Ένα παγκόσμιο ρεκόρ-φάντασμα που χάθηκε λόγω τηλεόρασης

Όταν ο Καρλ Λιούις πήδηξε 9 μέτρα, δεν υπήρχε κάποιος εκεί για να το δει. Ήξερε. Στο 99% των αλμάτων που έκανε καθ' όλη τη διάρκεια της καριέρας του, ο Καρλ Λιούις ήξερε πότε πατούσε την παράνομη γραμμή. Εκείνο το απόγευμα της 24ης Ιουλίου 1982, στην Ιντιανάπολις, το μέρος που υπάρχει άφθονο το υλικό των αθλητικών θαυμάτων, στο πλαίσιο του Εθνικού Φεστιβάλ σπορ, ο Καρλ Λιούις ήξερε ότι εκείνο το άλμα του ήταν πολύ καλό. Ήξερε ότι δεν είχε πατήσει τη βαλβίδα. Και, επειδή θα ήταν ύβρις οτιδήποτε διαφορετικό, υποπτευόταν ότι είχε κάνει παγκόσμιο ρεκόρ, 14 χρόνια μετά τα 8,90μ. που είχε κάνει ο Μπομπ Μπίμον στο Μεξικό.

Για την ακρίβεια, 14 χρόνια παρά 2 μήνες και 24 μέρες. Το ημερολόγιο όταν ο τελευταίος πήδηξε τόσο μακριά όσο ουδείς φανταζόταν έγραφε 18 Οκτωβρίου 1968.

Το μήκος ήταν το βασίλειο του Καρλ Λιούις. Όσο μεγάλωνε, όσο έβαζε προπόνηση για τα σπριντ, τόσο καταλάβαινε ότι το πήδημα ήταν η επιστήμη με την οποία άξιζε να ασχοληθεί. Στη Σάντα Μόνικα δούλευε τις εκτινάξεις του και τα σπριντ του, το ρυθμό για τα 100μ. και τα 200μ., τον υπολογισμένο διασκελισμό του που θύμιζε άτι, αφού είχε αλματώδη υφή. Αλλά όταν έφευγαν οι συναθλητές του, καθόταν και δοκίμαζε, ξανά και ξανά, πόση φόρα έπρεπε να πάρει, σε ποιο ρυθμό ήταν απαραίτητο να τρέξει ως τη βαλβίδα, πώς έπρεπε να πατήσει στα δύο τελευταία βήματά του.

Υπολόγιζε το χώρο και το χρόνο και αυτό το φανταζόταν ως σημαντικό για όλους, γι' αυτόν το λόγο το επεδείκνυε όλο και λιγότερο. Φοβόταν την αντιγραφή. Ήταν και παραμένει, μακράν από τον δεύτερο, ο κορυφαίος αθλητής στο μήκος όλων των εποχών. O Καρλ Λιούις κατέκτησε 4 διαδοχικά χρυσά ολυμπιακά μετάλλια. Το ρίγος είναι καλοδεχούμενο, στην πληροφορία ότι ουδείς από το 1896 έως το 2016 δεν έχει νικήσει δύο φορές. Όχι διαδοχικές. Οποιεσδήποτε. Έκανε άλλο αγώνισμα, όπως, άλλωστε, και ο Μάικλ Φελπς στην πεταλούδα. Δεν έκανε, όμως, ούτε ένα παγκόσμιο ρεκόρ. Εκτός...

Στην πορεία της καριέρας του, ο Καρλ Λιούις ένιωθε ντροπή με τα άκυρα άλματα. Εκείνο το διάστημα, όμως, στα 21 του, ήταν απλώς ένα αθλητικό μιράκολο. Δεν είχε δουλέψει ακόμα σαν μανιασμένος την τεχνική του. Στην Ιντιανάνοπολις έκανε το πρώτο άλμα του, άκυρο, και ύστερα έτρεξε με την ομάδα του τον πέμπτο καλύτερο χρόνο όλων των εποχών, τότε, στα 4Χ100μ. Έκανε δεύτερο άλμα άκυρο και έφυγε για την απονομή. Το ίδιο συνέβη και στο τρίτο άλμα του. Και στο τέταρτο ήταν έτοιμος. Ένιωθε, κοιτάζοντας το σκάμμα, ότι θα πήγαινε μακριά.

