Η σάτιρα, το black humor και το κόμπλεξ

Πολλοί τα έχουν βάλει με τον Τζίμη Πανούση και τη σάτιρά του. Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Τζιμάκος στρέφει τα φώτα της δημοσιότητας πάνω του για το ίδιο θέμα.

Χωρίς μπλα-μπλα και προλόγους και μέσα σε λίγες λέξεις θέλω να αναφερθώ στο θέμα της σάτιρας, μιας και νομίζω ότι είναι ένα από τα αντικείμενά μου. Σάτιρα κάνω κι εγώ μέσα από τη στήλη μου στο contra.gr. Οπότε πιστεύω πως έχω το δικαίωμα να πω δυο λόγια.

Η σάτιρα είναι ένα είδος που στην Ελλάδα είναι παρεξηγήσιμο. Το να πεις κάποιον μαλάκα κάποιοι το λένε σάτιρα. Γιατί; Γιατί έτσι έχουμε μάθει. Το να μιμηθείς κάποιον ή τις κινήσεις του είναι σάτιρα. Το να αρχίσεις όμως να τον βρίζεις δεν είναι σάτιρα. Είναι προσβολή.

Δεν έχουμε φτάσει στο επίπεδο των Αγγλων ή των Αμερικάνων που η σάτιρά τους βασίζεται κυρίως στο black humor. Και δεν είναι ανάγκη να φτάσουμε. Στην Αγγλία ή στην Αμερική μπορείς να δεις για παράδειγμα τον συγχωρεμένο τον Κένεντι να μιλάει με τον Τζορτζ Μπους. Στην Ελλάδα, όμως, αν δεις τον Ανδρέα Παπανδρέου να μιλάει με τον Γιώργο, τότε είναι προσβολή. Δεν αντιλέγω. Το θέμα δεν είναι αν όντως είναι προσβολή ή όχι, αλλά η διαφορά του χιούμορ ανάμεσα σε χώρες, σε κουλτούρες, σε μυαλά.

Ο Τζίμης Πανούσης ζει σε λάθος χώρα. Το να σατιρίζεις τον Χριστό, την Παναγία, τη σημαία ή τον Χριστόδουλο, εδώ είναι παρεξηγήσιμο σε βαθμό παρέμβασης της Λουκά. Δεν λέω ότι είναι σωστό ή λάθος. Το επαναλαμβάνω αυτό. Απλώς αναφέρω ότι είναι παρεξηγήσιμο. Σε άλλη χώρα ή σε άλλες χώρες μπορεί να ήταν το κορυφαίο αστείο της χρονιάς.

Τέλος πάντων, η σάτιρα πρέπει να έχει όρια. Δεν πρέπει να αγγίζει πράγματα που περνούν την γραμμή του αστείου. Αυτό είναι δεδομένο. Το να σατιρίζεις μια γκριμάτσα του Καραμανλή, του Παπανδρέου, του Σόλιντ, του Σάντος, του Μαρκαριάν του, του, του είναι σάτιρα. Το να σατιρίζεις ή μάλλον να κοροϊδεύεις σε βαθμό κακουργήματος κάποιον ή κάτι είναι κόμπλεξ.

Και μη ξεχνάτε. Σπουδαίο ρόλο στη σάτιρα παίζει η διάθεση αυτού που τη κάνει. Αν γίνεται καλοπροαίρετα ή κακοπροαίρετα. Αυτό ίσως είναι το σημαντικότερο.