To τέλος τoυ σέντερ-δεινόσαυρου

Παίρνουν ψηλούς ο Παναθηναϊκός ΟΠΑΠ και ο Ολυμπιακός και 'σκοτώνεσαι' να τους βάλεις σε θέση. Εσχάτως παρατηρείται περισσότερο το φαινόμενο των ποσοστών που θέλει τον τάδε να είναι περισσότερο 'πέντε' από '4' και τον δείνα '4 1/2'. Για να μη χάνεις άδικα το χρόνο σου, να σου πω ότι πλέον δεν υπάρχουν αυτά. Yπάρχουν μόνο ψηλοί. Mε έμφαση στο 'μόνο' που προϋποθέτει πενήντα πράγματα.

Η 'επανάσταση' του Χάινς

Ο Κάιλ Χάινς άλλαξε την ευρωπαϊκή πραγματικότητα, ως ο πρώτος undersized σέντερ που έκανε διαφορά. Το underized ήταν μια συνθήκη που την προηγούμενη δεκαετία στάνταρ δεν έδινε δουλειά στο ΝΒΑ, ενώ στην Ευρώπη πρόσφερε ένα ταπεινό μεροκάματο. Ο Χάινς έκανε την αλλαγή, γιατί βοήθησε και το timing, με το παιχνίδι να γίνεται πιο γρήγορο και τους ψηλούς να αποκτούν περισσότερες από μια χρήσεις. Εννοώ να περιμένεις από αυτούς κάτι περισσότερο από ποσταρίσματα και ριμπάουντ.

Δεν θα σοκαριστείς, αν διαβάσεις πως το μπάσκετ, όπως και η ζωή εξελίχθηκε, με τις προσδοκίες που υπάρχουν πια από παίκτες συγκεκριμένων θέσεων να 'χουν γίνει κάπως απροσδιόριστες πάρα πολλές.

Τα παλιά τα χρόνια ο 'άσος' λεγόταν 'playmaker' και έκανε ακριβώς αυτό: έφτιαχνε το παιχνίδι. Τα τελευταία χρόνια, ο point guard οφείλει να σκοράρει, ο shooting guard να κάνει τον playmaker και γενικά, όσα περισσότερα πράγματα μπορείς να κάνεις, τόση δουλίτσα έχεις.

Έτσι όπως έχει εξελιχθεί η ιστορία, υπάρχει μια ρευστότητα και σε αυτό που παλαιά λέγαμε/ξέραμε ως 'σέντερ', με το παιχνίδι να αφορά πια πιο κοντά και ευέλικτα σχήματα και την κύρια έμφαση να δίνεται πια στο σουτ. Όχι στο ξύλο, όπου έπρεπε να διαπρέπει ο παλιός, ο καλός ο σέντερ (στο να δίνει και να τρώει).

Το 'ταϊστε το ψηλό' ήταν η πεμπτουσία του σέντερ. Το παιχνίδι στο post ήταν το ζητούμενο. Τώρα, ζητούμενο είναι πρόσωπο στο καλάθι' και το τάισμα μια αχρείαστη διαδικασία. Όπως έγραψε το Medium "το ποστάρισμα είναι μια τέχνη που πεθαίνει" και "οι σέντερ έγιναν ένα είδος προς εξαφάνιση". Δεν είναι τυχαίο πως το το ΝΒΑ απέσυρε την κατηγορία από τα All Star Game πριν επτά χρόνια.

Παλιά δεν ήταν πολύ καλό να σε λένε 'σοφτ'

Οι Hakeem Olajuwon, Shaquille O'Neal, Wilt Chamberlain, κάποιοι από τους μεγαλύτερους θρύλους του ΝΒΑ έκαναν ό,τι ήθελαν χαμηλά. Πριν από δέκα χρόνια, είδαμε τύπους όπως οι Tim Duncan, Dwight Howard, Zach Randolph να γίνονται κυρίαρχοι, με την πλάτη στο καλάθι. Τότε το σουτ δεν ήταν προαπαιτούμενο, αλλά ακριβώς το αντίθετο. Αν δεν ήσουν 2.13, 130 κιλά και δεν είχες αντοχή στο ξύλο, σε έλεγαν soft. Και αυτό σήμαινε κάτι πολύ κακό για εσένα.