***

Ως τις 30 Αυγούστου του 1991, ο κόσμος είχε δει μόλις δύο αλματα πάνω από τα 8.80μ. Πλην εκείνου του Μπίμον, o Σοβιετικός Ρόμπερτ Εμιγιάν, με τη σκούφια του να κρατά από το Γκιούμρι της Αρμενίας, πήδηξε 8.86μ. μπροστά στους συμπατριώτες του, στο Τσαχματζόρ. Αλλά εκείνη τη συγκεκριμένη ημερομηνία, στο Τόκιο, ο Καρλ Λιούις και ο Μάικ Πάουελ πήδηξαν τέσσερις φορές πάνω από αυτό το όριο. Ήταν η ημερομηνία, σχεδόν 23 χρόνια μετά το ρεκόρ του Μπομπ Μπίμον, που το μήκος μπήκε στη νέα εποχή. Αναλογικά, με βάση το παρελθόν του και το μέλλον του, εκείνο το βράδυ απλώς σηματοδότησε τη σπουδαιότερη μονομαχία σε όλα τα σπορ. Να το ήθελε πραγματικά ο σεναριογράφος, δεν μπορούσε να γράψει κάτι καλύτερο.

Ο Καρλ Λιούις έκανε τον πιο πρωτοφανή αγώνα αθλητή στην ιστορία μέσα σε μισή ώρα. Από τα δέκα καλύτερα άλματα στο μήκος, εκείνος ο αγώνας περιέχει τα πέντε. Για την ακρίβεια, τα τέσσερα, μια και τα 8.91μ. που έκανε στην τέταρτη προσπάθειά του ακυρώθηκαν ως επίσημη επίδοση, λόγω ευνοϊκού ανέμου. Αυτού περιλαμβανομένου, πάντως, ο Λιούις έκανε τέσσερα διαδοχικά άλματα πάνω από τα 8.80μ. Ο Πάουελ έκανε ένα. Και νίκησε.

Μετά το πρώτο άλμα του, ένα... μέτριο στα 8.68μ. που του έδωσε το προβάδισμα στο δρόμο για την 66η διαδοχική νίκη του στο αγώνισμα, ο Λιούις έκανε άκυρο δεύτερο και μετά μπήκε στη ζώνη. Ο ίδιος θεωρεί ότι δεν υπάρχει αυτό, ότι απλώς ο αθλητής, όταν βρίσκεται στο απόγειο της πνευματικής διαύγειας και της σωματικής ακεραιότητας, τα βλέπει όλα ξεκάθαρα. Στο τρίτο άλμα του προσγειώθηκε στα 8.84μ. Και μετά τα 8.91μ. ήρθε το πέμπτο. Μόνο λίγα λεπτά πριν από εκείνη την προσπάθεια, ο Μάικ Πάουελ γιόρτασε το δικό του απίστευτο άλμα, που είναι το πρώτο στη λίστα: φίλησε το σταυρό του, πήρε φόρα και προσγειώθηκε στα 8.95μ.

Οι αλαλαγμοί στο Ολυμπιακό Στάδιο του Τόκιο, στον αγώνα για το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα, έφταναν ως τη Βόρεια Κορέα, αλλά ακόμα κι εκείνη τη στιγμή το στάδιο δεν έβγαλε τα πιο πολλά ντεσιμπέλ. Όταν ο Λιούις πήρε φόρα, ήταν ξοφλημένος. Αλλά το άλμα του ήταν εκπληκτικό. Το ταμπλό έδειξε 8.87μ., μόλις 8 εκατοστά μακριά από την καλύτερη επίδοση. Αν βάλεις το ένα πόδι μπροστά στο άλλο, ουσιαστικά καλύπτεις μία απόσταση 33 εκατοστών. Πρέπει να διαιρέσεις το διάστημα με το 4, για να καταλάβεις πόσο απείχε ο Λιούις του Πάουελ.

Με τον τελευταίο να έχει τον τελευταίο λόγο πια, ο αθλητής από το Μπέρμιγχαμ της Αλαμπάμα είχε μία τελευταία προσπάθεια. Ένα άλμα έφτανε ώστε ο αγώνας να περάσει στη συλλογική μνήμη. Είχε κάνει ήδη τρία, τα δύο σύννομα, και ήταν ακόμη δεύτερος. Η συντριπτική πλειονότητα των αθλητών, σε αυτό το σημείο, θα είχε παραδοθεί. Όχι ο Λιούις.

Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας για το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα, είχε αποφασίσει το εξής: θα πήγαινε στο Τόκιο και αν συνδύαζε το χρυσό μετάλλιο με μία μεγάλη επίδοση, θα σταματούσε το μήκος και θα προσανατολιζόταν στα σπριντ. Στα 30 του, βρισκόταν σε ένα υψίπεδο που οι περισσότεροι αθλητές δεν φτάνουν ποτέ. Πέντε μέρες πριν, στις 25 Αυγούστου, είχε κατακτήσει το χρυσό μετάλλιο στα 100μ., συνδυάζοντάς το με παγκόσμιο ρεκόρ, 9.86. Ήταν ο αγώνας που θεωρήθηκε δικαίως η κούρσα του αιώνα, μια και 6 από τους 8 σπρίντερ κατέβηκαν τα 10 δευτερόλεπτα.

Τώρα, ο Λιούις, ο αθλητής που ισοφάρισε το ρεκόρ των 4 χρυσών ολυμπιακών μεταλλίων του Τζέσε Όουενς στο Λος Άντζελες το 1984 (και εκείνη τη χρονιά έγινε... ντραφτ από τους Σικάγο Μπουλς, με τους οποίους δεν έπαιξε ποτέ βέβαια, για το ΝΒΑ στο νούμερο 208) θα έφευγε από το Τόκιο με ένα ασημένιο μετάλλιο, αν και αναμφισβήτητα είχε φτάσει στο ταβάνι το αγώνισμα. Κανένας αθλητής, ποτέ, πλησίασε κατά διάνοια ό,τι έκανε εκείνος στις προσπάθειές του να νικήσει το χώρο και το σκάμμα. Μέχρι τώρα θα μπορούσε να έχει τελειώσει την υπόθεση και με τα άλματά του να κυνηγήσει το ρεκόρ. Όμως αυτήν τη στιγμή έψαχνε τον τρόπο που θα κατακτούσε το χρυσό μετάλλιο.

Σοφόν, ωστόσο, το σαφές: ο Πάουελ, που είχε κάνει 8.54μ. στο δεύτερο άλμα του, είχε ένα άκυρο στην τέταρτη προσπάθειά του, που όμως αναδείκνυε τη φιλοδοξία του. Πήγε πολύ μακριά και ήταν... παράνομος για λίγο, για τη μύτη του δεξιού ποδιού του. Το άξιζε κι ο ίδιος να αναγνωριστεί. Αλλά το έκανε απέναντι σε έναν αντίπαλο που θα ήταν το δικαιότερο να νικήσει.

Ο Λιούις πήρε φόρα για την τελευταία προσπάθεια και πάλι... εξαϋλώθηκε. Από την άλλη μεριά, ο Πάουελ είχε κάνει 8.95μ., σπάζοντας ένα ρεκόρ 23 χρόνων, και έπρεπε να περιμένει το αποτέλεσμα του τελευταίου άλματος για να πανηγυρίσει. Τα ρεκόρ στο μήκος έσπαζαν με το σταγονόμετρο: το πρώτο σημαντικό άλμα, τα 8.13μ. του Τζέσε Όουενς στο Αν Άρμπορ στις 25 Μαΐου 1935, κράτησε στην κορυφή 25 χρόνια. Από το 1960 έως το 1968, η καλύτερη επίδοση μεταβλήθηκε ούτως ώστε να φτάσει στα 8.35μ. Και έπειτα ήρθε ο Μπίμον. Θα ήταν πραγματικά αλλόκοτο να σπάσει δύο φορές σε έναν αγώνα το παγκόσμιο ρεκόρ. Το ΔΣ της βαρύτητας θα έπρεπε να συσκεφθεί για να αλλάξει τους νόμους της.

