Όταν η ΑΕΚ γνώρισε τη Λίβερπουλ του Σάνκλι

Αρχές δεκαετίας του ’70 και το ελληνικό ποδόσφαιρο ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του ’60 έχει ξεκινήσει να κάνει αισθητή την παρουσία του στην Ευρώπη και να θεωρείται υπολογίσιμο παρά τον ερασιτεχνικό ακόμη χαρακτήρα του. Αριθμεί ήδη ορισμένες σημαντικές επιτυχίες όπως η πρόκριση της ΑΕΚ στον προημιτελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών το 1969, η κατάκτηση του Βαλκανικού Κυπέλλου από το μεγάλο Πανιώνιο το 1971 και ασφαλώς τη μέχρι και σήμερα μεγαλύτερη επιτυχία του ελληνικού ποδοσφαίρου σε διασυλλογικό επίπεδο με την παρουσία του Παναθηναϊκού στον τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών το 1971 στο Λονδίνο.

Στους τρεις μεγάλους του κέντρου, έχει προστεθεί και τέταρτος πόλος, ο ΠΑΟΚ, ο οποίος διαθέτει μια σπάνια φουρνιά ποδοσφαιριστών και το 1972 κατακτά τον πρώτο τίτλο στην ιστορία του, νικώντας τον Παναθηναϊκό του Πούσκας με 2-1 στον τελικό Κυπέλλου του Σταδίου «Καραϊσκάκης». Όλα δείχνουν ότι αυτή η πρόοδος, θα επιτρέψει στις ελληνικές ομάδες να αντιμετωπίζουν με αξιώσεις τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές και θα πάψουμε να αποτελούμε «ευνοϊκή κλήρωση» για κάθε αντίπαλο.

Ρόστερ και προσδοκιές

Η ΑΕΚ του Γιουγκοσλάβου δασκάλου Μπράνκο Στάνκοβιτς στην πέμπτη συνεχόμενη σεζόν του στη Νέα Φιλαδέλφεια, ξεκινά τη σεζόν 1972/73 με ιδιαίτερες αξιώσεις και στόχο έχει το πρωτάθλημα, αλλά και μια πολύ καλή παρουσία στο Κύπελλο UEFA. Διαθέτει ένα αξιόμαχο ρόστερ και για πρώτη φορά και ξένους ποδοσφαιριστές στο ρόστερ της: είναι τρεις Αργεντίνοι, ο πρώην τερματοφύλακας της Μπόκα Τζούνιορς Νέστωρ Ερρέα, το αστέρι της Νουέβα Σικάγο Ούγκο Ζερ που αγωνιζόταν ως μεσοεπιθετικός και ο Ροντόλφο Βισέντε με το προσωνύμιο “El Negro”, ένας ταχύτατος δεξιός εξτρέμ που είχε παρουσιαστεί σαν αντίπαλο δέος του Ρομαίν Αργυρούδη του Ολυμπιακού.

Στη διάθεση του Στάνκοβιτς εκτός από τους πολυδιαφημισμένους Αργεντίνους, ποδοσφαιριστές όπως ο δαντελένιος μέσος Διονύσης Τσάμης (αποκτήθηκε από τον Παναιτωλικό μετά από μεγάλη μάχη με Παναθηναϊκό και Ολυμπιακό) ο Λάκης Νικολάου, ο Κύπριος Τάσσος, ο Γιώργος Καραφέσκος, ο ταχύτατος Νίκος Σταθόπουλος και ασφαλώς το βαρύ πυροβολικό στην επίθεση, ο Μίμης Παπαϊωάννου, ο Μπάμπης Ψιμόγιαννος και ο Κώστας Νικολαΐδης, ο πρώτος «μπόμπερ» Νικολαΐδης που ξεσήκωνε τους ΑΕΚτζήδες στη Νέα Φιλαδέλφεια.

