική συνταγή. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι πρέπει να ελεγχθεί η φαρμακοβιομηχανία που παράγει τα σκευάσματα. Αν γίνει αυτό, τα σκευάσματα θα γίνουν πολύ ακριβά και θα θιγούν τεράστια συμφέροντα. Η αίτηση για την εξέταση ενός φαρμάκου είναι ακριβή υπόθεση. Ολα τα φάρμακα ελέγχονται από την ευρωπαϊκή αρχή φαρμάκων. Αν μπορούσε να υπάρξει μία ευρωπαϊκή αρχή ελέγχου των συμπληρωμάτων ακόμα και αν πετύχαινε, δεν θα περιόριζε την αγορά του internet".

Ο περισσότερος κόσμος πιστεύει ότι το ντόπινγκ είναι πάντα πιο μπροστά από το αντιντόπινγκ. Αυτό εν τέλει ισχύει;

"Σε πολλά σημεία ισχύει. Και ισχύει διότι φαίνεται ότι πολλοί αθλητές βάζουν τον εαυτό τους στη θέση του πειραματόζωου, δυστυχώς. Ξέρουν το ρίσκο αλλά δεν το λαμβάνουν υπόψη. Το αψηφούν. Απορρίπτουν την αίσθηση του κινδύνου. Λένε δεν με ενδιαφέρει, εγώ θα το πάρω. Αυτό δεν συμβαίνει τόσο πολύ με τις φαρμακευτικές ουσίες όσο με τους βιολογικούς παράγοντες. Το δικό μου το άγχος, ως τοξικολόγου, δεν είναι αν θα πάρει κάποιος τη Χ ποσότητα διεγερτικού ή την Α ποσότητα αναβολικού στεροειδούς. Με ενδιαφέρει να μην προσπαθήσει να τροποποιήσει τη συμπεριφορά των πρωτεϊνών στον οργανισμό του, το γενετικό ντόπινγκ με λίγα λόγια. Oμως ο WADA δίνει κάθε χρόνο ένα τεράστιο ποσό για ερευνητικά προγράμματα τα οποία πρόκειται να ρίξουν φως στην ανάλυση του γενετικού ντόπινγκ. Κάθε χρόνο κάνουμε και ένα βήμα στην καταπολέμησή του. Τώρα μέχρι να φτάσουμε στο σημείο στο να ανιχνεύουμε απολύτως το γενετικό ντόπινγκ, έχει εν τω μεταξύ βρεθεί ένα άλλο είδος ντόπινγκ, αυτό ναι, μπορεί και να συμβεί. Γιατί, όπως λέτε το ντόπινγκ είναι λίγο πιο μπροστά από το αντιντόπινγκ".

Να ρωτήσουμε το απλό: Πρωταθλητισμός χωρίς παράνομη φαρμακοδιέγερση είναι εφικτός;

