Η ένοχη σιωπή της Εβραίας αθλήτριας που χαιρέτησε ναζιστικά

Είμαστε στο 1936 και οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Βερολίνου βρίσκονται σε εξέλιξη. Μια νεαρή αθλήτρια, η εβραϊκής καταγωγής Έλεν Μάγιερ, κατακτά τη δεύτερη θέση στο αγώνισμα της ξιφασκίας και βρίσκεται στο βάθρο για την απονομή του ασημένιου μεταλλίου. Η Μάγιερ χαιρετά ναζιστικά με ένα στωικό, απλανές βλέμμα, λες και παρατηρεί τον εαυτό της από απόσταση. Η Έλεν Μάγιερ, ανεπιθύμητη στη χώρα της για τέσσερα ολόκληρα χρόνια, persona non grata από τον γερμανικό Τύπο, βρισκόταν στο βάθρο και ασπαζόταν το καθεστώς το Χίτλερ. Η εικόνα της αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια στην ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων. Για να κατανοήσουμε όμως την ιστορία της, θα πρέπει να γυρίσουμε το χρόνο ακόμα πιο πίσω.

Der Wunderkind

To 1924, η Έλεν Μάγιερ κέρδιζε το γερμανικό πρωτάθλημα ξιφασκίας. Ήταν μόλις 13 ετών. Για τα επόμενα έξι χρόνια, διατήρησε το όνομα της στην κορυφή και έγινε μια από τις σημαντικότερες ανερχόμενες δυνάμεις του γερμανικού αθλητισμού, ένα γνήσιο wunderkind. To 1928 βρέθηκε στο Άμστερνταμ, όπου και πήρε το πρώτο της χρυσό μετάλλιο σε Ολυμπιάδα. Τέσσερα χρόνια αργότερα βρέθηκε και στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λος Άντζελες. Λίγες ώρες πριν την συμμετοχή της στα προημιτελικά, μάθαινε πως το αγόρι της είχε σκοτωθεί σε 'στρατιωτικό ατύχημα'. Τερμάτισε πέμπτη.

Το 1933, το καθεστώς του Άντολφ Χίτλερ έρχεται στην εξουσία και μια από τις πρώτες του κινήσεις είναι το να καταργήσει όλα τα προνόμια των Γερμανών πολιτών με εβραϊκή καταγωγή. Η Έλεν Μάγιερ - από πατέρα εβραϊκής καταγωγής και μητέρα Γερμανίδα- κλήθηκε να αυτό-εξοριστεί στην Αμερική, επικοινωνώντας με την οικογένεια της με γράμματα, περιμένοντας τη στιγμή που θα μπορούσε ξανά να αγωνιστεί για την Γερμανία.

Με το ναζιστικό κόμμα να ορθώνει το ανάστημα του ως μια ασύμμετρη απειλή για ολόκληρη την υφήλιο, πολλοί αθλητές επιχείρησαν να μποϊκοτάρουν τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Βερολίνου, ως ένδειξη διαμαρτυρίας. Το 1936, ο Αμερικάνος πρόεδρος της Ολυμπιακής Επιτροπής, Έιβερι Μπράντατζ, προσπαθούσε με κάθε τρόπο να αποσυνδέσει τον τρόμο της ναζιστικής απειλής από τους Αγώνες, με κινήσεις που ίσως έδειχναν υπερβολική άγνοια κινδύνου. Ο Μπράντατζ ζήτησε από την γερμανική κυβέρνηση ως μια κίνηση καλής θέλησης να επιτρέψει σε μια αθλήτρια γερμανό-εβραϊκής καταγωγής να αγωνιστεί με το εθνόσημο της χώρας της. Η Μάγιερ ένοιωθε ενθουσιασμένη. Το καθεστώς Χίτλερ είχε ένα διαθέσιμο 'πιόνι' ώστε να περάσει την προπαγάνδα του και στον αθλητισμό.

Η Έλεν Μάγιερ είχε επιστρέψει στην Γερμανία και προετοιμαζόταν για το αγώνισμα της, στην Ολυμπιάδα του Βερολίνου. Όμως το κράτος, ο Τύπος, το κοινό, αντιμετώπισαν την παρουσία της αδιάφορα. Η ίδια με όχημα τον ενθουσιασμό της για την ξιφασκία, έφτασε στον τελικό του αθλήματος, όπου έχασε από την προερχόμενη εξ Ουγγαρίας, Ιλόνα Έλεκ. Στο βάθρο, χαιρέτησε ναζιστικά τον Αδόλφο Χίτλερ, τον άνθρωπο που την είχε χωρίσει από την οικογένεια της.

Η επιστροφή της Μάγιερ στην Αμερική θα γίνει άμεσα και θα ζήσει στο Λος Άντζελες ως το 1952. Στα 42 της θα πατήσει ξανά γερμανική γη, όμως ο καρκίνος έχει ήδη εισβάλει στο σώμα της. Θα φύγει από τη ζωή χωρίς να εξηγήσει ποτέ γιατί χαιρέτησε τον άνθρωπο που ξεκλήρισε περισσότερους από έξι εκατομμύρια συμπατριώτες της.

Αρκετά χρόνια αργότερα (2008), ο Ρώσος σκηνοθέτης - δημιουργός του ντοκιμαντέρ 'What If?The Helene Mayer Story' Σεμγιόν Πινκάσοφ, με δήλωση του στον Guardian είχε επιχειρήσει να συνοψίσει την ιστορία της Μάγιερ με μια ατάκα: "Ήταν ένα εγωιστικό άτομο, αυτό είναι το μόνο που μπορώ να σκεφτώ για εκείνη". Η παραπάνω διαπίστωση προερχόταν από συνομιλίες που είχε ο Πινκάσοφ με την Έρικα, την αδελφή της Έλεν Μάγιερ, η οποία την είχε περιγράψει ως 'πάρα πολύ ανυπόμονη για να αγωνιστεί ξανά", τονίζοντας πως ήθελε να βρεθεί με κάθε τρόπο σε μια τρίτη σερί ολυμπιακή διοργάνωση. Η ίδια η Έλεν όμως, ποτέ δεν θέλησε να μιλήσει γι`αυτό. Ήταν τύψεις; Ήταν παραδοχή ενός μεγάλου λάθους; Το μυστήριο του ναζιστικού χαιρετισμού της Έλεν Μάγιερ παραμένει άλυτο ως και σήμερα.