Έμφαση στην Ευρώπη και Λίβερπουλ

Ενώ το Πρωτάθλημα δεν έχει ξεκινήσει, η τύχη χαμογελάει στην ΑΕΚ και αντίπαλός της στον πρώτο γύρο του Κυπέλλου UEFA είναι η ουγγρική Σαλγκοταριάν, μια ομάδα με μηδενική παρουσία στην Ευρώπη στη μοναδική της εμφάνιση σε οποιαδήποτε ευρωπαϊκή διοργάνωση μέχρι και σήμερα. Η πρόκριση έρχεται πολύ εύκολα για την ΑΕΚ που αποκλείει τους αδύναμους Ούγγρους νικώντας τους με 3-1 στη Νέα Φιλαδέλφεια και αποσπώντας ισοπαλία με 1-1 στην αδιάφορου χαρακτήρα ρεβάνς της γραφικής ουγγρικής κωμόπολης.

Στο Πρωτάθλημα τα πράγματα δεν δείχνουν και τόσο ευοίωνα για την Ένωση, αφού Ολυμπιακός, ΠΑΟΚ και Παναθηναϊκός δείχνουν πολύ πιο δυνατοί και όλο το βάρος στο κιτρινόμαυρο στρατόπεδο πέφτει στην ευρωπαϊκή διάκριση. Ο αρχηγός του ποδοσφαιρικού τμήματος της ΑΕΚ, Σταμάτης Παπασταματίου μιλά στους δημοσιογράφους και θέτει ως στόχο την παρουσία στον τελικό, αφού εκτιμά ότι κανένας αντίπαλος δεν τρομάζει την ΑΕΚ, παρόλο που η διοργάνωση εκείνη τη σεζόν έχει μεγαθήρια: Γκλάντμπαχ, Τότεναμ, Ίντερ, Πόρτο, Ερυθρός Αστέρας, Κολωνία, Φιορεντίνα, Βαλένθια, Φέγενορντ και η μεγάλη Λίβερπουλ. Η κληρωτίδα έχει κέφια και στέλνει την ΑΕΚ στο Merseyside απέναντι στη Λίβερπουλ του Μπιλ Σάνκλυ.

Στην Αθήνα υποδέχονται την είδηση με χαμόγελα και σημαίνει συναγερμός. Με το άκουσμα του αντιπάλου, θεσπίζεται από τον Πρόεδρο της ΑΕΚ Μάκη (Κοσμά) Χατζηχαραλάμπους πριμ πρόκρισης 20 χιλιάδων δραχμών, ποσού τεράστιου για την εποχή και ξεκινούν αναλύσεις επί αναλύσεων για την άγνωστη μεν ξακουστή δε στο ελληνικό κοινό Λίβερπουλ.

Αναστήλωση με Σάνκλι

Οι Reds εκείνης της εποχής έφεραν απ’ ακρη σ’ άκρη τη σφραγίδα του σπουδαίου μάνατζερ Γουίλιαμ «Μπιλ» Σάνκλι. Ο Σκωτσέζος είχε αναλάβει τη Λίβερπουλ σε μια μαύρη περίοδο το 1959 και την έχει οδηγήσει σε θριάμβους αναμορφώνοντάς την και γράφοντας την ιστορία της: άνοδος στην (τότε) First Division, Πρωτάθλημα μετά από 17 χρόνια το 1964, Κύπελλο Αγγλίας και Community Shield το 1965, ξανά Πρωτάθλημα το 1966 (μαζί με το δεύτερο συνεχόμενο Community Shield το οποίο θα ξανακατακτήσει και την επόμενη σεζόν).

Πρόκειται για ένα πρωτοφανές rebuilding του συλλόγου που από τη δεύτερη κατηγορία και την ανυποληψία, σταθεροποιείται στις πρώτες θέσεις του αγγλικού πρωταθλήματος και όχι μόνο κατακτά τίτλους, αλλά σημειώνει και ευρωπαϊκές επιτυχίες όπως ο ημιτελικός του Πρωταθλητριών το 1965 με τον αποκλεισμό στο γκολ από την Ίντερ, ο χαμένος τελικός του Κυπελλούχων στην παράταση από τη Ντόρτμουντ μια σεζόν αργότερα και ο ημιτελικός του Κυπέλλου Εκθέσεων (στην τελευταία του χρονιά πριν μετονομαστεί σε UEFA) απέναντι στη Leeds United το 1971, όπου και πάλι οι Reds αποκλείστηκαν στο γκολ.