" Ασφαλώς και είναι. Εχω πάρα πολλά παραδείγματα από καθαρούς αθλητές που έχουν καταφέρει πολύ δύσκολα πράγματα, έχουν φτάσει σε τελικούς Ολυμπιακών Αγώνων. Το μυαλό μου πηγαίνει εν αρχή στον Γιώργο τον Μαυρωτά, έναν αθλητή σύμβολο. Αν δει κάποιος τον Γιώργο από κοντά θα διαπιστώσει ότι είναι η δυσφήμηση του ντόπινγκ και η διαφήμιση του αντιντόπινγκ. Οταν τον έβλεπα στην τηλεόραση πίστευα ότι είναι ένας θεόρατος που σηκώνει τα χέρια του και καλύπτει τα πάντα. Τον γνώρισα από κοντά και διαπίστωσα ότι είναι πιο αδύνατος από μένα. Οταν ξαναείδα μερικά από τα παιχνίδια του κατάλαβα ότι το μεγαλύτερο ταλέντο σε έναν αθλητή είναι να μπορεί να δουλεύει το μυαλό του πάνω στο άθλημά του. Ο Γιώργος δεν θα μπορούσε με ουσίες να κάνει κάτι παραπάνω. Το μυαλό του τον οδήγησε στη συνέπεια, στη διάρκεια και τη σταθερότητα. Το μοναδικό που είχε να κάνει ήταν η προσευχή του να μην τραυματιστεί. Οι Ελληνες κωπηλάτες επίσης. Ο Βασίλης ο Πολύμερος για παράδειγμα. Οχι απλώς δεν είχε πάρει ποτέ στη ζωή του κάτι, αλλά ήταν ένας αθλητής ο οποίος αγχωνόταν με την έννοια του ντόπινγκ. Αγχωνόταν να μην προσβληθεί ποτέ η κωπηλατική ομάδα από αυτό. Κάποτε πιάσαμε έναν αθλητή που είχε πάρει μία ουσία για να βγάλει μαλλιά και ο Πολύμερος μάζεψε τους συναθλητές του και τους έκανε δικά του αυτοσχέδια μαθήματα κατά του ντόπινγκ. Στα ατομικά αθλήματα τώρα, ο αθλητής καλείται να ξεπεράσει όχι απλώς τον εαυτό του αλλά την ανθρώπινη φύση".

Θα ήταν η επόμενη ερώτηση. Τα ρεκόρ στα σπριντ του στίβου είναι κατά τη γνώμη σας φυσιολογικά;

"Οταν διαπιστώνει κανείς σε ποιους χρόνους καλύπτονται τα 100μ στο στίβο, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για επίπεδο όχι ανθρώπινο, αλλά υπερανθρώπινο. Μην ξεχνάτε άλλωστε ότι το αγώνισμα των 100μ είναι ο σημαιοφόρος των περιστατικών ντόπινγκ. Και στις γυναίκες και τους άντρες. Στην προκειμένη περίπτωση υπάρχουν όμως και κατακτήσεις του αντιντόπινγκ με τελευταία τους Τζαμαϊκανούς που πιάστηκαν με την οξυλοφρίνη".

Τα κρούσματα αιφνίδιων θανάτων αθλητών σας προβληματίζουν; Σχετίζονται με την κατανάλωση απαγορευμένων ουσιών;

"Εχουμε και στην Ελλάδα αιφνίδιους θανάτους ατόμων νεαρής ηλικίας τα οποία είτε αθλούνται ερασιτεχνικά είτε επαγγελματικά και σε επίπεδο εθνικής ομάδας. Είχαμε και πέρυσι τέτοια κρούσματα. Αιφνίδιοι θάνατοι υπάρχουν και θα υπάρχουν πάντα. Αυτές τις περιπτώσεις πρέπει να τις δούμε μία προς μία. Κάποιοι από αυτούς τους θανάτους όντως μπορεί να οφείλονται σε χρήση απαγορευμένων ουσιών ή σε απαγορευμένες μεθόδους. Ομως υπάρχουν και θάνατοι που οφείλονται σε νοσήματα όπως η λευχαιμία η οποία έχει κατά βάση γενετική καταβολή. Δεν μπορείς να κατηγορήσεις ένα παιδί που πεθαίνει από λευχαιμία τη στιγμή που αν ψάξεις το οικογενειακό ιστορικό θα βρεις και άλλες ανάλογες περιπτώσεις. Επίσης υπάρχουν πολλοί θάνατοι καρδιακής αιτιολογίας. Πρέπει να σας πω ότι με την ιδιότητά μου ως καθηγήτρια της ιατροδικαστικής έχω ασχοληθεί με τους αιφνίδιους καρδιακούς θανάτους, έχουμε τέτοια περιστατικά και αρκετά από αυτά αφορούν μυοκαρδιοπάθειες, πάθηση που οφείλεται σε ένα μεγάλο ποσοστό στην κληρονομικότητα. Αυτό που μας ενδιαφέρει από πλευράς πρόληψης δεν είναι να κατηγορήσουμε κάποιον, μας ενδιαφέρει να ελέγξουμε τα άτομα της οικογένειας με τα οποία υπάρχει συγγένεια εξ αίματος".