Όταν το ταμπλό έγραψε 8.84μ., ο Πάουελ ένιωσε ανακούφιση. Ο Λιούις στάθηκε στο δεύτερο σκαλί του βάθρου, έχοντας ήδη κατανοήσει ότι το μήκος θα ήταν το πεπρωμένο του. Από τα συνολικά 10 χρυσά ολυμπιακά μετάλλιά του, τα δύο ήρθαν το 1992 στη Βαρκελώνη και το 1996 στην Ατλάντα. Το πρώτο ήταν θρίλερ, αφού ο Λιούις έκανε 8.67μ. στο πρώτο άλμα του για να πάρει το προβάδισμα και ο Πάουελ έκανε στο τελευταίο του 8.64μ.

Τέσσερα χρόνια αργότερα δεν υπήρχε μεγάλος ανταγωνισμός. Ο Λιούις έκανε 8,50μ. στο τέταρτο άλμα του, ο δεύτερος, Τζαμαϊκανός Τζέιμς Μπέκφορντ, 8.29μ.

***

Τομ Τέλεζ. Αυτός ήταν ο κόουτς του Καρλ Λιούις από το κολέγιο της Σάντα Μόνικα ως το τέλος της καριέρας του. Ήταν εκείνος που θαμπώθηκε από τις ικανότητες αυτού του αγοριού και... δαγκώθηκε από τη δήλωση του μικρού, "θέλω να γίνω εκατομμυριούχος από το στίβο και δεν θέλω ποτέ μία κανονική δουλειά". Στα 1980 τέτοιες τοποθετήσεις ακούγονταν ως κακόγουστο αστείο. Όμως ο πιτσιρικάς με την αφάνα υποψιαζόταν ότι υπήρχαν χρήματα, "έπρεπε να υπάρχουν", όπως είπε χαρακτηριστικά.

Ο Λιούις ήταν ο πρώτος που αποτόλμησε να κυνηγήσει το χρήμα και τη φήμη, δημιουργώντας, στην περιρρέουσα ατμόσφαιρα, μία αντιπάθεια προς το πρόσωπό του για τις ευθείς τοποθετήσεις του. Αυτή (η αντιπάθεια) συνοδεύτηκε από άτοπες φήμες που αφορούσαν ακόμα και στη σεξουαλικότητά του. Όμως τα κατάφερε. Έγινε ο πρώτος αθλητής του στίβου που έφτασε σε συμφωνίες με χορηγούς, όπως η Nike. Είχε απορρίψει πρόταση της Coca Cola πριν τους Ολυμπιακούς του 1992, αφού ήταν σίγουρος ότι θα μπορούσε να διαπραγματευθεί με καλύτερους όρους. Αυτό δεν έγινε ποτέ.

Ο Τέλεζ ήταν εκείνη τη μέρα στην Ιντιανάπολη. Είδε τον αθλητή του να πηδάει. Τον είδε να προσγειώνεται πιο μακριά από ό,τι οποιοσδήποτε ως εκείνη τη στιγμή. Είδε τα ίχνη του να έχουν προσπεράσει τα 9 μέτρα. Είδε το μικρό να πανηγυρίζει. Το πρώτο πράγμα που σκέφτηκε ο Λιούις ήταν "Ουπς! Αυτό ήταν! Το έκανα!" Και μετά ο κριτής έκανε μια χειρονομία ότι το άλμα δεν μετρούσε. Ο Λιούις τον είδε από μακριά. Πήγε προς το μέρος του και τον ρώτησε τι ήταν αυτό που έλεγε. Πήγε στη βαλβίδα και του έδειξε το σημάδι από το παπούτσι του, το άλμα ήταν έγκυρο.

Ο κριτής δεν τον κοίταζε ούτε τον άκουγε. Δεν υπήρχε άλλος τρόπος για να δείξει ο Λιούις ότι το άλμα αυτό υπήρξε. Η τηλεόραση δεν κάλυπτε αυτό το μίτινγκ. Ο 21χρονος είχε μόλις πηδήξει 9 μέτρα και ετσιθελικά ένας κριτής ακύρωσε το άλμα του, δίχως να κάνει κόπο να σηκωθεί από την καρέκλα του για να δει το σημάδι από το παπούτσι, χωρίς να μπορεί ο Λιούις να του αποδείξει, μέσω της εικόνας, ότι ήταν όντως έγκυρη η προσπάθεια.

Λίγα δευτερόλεπτα μετά, σαν δήμιος που δέχεται εντολή, ένας φροντιστής του σταδίου πήγε και σκούπισε τη βαλβίδα. Το σημάδι σβήστηκε.