"Δεν τρομάζει"

Η Λίβερπουλ του Σάνκλι «που δεν τρομάζει την ΑΕΚ» αριθμεί στο ρόστερ της 9 εν ενεργεία διεθνείς και δύο εν δυνάμει, αφού οι νεαροί Κήγκαν και Κλέμενς που έχουν μεταγραφεί πρόσφατα από τη Σκάνθορπ κάνουν καταπληκτικά πράγματα, έχουν μόλις κληθεί κι εκείνοι στην Εθνική και δείχνουν ότι θα αφήσουν εποχή στο βρετανικό ποδόσφαιρο. Οι εφημερίδες και τα περιοδικά της εποχής, αφιερώνουν ατέλειωτες αράδες στην ανάλυση των «κόκκινων» και η βρετανική παροικία στην Ελλάδα καλείται να εκφράσει τη γνώμη της για την αντίπαλο της ΑΕΚ. Οι Βρετανοί που εργάζονταν τότε στη χώρα μας, πράγματι είναι οι μόνοι που μιλούν για δύσκολη κλήρωση, για μια ομάδα άλλου επιπέδου που ειδικά στο Anfield είναι πάρα πολύ δύσκολα αντιμετωπίσιμη όχι μόνο από την ΑΕΚ, αλλά από όλους τους εκπροσώπους του ελληνικού ποδοσφαίρου.

Ο τότε προπονητής του ΠΑΟΚ Λές Σάνον, είναι ο πιο μετριοπαθής και προσπαθεί να συνηγορήσει στο κλίμα ευφορίας των Αθηνών μιλώντας για δύσκολη, αλλά όχι ακατόρθωτη αποστολή. Από την άλλη βέβαια, ο τότε προπονητής του Εθνικού Τζο Μόρτιμορ όπως και ο Τζο Μάλλετ, προπονητής του Πανιωνίου, εξηγούν ότι υπάρχει ξεκάθαρο φαβορί στην αναμέτρηση και αυτό δεν είναι η εξαιρετικά άτυχη ΑΕΚ. Άπαντες βέβαια κλείνουν με ευχολόγια και την κλασσική ρήση ότι «ποδόσφαιρο είναι, όλα γίνονται» προκειμένου να μην απογοητευθεί το ελληνικό κοινό και να μην θιγεί το ελληνικό φρόνημα, το οποίο μην λησμονούμε ότι εν μέσω χουντικού καθεστώτος «έπρεπε» να παραμένει ψηλά με κάθε κόστος.

Με χουντική εντολή

Η χούντα δίνει ακόμη πιο σημαίνοντα χαρακτήρα στην αναμέτρηση, αποφασίζει να συνοδεύσει την αποστολή της ΑΕΚ στην Αγγλία όχι μόνο με το συνήθη ακόλουθο που ήταν ο «επίτροπος» στην κάθε ομάδα και εκτός του Επιτρόπου Σίμου Μεταξά, στο αεροπλάνο επιβιβάζονται και ο Υφυπουργός Παιδείας Κωνσταντίνος Ασλανίδης με το ΓΓΑ Γιώργο Βλαδίμηρο. Δίνεται εντολή «ο τύπος να φιλοξενήσει και διαφορετικές απόψεις εκτός των Βρετανών που εργάζονται στη χώρα» και ξεπηδούν συνεντεύξεις του Πούσκας που αναφέρει ότι η ΑΕΚ μπορεί ακόμη και να κερδίσει στο Anfield εάν δεν κλειστεί στην άμυνα, ενώ επιστρατεύεται ακόμη και το μεταφραστικό του Υπουργείου Εξωτερικών για να φιλοξενήσει δηλώσεις-συνέντευξη του παλιού άσσου της Έβερτον (τότε αγωνιζόταν στην Άρσεναλ) και της Εθνικής Αγγλίας, Άλαν Μπολ.