Αυτό που προκαλεί εντύπωση πάντως είναι ότι πεθαίνουν αθλητές που έχουν καθημερινή ιατρική παρακολούθηση. Δεν γίνεται όμως η κατάλληλη διάγνωση...

"Αυτό το έχουμε συζητήσει πάρα πολλές φορές. Φαίνεται ότι δεν είναι εύκολη αυτή η διάγνωση. Και δεν είναι εύκολη για έναν λόγο. Διότι η καρδιά ενός ποδοσφαιριστή για παράδειγμα, ο οποίος τρέχει κάθε εβδομάδα και προπονείται καθημερινά, είναι μεγάλη. Αυτή λοιπόν η μεγάλη καρδιά είναι πολύ δύσκολο να ελεγχθεί. Δεν είναι εύκολο να διαπιστωθεί αν οφείλεται σε υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια ή είναι μία απλώς αθλητική καρδιά. Οσες φορές έχω δει στην καριέρα μου θανάτους από υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια σε αθλητές, πάντα οι γιατροί δεν είχαν μπορέσει να διαγνώσουν το πρόβλημα. Και πολλοί γιατροί μάλιστα αντιμετώπισαν πρόβλημα με το νόμο".

H περίπτωση του Ερίκ Αμπιντάλ επίσης και η μεταμόσχευση ήπατος που έκανε προβλημάτισε πολύ κόσμο...

"Ο κάθε άνθρωπος το συκώτι το έχει ως κέντρο αποτοξινωτικών μηχανισμών. Και ένας αθλητής που θα πάρει μία ασπιρίνη και ένας αθλητής που θα πάρει μία απαγορευμένη ουσία θα επιβαρύνουν το συκώτι τους γιατί από εκεί θα περάσει η ξένη ουσία για να μεταβολιστεί, να σπάσει σε μικρότερες ποσότητες και να αποβληθεί. Αρα το συκώτι επιβαρύνεται έτσι και αλλιώς, ακόμα και σε ανθρώπους που πίνουν μόνο καφέ. Για την περίπτωση που αναφέρατε σκέφτομαι και το άλλο. Πολλές φορές τα ΜΜΕ προβάλλουν μία περίπτωση χωρίς να προβάλλουν το σύνολο των περιστατικών. Η Ισπανία είναι μία χώρα με πληθυσμό πολλών δεκάδων εκατομμυρίων και λατρεύει το ποδόσφαιρο. Από όλο αυτό το σύνολο των παικτών στη χώρα βρέθηκε ένας ο οποίος χρειάστηκε να κάνει μεταμόσχευση ήπατος. Αυτό για μένα στατιστικά δεν λέει κάτι υπό την έννοια ότι ακόμα και ένας ιατροδικαστής χρειάστηκε κάνει στο παρελθόν μεταμόσχευση ήπατος. Πρέπει τα περιστατικά αυτά να τα βλέπουμε πάντα σε συνάρτηση με το οικογενειακό και ατομικό ιστορικό, να διαπιστώσουμε αν υπάρχει ας πούμε έκθεση σε άλλους τοξικούς παράγοντες και μόνο μετά από μία πολύ προσεκτική μελέτη να πούμε αν ευθύνεται κάτι συγκεκριμένο".

Οσο είστε επικεφαλής του ΕΣΚΑΝ έχετε δεχθεί πιέσεις από ομάδες ή παράγοντες;

