Οι 5 αλλαγές είναι βοήθεια ή βαρίδι για τους προπονητές;

Η απόφαση της Super League να επιτρέψει τις 5 αλλαγές σε όλη τη διάρκεια του νέου πρωταθλήματος μονιμοποιεί (τουλάχιστον για μια σεζόν) τον κανονισμό που επιβλήθηκε εκτάκτως από την UEFA, σαν ένα μέτρο αντιμετώπισης του κορονοϊού. Το μέτρο θα εφαρμοστεί σε διεθνές επίπεδο στη χρονιά που έρχεται, άρα η ελληνική λίγκα εναρμονίστηκε με τα διεθνή στάνταρ. Δεν αποκλείεται άλλωστε οι 5 αλλαγές να παραμείνουν και έπειτα απ' την επιστροφή (και) στην ποδοσφαιρική κανονικότητα. Όπως είναι γνωστό, ουδέν μονιμότερο του προσωρινού...

Κάπως έτσι, οι προπονητές των πρωταθλημάτων που ενέκριναν τις 5 αλλαγές μπορούν να σχεδιάζουν και λίγο διαφορετικά το παιχνίδι τους. Δεν είναι μια ευκαιριακή συγκυρία πλέον η δυνατότητα να ρίξουν στον αγώνα 5 παίκτες. Σχεδόν... μισή ομάδα. Θα το έχουν μόνιμα σαν όπλο στη φαρέτρα τους, είτε εντός είτε εκτός συνόρων.

Θεωρητικά, η δυνατότητα αυτή ευνοεί τους ισχυρούς, που έχουν παραδοσιακά και τις περισσότερες εναλλακτικές λύσεις. Βολεύει επίσης τους ποδοσφαιριστές που είναι επιβαρυμένοι από τα συνεχή ματς ή κάποιους μεγαλύτερης ηλικίας, οι οποίοι χρειάζονται συντήρηση, αλλά ταυτόχρονα είναι απαραίτητοι στις ομάδες τους.

Οι Άγγλοι είπαν "όχι"

Δεν είναι υποχρεωτικό σε μια εγχώρια διοργάνωση να υπάρχει η δυνατότητα της χρησιμοποίησης 5 αναπληρωματικών. Για παράδειγμα, η Premier League είπε ήδη "όχι" και επιστρέφει στο σύστημα των 3 αλλαγών, για να διαφυλάξει τα ποδοσφαιρικά στάνταρ που ήδη υπάρχουν. Έτσι κι αλλιώς, οι Άγγλοι είναι μόνιμα τελευταίοι σε κάθε είδους καινοτομία, ειδικά στο ποδόσφαιρο, το οποίο, όχι άδικα, θεωρούν δικό τους σπορ και πάνω απ' όλα σέβονται την παράδοση.

'Ηταν οι τελευταίοι που έβαλαν τη 2η αλλαγή στο πρωτάθλημά τους, μάλλον θα κάνουν το ίδιο και με τις 5. Ίσως να μην είναι απόλυτα έτοιμοι, σε τεχνικό επίπεδο, να υιοθετήσουν κι εν τέλει να εντάξουν στη φιλοσοφία μιας ομάδας τις 5 αλλαγές. Μεταξύ μας, κανείς δεν είναι και θα χρειαστεί να μελετηθεί η δυνατότητα από τους αναλυτές που σαρώνουν τα πάντα στο γήπεδο, ώστε να οριστικοποιηθεί η σημασία τους. Θετική ή αρνητική.

Άλλωστε, υπάρχει κι η άποψη ότι οι πολλές αλλαγές μπορούν να χαλάσουν τη ροή και την εικόνα μιας ομάδας, αφού στο τέλος μπορεί η κατάσταση να θυμίζει φιλικά, όταν σταδιακά αλλάζουν ολόκληρες οι ενδεκάδες και ουσιαστικά οι αγώνες χάνουν το ενδιαφέρον τους. Αυτό, βέβαια, συμβαίνει και με τον τρόπο που γίνονται οι αλλαγές. Οι προπονητές δεν έχουν το δικαίωμα να τις κάνουν όποτε θέλουν, αφού κάτι τέτοιο θα διέκοπτε τη ροή του αγώνα.

Επαναλαμβάνουμε, όμως, είναι άλλο να σου προκύπτει εκτάκτως η ευκαιρία των 5 αλλαγών και άλλο να προετοιμάζεσαι για το συγκεκριμένο κανονισμό για ένα ολόκληρο πρωτάθλημα.