Η συνέντευξη φιλοξενείται στο εβδομαδιαίο περιοδικό «Σουτ» και ο Μπολ πλέκει μεν το εγκώμιο του Σάνκλυ, υποβαθμίζει όμως και τη Λίβερπουλ (ως οπαδός πρώην αρχηγός της Έβερτον δεν θα μπορούσε να πράξει και διαφορετικά) και τον ίδιο το Σάνκλυ, τον οποίο αναφέρει ως «Rob Roy», το φιλάργυρο αρχισυμμορίτη και εγκληματία δηλαδή από την ομώνυμη νουβέλα του Σκωτσέζου Sir Walter Scott. Ο Μπολ κλείνει την ανάλυση για τη Λίβερπουλ εκφράζοντας την απορία του για δαπανηρές μεταγραφές όπως ο Κόρμακ από τη Νότιγχαμ και εξηγεί ότι από την ομάδα του ’65 έχουν παραμείνει μόνον ο Ίαν Κάλαχαν και ο Κρις Λόουλερ και πιθανόν η Λίβερπουλ να έχει πρόβλημα ομοιογένειας.

Ουδείς γνωρίζει εάν ο Άλαν Μπολ είπε τα πράγματα όπως ακριβώς μεταφέρθηκαν στο χαρτί ή εάν όλο αυτό εντασσόταν στο γενικότερο σχέδιο της χούντας να καπηλευτεί μια ακόμη τυχόν επιτυχία του ελληνικού ποδοσφαίρου, γεγονός όμως είναι ότι ο τελικός του Wembley είχε ανοίξει την όρεξη του καθεστώτος που έψαχνε διαρκώς αποκούμπι στον αθλητισμό για να «ισοσταθμίσει» το έλλειμμα δημοκρατίας στη χώρα. Το «κόλπο» είχε πιάσει άπειρες φορές, το ποδόσφαιρο έμοιαζε πράγματι να είναι «το όπιο του λαού» και το μεγάλο όνομα της Λίβερπουλ προσφερόταν για μια ακόμη εποποιία.

Αναχώρηση κι αισιοδοξία

Ανήμερα της αναχώρησης στο αεροδρόμιο, ο ΓΓΑ Βλαδίμηρος ανακοινώνει ότι το πριμ από τη Γενική Γραμματεία θα αυξηθεί στις 100 χιλιάδες δραχμές σε περίπτωση πρόκρισης και η ΑΕΚ αναχωρεί για την Αγγλία με ακόμη ένα επιπλέον κίνητρο εκτός από την αισιοδοξία που καλλιεργήθηκε από την ημέρα της κλήρωσης. Στο ίδιο αεροπλάνο με την Ένωση και η αποστολή του Ολυμπιακού, που μια ημέρα αργότερα από τη μάχη στο Λίβερπουλ, καλείτο να αντιμετωπίσει τους Πετεινούς της Τότεναμ στο White hart Lane του Λονδίνου. Η διαφορά στην αμετροέπεια είναι τεράστια, αφού ο Ολυμπιακός έχει ξεκινήσει πολύ δυνατά το Πρωτάθλημα και έχει στραβοπατήσει μόνο μια φορά (ήττα στην Τούμπα) και η διοίκησή του δεν έχει ανάγκη την ευρωπαϊκή διάκριση για να σώσει επικοινωνιακά τόσο νωρίς τη σεζόν.

Οι παίκτες της ΑΕΚ μιλούν στους συγκεντρωμένους δημοσιογράφους, εκφράζοντας τη βεβαιότητα ότι η ομάδα θα πάρει αυτό που θέλει στο Anfield Road, ακόμη κι αν χρειαστεί να επιστρατεύσει και σκληρότητα στο παιχνίδι της. Μοναδικός κιτρινόμαυρος που εμφανίζεται φειδωλός, ο «άμαθος» Αργεντίνος Ροντόλφο Βισέντε, ο οποίος περιορίζεται στη σιβυλλική δήλωση ότι το παιχνίδι είναι πάρα πολύ δύσκολο. Ο Ενθουσιασμός και η πίστη είναι τεράστια και επιτείνονται από την υποδοχή στο Χίθροου από χίλιους Έλληνες που συμμερίζονται την υπέρμετρη αισιοδοξία διοικούντων, προπονητή και ποδοσφαιριστών της Ένωσης.