"Καμία απολύτως. Ποτέ. Στο ΕΣΚΑΝ είμαι πρόεδρος από το 2006. Ο κάθε άνθρωπος και ο χώρος που δουλεύει αυτός ο άνθρωπος αποπνέουν κάτι προς τα έξω. Ακόμα και αν κάποιοι ήθελαν να μου ασκήσουν πίεση, δεν θα είχε φτάσει ως εμένα. Θα σκέφτονταν ότι αν πάρει είδηση ότι κάτι θέλουμε να κάνουμε, δεν ξέρουμε που θα βρεθούμε. Κατά την παραμονή μου στο Γιοχάνεσμπουργκ μαζί με τη Γενική Γραμματέα Αθλητισμού ασχολιόμουν με τους αιφνιδιαστικούς ελέγχους που ήταν σε εξέλιξη. Μέναμε σε διαφορετικό όροφο και όταν βρισκόμασταν μαζί, της έλεγα ότι πρέπει να επιστρέψω στο δικό μου δωμάτιο να κάνω ένα τηλέφωνο. Δεν ήθελα να ακούσει. Δεν με ρώτησε ποτέ αν συμβαίνει κάτι διότι ξέρει ότι ποτέ δεν θα παραβιάσω την εμπιστοσύνη της Πολιτείας".

Κατά καιρούς, ομάδες όπως η ΠΑΕ ή η ΚΑΕ Παναθηναϊκός πίεσαν για έξτρα ελέγχους. Κάποιοι μάλιστα ισχυρίστηκαν ότι το ΕΣΚΑΝ αρνείται τους ελέγχους...

"Δεν αρνούμαι τον έλεγχο. Απλώς αρνούμαι το να επιβάλλει στο ΕΣΚΑΝ κάποιος μία δική του επιλογή. Το να βγαίνει μία ομάδα , μικρή ή μεγάλη, και να λέει ότι θέλω να κάνετε δέκα ελέγχους ή είκοσι και μάλιστα πριν τον αγώνα και μάλιστα σε συγκεκριμένο βιολογικό υλικό είναι έξω από το επίπεδο λειτουργίας του ΕΣΚΑΝ, έξω από κάθε νόμο. Πρέπει να πω εδώ ότι η συνεργασία μας με τον ΕΣΑΚΕ είναι πάρα πολύ καλή. Ο πρόεδρος έστειλε ένα έγγραφο και είπε ότι δεν σας πω εγώ τι θα κάνετε. Το ΕΣΚΑΝ καθορίζει το που θα γίνουν οι έλεγχοι, το πότε και σε ποιους αθλητές. Η αρμόδια αρχή μας είπε συνεχίστε να κάνετε αυτό που λέει ο νόμος. Αναγνωρίζω ότι είμαστε ένας λαός λίγο θερμόαιμος, ειδικά μέσα στα γήπεδα. Εγώ δεν προέρχομαι από το χώρο του αθλητισμού για να πει κάποιος ότι έχω ανθρώπους του χώρου πιο κοντά σε μένα. Αν προερχόμουν από τον αθλητισμό ίσως και να μάθαινα κανένα...κουτσομπολιό. Δεν υπήρξα όμως ποτέ αθλήτρια. Με όλες τις δυνάμεις μου προσπαθώ να κάνω αυτό που λέει ο νόμος με τα χρήματα που μου δίνει η ελληνική πολιτεία".

Το μέτρο της διαθεσιμότητας σας δημιουργεί προβλήματα στο διδακτικό και ερευνητικό σας έργο στο Πανεπιστήμιο;

"Εμένα μου δημιουργεί τεράστιο πρόβλημα το γεγονός ότι Πανεπιστήμιο παραμένει κλειστό από την αρχή της χρονιάς. Δημιουργεί μεγάλο πρόβλημα ακόμα και στις δικαστικές υποθέσεις διότι για να στείλουμε, για παράδειγμα, τις ιατροδικαστικές εκθέσεις, τα γραμματόσημα τα πληρώνω από την τσέπη μου. Τραγικό. Πιο πολύ με συγκλονίζει το γεγονός ότι αν ανοίξει το Πανεπιστήμιο, η Ιατρική Σχολή ειδικότερα, από τους 20 ανθρώπους που υπηρετούν εκεί, θα μείνουν οι 4! Μιλάμε για πολύ μεγάλες περικοπές. Εγώ κάνω έκκληση να ανοίξει το Πανεπιστήμιο. Θεωρώ τρομερή αδικία τα παιδιά που μπήκαν φέτος στην Ιατρική Σχολή, με τέτοιο κόπο -μιλάμε για τους καλύτερους μαθητές της χώρας- δεν έχουν πάρει ακόμα τη φοιτητική τους ταυτότητα ενώ έχουμε φτάσει σχεδόν στα Χριστούγεννα. Με το να εμποδίζεται η δουλειά όλων μας δεν ξέρω πως προωθούνται τα συμφέροντα των ανθρώπων που διαμαρτύρονται".