Ξέρεις τι είναι... αναπληρωματικός;

Σε ένα από τα επεισόδια του "Ευτυχισμένοι Μαζί", ο μπαμπάς Διονύσης, δηλαδή ο Γιάννης Μπέζος, εν όψει ενός ποδοσφαιρικού αγώνα της ομάδας του, προσπαθεί να φέρει με καλό τρόπο στον γιο του ότι θα τον αφήσει στον πάγκο και τον ρωτάει με στόμφο: "Ξέρεις τι σημαίνει α-να-πλη-ρω-μα-τι-κός;"

Από παλιά, το ποδόσφαιρο είναι ένα σπορ που είχε τους καλούς, τους βασικούς δηλαδή, και τους εναλλακτικούς, εκείνους που έτρωγαν πάγκο (καμιά φορά ήταν καλύτεροι απ' αυτούς που έπαιζαν, ωστόσο, άλλοι λόγοι τους κρατούσαν εκτός παιχνιδιού). Οι παγκίτες, απλά... έβλεπαν το παιχνίδι, χωρίς να πληρώσουν εισιτήριο. Ήταν κι οι λεγόμενοι εξωφυλαρούχες. Κάθονταν και φυλούσαν τα ρούχα όσων έπαιζαν.

Στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν δηλαδή άρχισαν να παίζουν μπάλα στη Μεγάλη Βρετανία, ο κανονισμός ήταν σαφής. Δικαίωμα συμμετοχής έχουν μόνο 11 ποδοσφαιριστές. Καμιά φορά, μάλιστα, είτε γιατί εργάζονταν είτε γιατί το είχαν... ξεχάσει, ορισμένοι δεν ήταν στην ώρα τους στο γήπεδο, με αποτέλεσμα η ομάδα τους να παίζει με λιγότερους. Τότε προστέθηκε ο κανονισμός, ο οποίος προέβλεπε χρησιμοποίηση αναπληρωματικών παικτών σε περίπτωση αδυναμίας συμμετοχής των βασικών. Το 1869, σε έναν αγώνα Ουαλίας-Αγγλίας, άλλαξε ο γκολκίπερ των γηπεδούχων, γιατί ο βασικός δεν εμφανίστηκε στο γήπεδο. Ήταν η πρώτη αλλαγή που επιτράπηκε σε επίσημο διεθνή ποδοσφαιρικό αγώνα. Το ματς τελείωσε 0-0.

Ο σπασμένος λαιμός του Τράουτμαν

Αν και υπήρχαν περιπτώσεις όπου είχε επιτραπεί η αντικατάσταση κάποιου τραυματία ποδοσφαιριστή, οι αλλαγές ήταν απαγορευμένες. Έπαιζαν 11 εναντίον 11. Κι αν κάποιος τραυματιζόταν, απλά έβγαινε εκτός αγώνα. Ή έπαιρνε τη θέση του... κουτσού, στο αριστερό άκρο, όπου απλά δεν έκανε τίποτε. Έτσι έλεγαν τη θέση εκείνου που λόγω τραυματισμού είχε τυπική παρουσία μέσα στον αγωνιστικό χώρο.

Η περίπτωση του Μπερτ Τράουτμαν, του Γερμανού-ναζί τερματοφύλακα, που έγινε θρύλος της Μάντσεστερ Σίτι, ήταν χαρακτηριστική. Στον τελικό του Κυπέλλου Αγγλίας το 1956, μεταξύ Σίτι και Μπέρμιγχαμ, τραυματίστηκε σε μια σφοδρή σύγκρουση με τον Πίτερ Μέρφι στο 75ο λεπτό. Καθώς δεν υπήρχε περίπτωση να αντικατασταθεί, παρέμεινε στο γήπεδο, παίζοντας με σπασμένο λαιμό!

Τα κατάγματα στη σπονδυλική στήλη διαπιστώθηκαν όταν πήγε, εν τέλει, στο νοσοκομείο, έπειτα απ' το ματς κι ενώ η ομάδα του είχε κατακτήσει το τρόπαιο (3-1). Για να μην εγκαταλείψει τη θέση του κάτω από τα δοκάρια, έπαιζε τρεκλίζοντας, εμφανώς χωρίς να έχει ισορροπία, διακινδυνεύοντας έναν πολύ πιο σοβαρό τραυματισμό στη σπονδυλική στήλη. Ο ίδιος περιέγραψε μερικά χρόνια αργότερα το εφιαλτικό 15λεπτο: ''Ένιωθα ότι κάτι δεν πήγαινε καλά. Είχα αστάθεια, πονούσα, αλλά δεν ήθελα να αφήσω την ομάδα. Αποφάσισα να αγωνιστώ μέχρι τη λήξη, όμως για να πω την αλήθεια όλα έμοιαζαν... γκρι. Δεν ξεχώριζα χρώματα, πρόσωπα. Μόνο έβλεπα την μπάλα που έπρεπε να πιάσω".