Στο μεταξύ, στο Λίβερπουλ μάλλον δεν ασχολούνται και τόσο με την ΑΕΚ, αφού προέχει το Πρωτάθλημα. Η Λίβερπουλ δίνει τρομερή μάχη με την Άρσεναλ και τη Λιντς και τρεις ημέρες πριν το παιχνίδι έχει καταβάλει πολύ δύσκολα τη Στόουκ Σίτυ με 2-1 στο Ανφιλντ με γκολ του Κάλαχαν στο 90’ επιστρέφοντας στην κορυφή, μόλις έναν βαθμό πάνω από την Άρσεναλ. Σε 14 ματς έχει 9 νίκες, 3 ισοπαλίες και 2 νίκες, κυρίως όμως εμφανίζεται ανίκητη στο Άνφιλντ: 7 ματς, 7 νίκες με τις 4 στα ντέρμπι με Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, Τσέλσι, Λιντς και Έβερτον. Είναι αδιανόητο το πως θα μπορούσε να γλυτώσει η ΑΕΚ κι όμως οι Έλληνες εξακολουθούν να δηλώνουν αισιόδοξοι...

"Κατηφόρα"

Το βράδυ της 24ης Οκτωβρίου φτάνει, όλα είναι έτοιμα και ενώπιον 34 χιλιάδων φιλάθλων (με 3 χιλιάδες Έλληνες) ο Πορτογάλος Χοακίν Φερνάντες Ντε Κάμπος σφυρίζει για πρώτη φορά. Λίβερπουλ-ΑΕΚ. Ο Σάνκλι δεν καταλαβαίνει από κόπωση και δεν σκέπτεται τον εκτός έδρας αγώνα με τη Νόριτς τρεις ημέρες αργότερα. Στο παλκοσένικο όλα τα αστέρια της ομάδας και οι Reds ξεκινούν πλήρεις και συγκεντρωμένοι τον αγώνα: Κλέμενς, Λόουλερ, Λίνσεϋ, Σμιθ, Λόυντ, Χιούζ, Κήγκαν, Κόρμακ, Χάιγουεϊ, Μπόρσμα, Κάλαχαν. Είναι όλοι εκεί.

Το γήπεδο γέρνει από το πρώτο λεπτό, ο Ερρέα μοιάζει αμήχανος μπροστά στο Kop, τις φωνές και το τραγούδι των οπαδών της Λίβερπουλ. Ο ρυθμός είναι πρωτόγνωρος για ελληνική ομάδα και οι Έλληνες που έχουν την τύχη να παρακολουθούν το παιχνίδι στο γήπεδο, αλλά και οι χιλιάδες πίσω στην πατρίδα από την τηλεόραση της ΕΙΡΤ, αντιλαμβάνονται την αβυσσαλέα διαφορά των δύο ομάδων. Η Λίβερπουλ επιτίθεται ακατάπαυστα, η τακτική του Στάνκοβιτς να ξεκινήσει το ματς παίζοντας επιθετικά και με 4-2-4 αποδεικνύεται καταστροφή.

Μόλις στο 8’ έρχεται το πρώτο γκολ (φωτό). Τρικυμία στην άμυνα της ΑΕΚ, ο Γιώργος Τανίδης απομακρύνει όπως-όπως τη μπάλα που καταλήγει στον Κάλαχαν. Ο ζωντανός θρύλος της Λίβερπουλ (κατέχει μέχρι σήμερα το ρεκόρ συμμετοχών με το σύλλογο, αριθμώντας 640 σε μια 18χρονη καριέρα) πασάρει στον Στηβ Χάιγουεϊ αριστερά, ο οποίος με παράλληλη σέντρα βρίσκει τον Μπόρσμα που από το ύψος του πέναλτυ γράφει το 1-0. Η Λίβερπουλ δεν σταματά και εξακολουθεί να πιέζει σχεδόν με τη σέντρα των παικτών της ΑΕΚ.