"Πλέον ζούμε στην εποχή του 'pace & space' (ρυθμός και αποστάσεις), με χαμηλά σχήματα που μπορούν να τρέξουν και να σουτάρουν -και τους νέους ψηλούς να είναι ο λόγος που οι επιθέσεις έχουν φτάσει σε άλλα όρια -και ο ρυθμός είναι πιο γρήγορος από ποτέ. Πέραν του να είναι αθλητικός ο παίκτης, είναι εξίσου σημαντικό να είναι πολυεργαλείο -να κάνει πολλά πράγματα καλά. Οι ΝΒΑ scouts έχουν ως πρώτο ζητούμενο το σουτ. Αν έχεις σουτ, έχεις ελπίδα". Η άμυνα έχει τόσες βοήθειες που το ένας με έναν στο ποστ, γίνεται δύσκολη αποστολή (εκτός και αν είσαι Αντετοκούνμπο). Τα κοντά σχήματα να κάνουν τόσο καλή δουλειά που δεν μπορείς να πεις πως υπάρχει ένα σιγουράκι σε στιλ -ένα στιλ που να είναι επιτυχημένο. Σε μια εποχή που το πιο πολύτιμο σουτ είναι το τρίποντο, με τον Ντάριλ Μόρεϊ να αλλάζει τα δεδομένα και τους υπόλοιπους να ακολουθούν, προφανώς και οι ψηλοί δεν μπορούν να ρίχνουν άγκυρα στη ρακέτα. Κάτι που το πάλαι ποτέ ήταν σίγουρα χρήματα στο ταμείο.

Ο νέος ψηλός δεν είναι απαραίτητο να 'χει τρίποντο. Είναι σημαντικό να 'χει σουτ -για να τραβά μακριά από το καλάθι αυτόν που το προστατεύει και να 'ανοίγει' το γήπεδο για τους φίλους του. Προφανώς και πρέπει να είναι αθλητικό παιδί κάτι που σώζει τους ΝτιΆντρε Τζόρνταν, Αντρέ Ντράμοντ και Στίβεν Άνταμς, οι οποίοι δεν είναι και οι καλύτεροι σουτέρ. Είναι όμως, ψηλοί που τρέχουν -δεν μένουν πίσω στο transition- και βάζουν εύκολους πόντους στον αιφνιδιασμό. Είναι εξαιρετικοί αμυντικοί, φανταστικοί στο pick and roll και μαζεύουν το ένα ριμπάουντ, μετά το άλλο.

Yπάρχει βέβαια, πάντα και ο Νίκολα Γιόκιτς, ο οποίος κοντράρει σε ταχύτητα τον επιτάφιο, αλλά την ίδια ώρα κάνει πράγματα που ούτε μπορούν να φανταστούν άλλοι ψηλοί. Με πρώτο τις πάσες που παραπέμπουν σε κοντούς. Όχι σε ψηλούς.

Οι παλιοί σέντερ, όταν μπορούσαν να πασάρουν το έκαναν μπροστά στις 'παγίδες'. Οι νυν ψηλοί έχουν τις πάσες ως μέρος του παιχνιδιού τους. Πλέον δεν υπάρχουν 5αρια. Υπάρχουν stretch 4, γιατί πάντα θα προτιμηθεί αυτός που μπορεί να σουτάρει. Ο 'νέος' Big Man είναι αυτός που τρέχει προς τη στεφάνη, που στήνει δυνατά pick και τελειώνει εξαιρετικά κοντά στο καλάθι. Δεν χρειάζεται να 'χει γνώσεις από ποστάρισμα. Και αν έχει, του ζητούν να μην τις χρησιμοποιεί. Το παράδειγμα που χρησιμοποιήθηκε ήταν ο Κλιντ Καπελα. 1) Στήνει πικ για τον Χάρντεν, 2) ρολάρει στο καλάθι, 3) όταν ο Χάρντεν είναι στη ρακέτα του δίνει την μπάλα και αυτός εκτελεί με το που την πιάσει.

Πλέον όλοι είναι point forward

Θυμάσαι τότε που ο Τόνι Κούκοτς χαρακτηρίστηκε ως point forward, για να καταφέρουν οι ειδικοί να εξηγήσουν τι μπορεί να κάνει στο παρκέ; Συνήθως αυτός ο όρος αφορούσε small forwards (τύπου ΛεΜπρον Τζέιμς και Κέβιν Ντουράντ), που τα έκαναν όλα και ήταν επιδέξιοι στην ντρίμπλα. Τώρα, τους λένε απλά ψηλούς.

O Chris Capko, βοηθός προπονητή του The University of Southern California ανέλυσε το πώς ήταν η δουλειά και πώς έγινε, σε κείμενο που έγραψε για Basketball HQ.