Ξέρουμε ότι έχει ασχοληθεί επισταμένως με το θέμα των αυτοκτονιών στην Ελλάδα. Υπάρχει πράγματι αυξητική τάση τα τελευταία χρόνια;

"Ναι, πράγματι υπάρχει. Παρακολουθούμε το φαινόμενο και καταγράφουμε τα πάντα. Παίρνουμε ένα λεπτομερές ιστορικό από τις οικογένειες. Οσο και αν σας φανεί περίεργο ένα εργαστήριο ιατροδικαστικής μπορεί να συμβάλλει στην πρόληψη των αυτοκτονιών. Για παράδειγμα, όταν υπάρχει μία αυτοκτονία στο άτομο μίας οικογένειας εμείς προσπαθούμε να δούμε μέσα από τις συνομιλίες αν υπάρχει άλλο άτομο το οποίο κινδυνεύει. Εχουμε αποτρέψει με αυτό τον τρόπο αυτοκτονίες γιατί εντοπίζουμε μέσα από την κουβέντα με τους συγγενείς ότι κάτι δεν πάει καλά. Δεν μπορείτε να φανταστείτε για έναν ιατροδικαστή που από τη δουλειά του θλίβεται σε καθημερινό επίπεδο πόσο θετικό είναι το να ξέρει ότι παρέπεμψε για παρακολούθηση ένα άτομο το οποίο πήγε στη συνέχεια καλά. Περιμένουμε πλέον να τελειώσει και το 2013 για να έχουμε ολοκληρωμένα τα στοιχεία των τριών τελευταίων ετών.

Υπάρχει πάντως αντιστοιχία της έξαρσης του φαινομένου με την οικονομική συγκυρία...

" Δεν οδηγείται κάποιος στην αυτοκτονία μόνο επειδή έμεινε άνεργος. Το πρόβλημα είναι ότι επειδή έμεινε άνεργος δεν μπορεί πχ να πάρει τα φάρμακά του, δεν μπορεί να πάει στον γιατρό. Στην Ελλάδα σήμερα έχουμε έκρηξη της φυματίωσης. Υπήρχε και πριν αλλά τότε ο ασθενής έπαιρνε τα φάρμακά του. Στη συνέχεια τα σταμάτησε διότι δεν είχε λεφτά να τα πληρώσει. Κάπως έτσι έγινε το μεγάλο μπαμ της ασθένειας. Πριν την κρίση όταν κάποιος αντιμετώπιζε ψυχολογικό πρόβλημα, έλεγε θα πάω σε ένα ψυχίατρο ή σε ένα ψυχολόγο να το συζητήσω. Τώρα δεν υπάρχει η οικονομική δυνατότητα ούτε για μία απλή ακτινογραφία ή για αξονική. Εχει τύχει να διαγνώσω προβλήματα μετά από κλινική εξέταση και να παραπέμψω τον ασθενή για αξονική τομογραφία και να παίρνω την απάντηση ότι δεν έχω χρήματα να κάνω την εξέταση. Υπάρχουν πολλοί ανασφάλιστοι. Πολλά φάρμακα κοστίζουν πάρα πολύ. Οι συνέπειες λοιπόν της ανεργίας οδηγούν στην αυτοκτονία, όχι το ίδιο το φαινόμενο. Γι αυτό λοιπόν παραπέμπουμε τους ανθρώπους που έχουν πρόβλημα σε φορείς που δεν παίρνουν χρήματα".