Φόβοι για διασυρμό

Η ελληνική ομάδα δείχνει να τα έχει χαμένα, ο Ερρέα μπλοκάρει το σουτ του Κήγκαν, απομακρύνει την κεφαλιά του Χάιγουεϊ, δεν μπορεί να κάνει τίποτε όμως στον κεραυνό του Πιτ Κόρμακ δύο λεπτά πριν τη συμπλήρωση του ημίωρου που κάνει το 2-0 (φωτό). Η μπάλα φεύγει με τόση δύναμη από το πόδι του Σκωτσέζου μέσου, που λυγίζει και τον καρπό του Αργεντινού τερματοφύλακα της ΑΕΚ. Ο Άλαν Μπολ (ή ο μεταφραστής του Άλαν Μπολ...) αποδεικνύεται ότι είχε λάθος όταν αμφισβητούσε τη μεταγραφή του Κόρμακ από τη Φόρεστ στη Λίβερπουλ με το ιλιγγιώδες ποσό των 110 χιλιάδων λιρών, αφού ο συμπατριώτης του Σάνκλυ δίνει στην ομάδα αυτό που έλειπε στη μεσαία γραμμή.

Η ΑΕΚ είναι αδύνατον να παρακολουθήσει έστω στοιχειωδώς το ρυθμό της Λίβερπουλ στο παιχνίδι. Οι επιθετικοί είναι απομονωμένοι και οι δύστυχοι μέσοι αναγκάζονται να γυρίσουν πίσω να βοηθήσουν την πελαγοδρομούσα άμυνα, αφού η Λίβερπουλ βγάζει δεύτερες γραμμές μπροστά, πράγμα τακτικά άγνωστο στο ελληνικό ποδόσφαιρο της δεκαετίας του ’70. Το κέντρο του γηπέδου έχει μόνο κόκκινες φανέλες, οι επιθετικοί δεν γυρίζουν να μαρκάρουν και η ΑΕΚ απειλείται με συντριβή ήδη από το πρώτο ημίχρονο. Ευτυχώς ο Ερρέα και η διάθεση του Κήγκαν να κάνει ζογκλερικά, διατηρούν το σκορ στο τιμητικό 2-0 για το πρώτο ημίχρονο. Ο Μπόμπι Τσάρλτον στην κερκίδα περίμενε περισσότερα από την ΑΕΚ όπως δηλώνει αργότερα και κυρίως μια διαφορετική προσέγγιση στο παιχνίδι εκ μέρους του Στάνκοβιτς. Οι ομάδες πάνε στα αποδυτήρια και όλοι φοβούνται το διασυρμό.

Αντίδραση

Υπολογίζουν χωρίς την υπεροψία του Σάνκλι, ο οποίος δίνει την εντολή να τηρηθούν δυνάμεις εν όψει πρωταθλήματος, αλλά και χωρίς την αντίδραση της ΑΕΚ που βγαίνει διαφορετική και πιο «ξεψαρωμένη» στο δεύτερο ημίχρονο. Η Ένωση χτυπάει νωρίς, δύο λεπτά μετά την έναρξη του δευτέρου ημιχρόνου, όταν ο Σπύρος Πομώνης με μια μαγική ενέργεια ξεγελάει όλη την άμυνα της Λίβερπουλ και βγάζει το Γιάννη Δανδέλη ολομόναχο με το τέρμα.

Η ενέργεια του Πομώνη ξαφνιάζει εκτός από τους αντιπάλους και τον ίδιο το Δανδέλη που καθυστερεί χαρακτηριστικά να πλασάρει και αντιλαμβάνεται για ποιο λόγο ο Ρέυ Κλέμενς θεωρείται ο διάδοχος του Γκόρντον Μπανκς (και αργότερα ένας από τους κορυφαίους τερματοφύλακες όλων των εποχών για το αγγλικό ποδόσφαιρο). Ο Κλέμενς με τρομερή αντιληπτικότητα, επιστρέφει αστραπιαία ακριβώς στο σημείο που καταλήγει το πλασέ του επιθετικού της ΑΕΚ και στέλνει τη μπάλα κόρνερ. Η ΑΕΚ μπορεί να μη σκοράρει, αλλά παγώνει το Άνφιλντ και δείχνει στο Σάνκλι ότι «υπάρχει στο ματς».