Φυσικά, ο Τράουτμαν δεν ήταν ο μόνος τραυματίας που δεν αντικαταστάθηκε. Υπήρξαν πάρα πολλοί, σε ολόκληρο τον κόσμο. Κάπου οι άνθρωποι του ποδοσφαίρου κατάλαβαν ότι έπρεπε να τροποποιήσουν σιγά-σιγά τους κανονισμούς. Οι αγώνες γίνονταν ολοένα και περισσότεροι, οι τραυματισμοί ήταν συχνότερο φαινόμενο. Το 1958 επιτράπηκε σε διεθνές επίπεδο να αλλάζει κατά τη διάρκεια του αγώνας ένας ποδοσφαιριστής που τραυματιζόταν. Μετά, δόθηκε η δυνατότητα για δεύτερη αλλαγή σε περίπτωση τραυματισμού και του τερματοφύλακα. Οι Άγγλοι...άργησαν να υιοθετήσουν το μέτρο. Το εφάρμοσαν για πρώτη φορά τη σεζόν 1965-1966. Είκοσι ένα χρόνια αργότερα επέτρεψαν τις δυο αλλαγές, κάτι που ολόκληρος ο κόσμος έκανε από τη σεζόν 1968-1969.

Τότε ήταν που επιτράπηκαν οι δυο αλλαγές και στη δική μας Α' Εθνική. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην πρεμιέρα εκείνου του πρωταθλήματος, οι 13 από τις 16 ομάδες είχαν κάνει και τις δυο αλλαγές που δικαιούνταν. Το καλοκαίρι του 1970, στο Μεξικό, έγινε και το πρώτο Παγκόσμιο Κύπελλο, όπου επιτράπηκαν οι δυο αλλαγές για λόγους τακτικής.

Η περίπτωση του Όλε Γκούναρ Σόλσκιερ

Οι αναπληρωματικοί δεν έμειναν για πάντα εξωφυλαρούχες. Άρχισαν να έχουν τον δικό τους ρόλο στο παιχνίδι. Οι προπονητές επέλεγαν για τον αγώνα 16 ποδοσφαιριστές, τέσσερις συν έναν τερματοφύλακα, για να κάτσουν στον πάγκο. Αργότερα, ήρθε η 18άδα, με τον αριθμό των επαγγελματιών ποδοσφαιριστών να ανεβαίνει σταδιακά από χρόνο σε χρόνο. Το 1994 επιτράπηκε η αντικατάσταση τερματοφύλακα, επιπλέον των δυο αλλαγών και μια σεζόν πιο μετά πήγαμε στις 3 αλλαγές. Από το 2016, στην παράταση των αγώνων, δόθηκε ευχέρεια και 4ης αλλαγής συνολικά.

Οι προπονητές είχαν κατά νου ποδοσφαιριστές οι οποίοι μπορούσαν με την είσοδό τους στον αγωνιστικό χώρο να αλλάξουν τα δεδομένα. Να κάνουν τη διαφορά, ή να πετύχουν γκολ, εκεί που κανείς από τους βασικούς δεν τα κατάφερνε. Ένας τέτοιος ποδοσφαιριστής ήταν ο νυν προπονητής της Μάνστσεστερ Γιουνάιτεντ, Όλε Γκούναρ Σόλσκιερ. Ο Νορβηγός στράικερ, ουσιαστικά... κατήργησε τον ρόλο του βασικού, αφού έκανε τεράστια καριέρα ερχόμενος από τον πάγκο.

'Οταν ο Άλεξ Φέργκιουσον έβρισκε τα σκούρα, απλά σήκωνε από τον πάγκο τον Σόλσκιερ, ξέροντας ότι κάποια στιγμή θα ξελάσπωνε τη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ. Καμιά φορά, δεν χρειαζόταν να τη ξελασπώσει, έκανε όμως το δικό του σόου, όπως στο εντυπωσιακό 8-1 επί της Νότιγχαμ τη σεζόν 1998-1999. Τότε είχε μπει στο 71ο λεπτό, με το σκορ ήδη στο 4-1. Πέτυχε 4 γκολ σε 12 λεπτά κι έγινε ο αναπληρωματικός με τα περισσότερα γκολ σε ένα ματς, στο αγγλικό πρωτάθλημα.

