ΣΤΗΛΕΣ

Μαθαίνοντας περισσότερα για την ελληνική ιστορία

Νέες πτυχές της αρχαίας αθηναϊκής νομοθεσίας και της κοινωνικής ιστορίας ευελπιστούν να φέρουν στο φως οι σύγχρονοι σκαπανείς του αρχαίου ελληνικού κόσμου, με την αποκρυπτογράφηση ενός χειρογράφου μεγάλης σημασίας: πρόκειται για το λεγόμενο ‘Παλίμψηστο του Αρχιμήδη’, το οποίο εκτός από στοιχεία για το έργο του αρχαίου έλληνα μαθηματικού περιέχει και δύο λόγους του σημαντικού αθηναίου ρήτορα και πολιτικού του 4ου αιώνα Υπερείδη.

Μαθαίνοντας περισσότερα για την ελληνική ιστορία

Νέες πτυχές της αρχαίας αθηναϊκής νομοθεσίας και της κοινωνικής ιστορίας ευελπιστούν να φέρουν στο φως οι σύγχρονοι σκαπανείς του αρχαίου ελληνικού κόσμου, με την αποκρυπτογράφηση ενός χειρογράφου μεγάλης σημασίας, σύμφωνα με άρθρο του
The New York Times. Πρόκειται για το λεγόμενο
‘Παλίμψηστο του Αρχιμήδη’, το οποίο εκτός από στοιχεία για το έργο του αρχαίου έλληνα μαθηματικού περιέχει και δύο λόγους του σημαντικού αθηναίου ρήτορα και πολιτικού του 4ου αιώνα
Υπερείδη.

Στις δέκα σελίδες που αφορούν τον ρήτορα, υπάρχουν καινούριες πληροφορίες αναφορικά με τη ναυμαχία της Σαλαμίνας το 480 π.Χ, όταν οι Έλληνες νίκησαν τους Πέρσες, και τη μάχη της Χαιρώνειας το 338 π.Χ, που σηματοδότησε την αρχή του τέλους της Αθηναϊκής Δημοκρατίας.

Η ιστορία του Παλίμψηστου

Πρόκειται για ένα χειρόγραφο που πιστεύεται ότι γράφτηκε από τους μοναχούς του Βυζαντίου τον 13ο αιώνα, πιθανότατα στην Κωνσταντινούπολη. Σύμφωνα με την παράδοση του παλίμψηστου, την εποχή εκείνη που το χαρτί ήταν δυσεύρετο συνηθιζόταν να ‘σβήνουν’ τις σελίδες από χαρτί εξαιρετικής ποιότητας ορισμένων παλιών κειμένων και να ξαναγράφουν πάνω τους.

Το Παλίμψηστο αυτό αρκετούς αιώνες αργότερα – το 1998 – πωλήθηκε σε μια δημοπρασία του Cristie’s για δύο εκατομμύρια δολάρια. Ο συλλέκτης που το απέκτησε το παρέδωσε στο μουσείο Walters Art στη Βαλτιμόρη, για διατήρηση και μελέτη.

Οι ερευνητές, χρησιμοποιώντας άλλοτε υπερσύγχρονες μεθόδους όπως οι υπεριώδεις ακτίνες Χ και άλλοτε με τους παραδοσιακούς τρόπους αποκρυπτογράφησης πολλές φορές γράμμα-γράμμα, προσπάθησαν να αναστήσουν το αρχαίο κείμενο, αποκαλύπτοντας ένα μικρό απόσπασμα της αθηναϊκής ιστορίας που αφορά τις μέρες μετά την καταστροφική ήττα από τον Φίλιππο Β’, βασιλιά της Μακεδονίας και πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Περιλαμβάνει περίπου 120 σελίδες με κείμενα του Αρχιμήδη και 10 ακόμη με λόγους του Υπερείδη, ένα φιλοσοφικό σχολιασμό για τον Αριστοτέλη και ένα νεοπλατωνικό φιλοσοφικό κείμενο, σελίδες από ένα εκκλησιαστικό βιβλίο για τη ζωή των αγίων και πέντε ακόμη που είναι τόσο τέλεια σβησμένες ώστε είναι αδύνατο να τις αποκρυπτογραφήσουν οι επιστήμονες.

Ένα πολύτιμο χειρόγραφο

Οι μελετητές δηλώνουν ενθουσιασμένοι με την προοπτική αποκρυπτογράφησης του Παλίμψηστου. Ο επιμελητής χειρογράφων και σπάνιων βιβλίων στο μουσείο Walters Art και επικεφαλής του προγράμματος αποκρυπτογράφησης, Γουίλιαμ Νόελ, εκτιμά ότι έτσι «θα συμπληρώσουμε τις γνώσεις μας για κάποιες κρίσιμες στιγμές της αρχαίας κλασσικής Ελλάδας». Για εκείνον, ο Υπερείδης «είναι μια από τις μεγαλύτερες ιδρυτικές προσωπικότητες της ελληνικής Δημοκρατίας και της χρυσής εποχής της αθηναϊκής Δημοκρατίας, που είναι ο πρόδρομος όλων των Δημοκρατιών».

Ο Τζούντσον Χέρμαν, καθηγητής κλασσικής φιλολογίας στο Κολέγιο Αλέγκενι στο Μίντβιλ, υποστηρίζει ότι οι δύο καινούριοι λόγοι που ήρθαν στο φως θα αυξήσουν κατά 20% το συγγραφικό έργο του Υπερείδη που ήδη γνωρίζουμε και έχουμε αποκρυπτογραφήσει. Παράλληλα, πρόκειται για μια πολύ σημαντική δουλειά διότι φαίνεται πως τα νέα στοιχεία σε συνδυασμό με τις πρόσφατες ανακαλύψεις δύο ακόμη λόγων του ρήτορα (στις οποίες αναφέρεται ότι ο αριθμός των ελληνικών πλοίων που συμμετείχαν στη ναυμαχία της Σαλαμίνας ήταν 220 και επιπλέον ο Υπερείδης υποστηρίζει ότι η τραγική ήττα οφείλεται καθαρά στην τύχη και όχι στον κακό χειρισμό της κατάστασης) προσφέρουν ανεκτίμητη ιστορική γνώση.

Ο καθηγητής Χέρμαν αναφέρει επίσης ότι μελετώντας το νέο χειρόγραφο μαθαίνουμε λεπτομέρειες σχετικά με τη δίκη του ρήτορα Δημοσθένη. Οι ιστορικοί πίστευαν μέχρι τώρα ότι η δίκη του έγινε πριν τη ναυμαχία της Χαιρώνειας, πρόσφατα όμως ανακάλυψαν ότι έγινε μετά. «Δεν είχαμε ιδέα για το περιεχόμενο της δίκης. Τώρα μπορούμε να γνωρίζουμε την οπτική γωνία των αρχαίων Αθηναίων για την ήττα τους» επισημαίνει.

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το Παλίμψηστο του Αρχιμήδη, υπάρχουν στην ιστοσελίδα www.archimedespalimpsest.org

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