Οι Έλληνες δεν σταματούν να επιτίθενται, τη στιγμή που οι αστέρες της Λίβερπουλ είναι αιφνιδιασμένοι από την αλλαγή στην απόδοση των αντιπάλων τους. Δεν περνούν έξι λεπτά και ο Μίμης Παπαϊωάννου στέλνει με κεφαλιά τη μπάλα στο κάθετο δοκάρι του Κλέμενς και στην επαναφορά ο Πομώνης αντί να τροφοδοτήσει τον αμαρκάριστο Νικολαΐδη που είναι με πρόσωπο στο τέρμα, προτιμά να σουτάρει δυνατά από πολύ διαγώνια θέση. Η μπάλα καταλήγει πολλά μέτρα άουτ και μαζί με αυτή την απίστευτη διπλή ευκαιρία, ολοκληρώνεται και η κυριαρχία της ΑΕΚ στον αγωνιστικό χώρο.

Τρίτο με πέναλτι

Η Λίβερπουλ συνέρχεται από το σοκ της αντίδρασης των Ελλήνων, ισορροπεί το ματς και το ξαναελέγχει. Στο 65ο λεπτό και με την ευκαιρία του Κρις Λόουλερ που πλασάρει άουτ από τα δύο μέτρα, τελειώνει οριστικά η «ηγεμονία» της ΑΕΚ στον αγωνιστικό χώρο. Η Λίβερπουλ «τρόμαξε» για ένα εικοσάλεπτο και πλέον πρόσεχε τον αντίπαλο και δεν τον αντιμετώπιζε με χαλαρή και υποτιμητική διάθεση όπως μετά το 2-0 του 28ου λεπτού. Το παιχνίδι όδευε προς το τέλος του, ώσπου ο Πορτογάλος διαιτητής αποφάσισε να σκοτώσει και τις τελευταίες ελπίδες της Ένωσης για τη ρεβάνς: ο Κήγκαν αποφεύγει το Λαβαρίδη, αλλά ανοίγει πολύ τη μπάλα μπροστά του η οποία είναι σαφές ότι θα καταλήξει άουτ. Στο μεταξύ όμως έχει δει το τάκλιν του Αποστόλη Τόσκα και αποφασίζει να επιβραδύνει.

Ο Έλληνας αμυντικός δεν προλαβαίνει να τραβήξει το πόδι του, ο πανούργος Κεβ πέφτει επάνω του και ο Πορτογάλος σφυρίζει ένα πέναλτυ που σπάνια είχαν δει μέχρι τότε ειδικά στα αγγλικά γήπεδα. Ο αρχηγός Τόμυ Σμιθ δεν αστοχεί και η Λίβερπουλ φτάνει ανέλπιστα στο τρίτο γκολ δώδεκα λεπτά πριν τη λήξη. Κάπου εκεί το παιχνίδι τελειώνει, οι παίκτες της ΑΕΚ παύουν να κυνηγούν ακόμη και το ένα γκολ της τιμής ή του δικαιώματος στην ελπίδα και οι ομόλογοι τους της Λίβερπουλ κατεβάζουν ταχύτητα. Το σκορ άλλωστε είναι υπερ-αρκετό για να αποφύγουν οποιαδήποτε έκπληξη στη ρεβάνς. Λίβερπουλ ΑΕΚ 3-0.