Το αριστούργημά του είναι ο τελικός του Champions League με την Μπάγερν. Οι Γερμανοί ήταν μπροστά με 1-0, μέχρι τις καθυστερήσεις, χάρη στο γκολ του Μάριο Μπάσλερ με φάουλ, μόλις στο 6ο λεπτό. Είχαν και δυο δοκάρια, με τον Πέτερ Σμάιχελ να σώζει σε άλλες 2-3 περιπτώσεις το γκολ. Η Γιουνάιτεντ δεν το έβαλε κάτω. Και ένας από τους πιο δραματικούς τελικούς όλων των εποχών, κρινόταν από τα γκολ των δυο παικτών που έριξε ο Φέργκιουσον από τον πάγκο. Ο Τέντι Σέριγχαμ (είχε μπει στο 67') ήταν ο αποδέκτης σε ένα... μελέ στην περιοχή της Μπάγερν, ύστερα από το κόρνερ του Ντέιβιντ Μπέκαμ. Σημάδεψε στην δεξιά γωνία του Όλιβερ Καν και ισοφάρισε σε 1-1 στο 1ο λεπτό των καθυστερήσεων.

Δυο λεπτά αργότερα, στην τελευταία φάση του ματς, ο Μπέκαμ εκτέλεσε πάλι κόρνερ. Πρώτος πήδηξε ο Σέριγχαμ, που έστειλε την μπάλα στην καρδιά της μικρής περιοχής. Ο Σόλσκιερ ήταν εκεί. Άπλωσε το πόδι του και το 2-1, στην τρομερή ανατροπή της ομάδας του, ήταν γεγονός! Ο Νορβηγός είχε μπει μόλις στο 81ο λεπτό. Και για όσους θυμούνται καλά, είχε χάσει δυο καλές ευκαιρίες σε ισάριθμες κεφαλιές, με τον Καν να επεμβαίνει θετικά.

Αυτό το γκολ είναι όλη η ποδοσφαιρική καριέρα του Σόλσκιερ. Η μοναδική ικανότητά του σε μικρό χρόνο να επηρεάζει τόσο πολύ την εξέλιξη των αγώνων, τον ανέδειξαν σε έναν αναπληρωματικό πολυτελείας! Κατά σύμπτωση, ο Νορβηγός, ως προπονητής της Γιουνάιτεντ πλέον, έγραψε ιστορία κάνοντας για πρώτη φορά και τις 5 αλλαγές στον αγώνα με τη Σέφιλντ Γιουνάιτεντ κι ενώ η Μάντσεστερ προηγείτο με 3-0. Αυτό θα πει σεβασμός στον ρόλο που τον έκανε διάσημο, αλλά και τον οποίο εκείνος ανέδειξε!

Πώς τα φέρνει, όμως, έτσι η ζωή και η... αδράνειά του να κάνει τις αλλαγές που μπορούσε, τον έφεραν στο στόχαστρο της κριτικής του πρόσφατου ημιτελικού του Europa League με την Σεβίλλη. Με την συμπλήρωση 78 λεπτών παιχνιδιού, οι Ισπανοί είχαν καταφέρει να γυρίσουν το ματς από 0-1 σε 2-1, όμως οι αλλαγές του Σόλσκιερ ήρθαν στο... 87! "Δεν ήθελα να αλλάξω μια ομάδα που έπαιζε καλά και είχε χάσει ένα σωρό ευκαιρίες", σχολίασε μετά, ενθυμούμενος τις φάσεις για γκολ που δημιούργησε η ομάδα του. Όμως, η αλήθεια είναι ότι είχε αργήσει να αντιδράσει...

Μερικοί μπερδεύονται...

Σαν τον Σόλσκιερ έχουν αντιδράσει πολλοί προπονητές. Αυτό που είπε ("παίζαμε καλά, δεν ήθελα να αλλάξω πολλά πράγματα") είναι σκέψη που περνάει πολλές φορές από το μυαλό των κόουτς. Προτιμούν να επιμείνουν στον σχεδιασμό που έχουν κάνει πριν από το ματς, παρά να ρισκάρουν με αλλαγές παικτών κι ενδεχομένως σχηματισμού μέσα στο γήπεδο. Ενώ η εξέδρα βράζει και από το... 50ο λεπτό αρχίζει να φωνάζει "πάλι, κοιμήθηκε, κάνε μια αλλαγή βρε", ο προπονητής δεν κάνει την παραμικρή κίνηση.

Άλλες φορές κάτι τέτοιο είναι απαραίτητο, αφού όλα πάνε στραβά, οπότε απαιτείται άμεση παρέμβαση από τον πάγκο. Υπάρχει και μια μερίδα προπονητών που ανακατεύει διαρκώς την τράπουλα επιδιώκοντας να μπερδέψει τον αντίπαλο. Κι άλλοι, που είναι πιο επιρρεπείς από τους οπαδούς, κάνοντας αλλαγές από το μισάωρο.

Καταλαβαίνετε, βέβαια, ότι τα περιθώρια παρεμβατικότητας ενός προπονητή με δικαίωμα 5 αλλαγών είναι πιο πολλά από τις 3. Όπως και το ενδεχόμενο στο τέλος να τα κάνει... σαλάτα. Και να τους έχει όλους απέναντι!