POSITIONING

Τo evolve or die είναι η βασική αρχή για όποιον θέλει να απολαύσει μακρά καριέρα, με τους προπονητές να διδάσκουν κατ' αρχάς στους ψηλούς το πού πρέπει να τοποθετούνται ανά πάσα ώρα και στιγμή, για να είναι αποτελεσματικοί. Δηλαδή, να μπορούν να σκοράρουν. Πέραν των όσων συμβαίνουν κάτω από το καλάθι, είναι πάντα χρήσιμο να βάζουν την μπάλα στο πλεχτό και από κοντινή απόσταση -με εκτέλεση αμέσως μόλις την πιάσουν στα χέρια τους και αφότου 'διαβάσουν' την πρόθεση του αμυντικού. Είναι χρήσιμο ο ψηλός να μπορεί να γυρίσει και να εκτελέσει και με τα δυο χέρια και ο αντικειμενικός στόχος να του δώσουν την μπάλα, όσο πιο κοντά γίνεται στο καλάθι -για να αποφύγει τη συγκίνηση της παγίδας. “Στόχος είναι να 'θάψεις' τον αντίπαλο αμυντικό, κάτω από το καλάθι', να τον κερδίσεις με το σώμα σου πριν σκοράρεις ή 'πάρεις' φάουλ.

PLAY WITH A PLAN

Το μπάσκετ, όπως όλα τα σπορ, είναι παιχνίδι των λαθών. Άρα είναι πολύ πιθανό να πάρει ο ψηλός την μπάλα αρκετά μακριά από το καλάθι. Πρέπει να τον έχεις προετοιμάσει για το τι θα κάνει σε αυτές τις περιπτώσεις. Να 'χει ένα πλάνο. Να μπορεί να κάνει χουκ ή drop step (βήμα προς τα πίσω), να είναι όσο πιο γρήγορος γίνεται, όπως βλέπει τι έχει απέναντι του και καταλήγει στο πώς θα το νικήσει. Είναι χρήσιμο να μαθαίνει περισσότερες από μια κινήσεις και να μπορεί να κάνει με αξιοπρέπεια μια, δυο ντρίμπλες (είτε για να φτάσει στο καλάθι, είτε για να πασάρει μετά σε σουτέρ). Προφανώς για όλα αυτά χρειάζεται να μπορεί να δει τι έχει μπροστά του.

BALL SCREENS

Οι ψηλοί πρέπει να μπορούν να κάνουν σκριν, να ρολάρουν, να πιάσουν την μπάλα και να τελειώσουν με πλήθος κόσμου γύρω τους. Το καλό ρολάρισμα είναι must. Είναι χρήσιμο να γίνεται γρήγορα, ώστε ο παίκτης να ξεφορτώνεται τον αντίπαλο του και να προκαλεί σύγχυση (ή ανάγκη για αλλαγή) στην αντίπαλη άμυνα, στο σύνολο της.

shooting

Όσο καλύτερος σουτέρ είναι ένας ψηλός, τόσο περισσότερο χώρο μπορεί να δημιουργήσει για την ομάδα του. Ανεξάρτητα από το μέγεθος, βοηθά ένα καλό ποσοστό. Δεν είναι ανάγκη να βγει στο τρίποντο. Είναι όμως, ανάγκη να υπάρχει αποτελεσματικότητα από τη γραμμή των βολών.

Able to guard

Ο σύγχρονος ψηλός οφείλει να μπορεί να παίξει άμυνα σε γκαρντ, ενδεχομένως όχι για μια ολόκληρη επίθεση, αλλά σίγουρα στο τελείωμα του χρόνου των επιθέσεων. Για αυτό χρειάζεται να περάσει χρόνο στο γυμναστήριο, παρέα με τα βάρη και στο παρκέ, για να αποκτήσει πιο γρήγορα πόδια.

Το μόνο που δεν τους ζητούν είναι να... παίρνουν και τη σκόνη από τις γωνίες, ενόσω κάνουν όλα τα παραπάνω. Όσοι έχουν επιχειρήσει να γυρίσουν στο παρελθόν και να κάνουν χρήση των ιδιοτήτων που 'χαν οι σέντερ, έχουν αποτύχει, με το Medium να δίνει ως παραδείγματα αυτά του Τζαλίλ Οκαφόρ (στο κολέγιο και ως ρούκι έκανε θραύση από το ποστ, ενώ ήταν κακός στην άμυνα και υστερούσε σε αθλητικές ικανότητες) και του ΝτιΆντρε Άιτον (θεωρητικά το σώμα του ήταν σώμα ΝΒΑ, για αυτό και έγινε Νο1 επιλογή στο NBA Draft, από τους Σανς, αλλά δεν είχε σουτ μέσης απόστασης και δεν βοήθησε ότι δεν ήταν και εξαιρετικός αθλητής).

Οι ανάγκες έχουν αλλάξει και ο κάθε προπονητής καλείται να δει τι ταιριάζει πιο καλά σε αυτό που 'χει στο μυαλό του, όπως προσπαθεί να παίξει το μπάσκετ της σύγχρονης εποχής, με στόχο να ζήσει και την επιτυχία η ομάδα.  Οι ρόλοι έχουν αλλάξει, όχι όμως ο στόχος που είναι να μπει η μπάλα στο καλάθι. Απλά (λέμε τώρα) έχει γίνει πιο θεαματικός ο τρόπος.