Ατυχία, διαιτησία και... μπορούμε

Κατήφεια και προβληματισμός: ο Σάνκλι στη συνέντευξη τύπου δηλώνει ότι η ΑΕΚ με εξαίρεση ένα μικρό διάστημα στο δεύτερο μέρος δεν προβλημάτισε την ομάδα του και στέκεται στο ματς πρωταθλήματος με τη Νόριτς, αλλά και στο επερχόμενο παιχνίδι για το Λιγκ Καπ με τη Λιντς. Αντιμετωπίζει τους Έλληνες δημοσιογράφους με υπεροψία όταν ερωτάται για το πέναλτυ-φάντασμα του Τόσκα στον Κήγκαν απαντώντας ότι με εξαίρεση δύο φάσεις, η ΑΕΚ δεν έκανε ευκαιρία στο ματς. Οι Έλληνες δημοσιογράφοι μαθημένοι σε διαφορετικού τύπου προσεγγίσεις και πιο...ευγενική αντιμετώπιση, δυσαρεστούνται με τη συμπεριφορά του Σκωτσέζου και ως είθισται επιρρίπτουν όλες τις ευθύνες της ήττας στην ατυχία και τη διαιτησία.

Η αποστολή της ΑΕΚ επιστρέφει στο Σάουθπορτ όπου είχε καταλύσει και όλοι αντιλαμβάνονται το λάθος της υπεραισιοδοξίας και της υπερεκτίμησης των δυνάμεων και δυνατοτήτων της ομάδας, απέναντι στην πρωτοπόρο του αγγλικού πρωταθλήματος. Ο Ασλανίδης και ο Βλαδίμηρος προσπαθούν να διασκεδάσουν τις εντυπώσεις και εκτιμούν ότι τίποτε δεν έχει τελειώσει, στέκονται στο πολύ καλό εικοσάλεπτο της ΑΕΚ στην αρχή του δευτέρου ημιχρόνου και δίνουν το σύνθημα για τη ρεβάνς. Αυτή τη φορά βέβαια, δεν είναι πολλοί εκείνοι που συμμερίζονται την αισιοδοξία των εκφραστών του καθεστώτος.

"Έχετε φαντασία εσείς οι Έλληνες"

Ευτυχώς για την ΑΕΚ, οι «αιώνιοι» τα πηγαίνουν χειρότερα, αφού ο Ολυμπιακός την επόμενη μέρα σκορπίζεται με 4-0 από την Τότεναμ στο Λονδίνο και ο Παναθηναϊκός έχει ήδη «ταπεινωθεί» με τον αποκλεισμό στον πρώτο γύρο του Πρωταθλητριών από την ΤΣΣΚΑ Σόφιας, αφού ηττάται στην επανάληψη του δεύτερου ματς στη Λεωφόρο με 2-0, ενώ είχε χάσει με το ίδιο σκορ και στη Βουλγαρία. Δειλά-δειλά μετά το αποτυχημένο αποτέλεσμα του Άνφιλντ, εμφανίζονται στον ελληνικό τύπο και διαφορετικά ρεπορτάζ. Ανακαλύπτεται δάκτυλος του προπονητή της Εθνικής Ελλάδος τότε, Ιρλανδού Μπίλυ Μπίγκαμ, ο οποίος μετέφερε τα «μυστικά της ΑΕΚ» στο Σάνκλυ, κάτι βέβαια που δεν ίσχυε ούτε κατ΄ ελάχιστο αφού ο Ιρλανδός μερικούς μήνες αργότερα ανέλαβε την ΑΕΚ ως αντικαταστάτης του Στάνκοβιτς και ερωτηθείς για το συγκεκριμένο δημοσίευμα αποκρίθηκε γελώντας: «Ένας Ιρλανδός που τρώει ψωμί στην Ελλάδα, θα βοηθήσει έναν Σκωτσέζο, προκειμένου να προκριθεί μια ομάδα από την Αγγλία; Τελικά εκτός από ήλιο έχετε μερικές φορές και πολλή φαντασία εσείς οι Έλληνες».

Εκτός από τον «προδότη» Μπίγκαμ, ξεκίνησε παράλληλα στα ψιλά και μια αποτύπωση της πραγματικότητας από όλα τα μέσα: «η Λίβερπουλ είναι μια ομάδα εντελώς διαφορετικού επιπέδου, ο Σάνκλι είναι ένας επαγγελματίας προπονητής-σύμβολο που αμείβεται με 700 χιλιάδες δραχμές το χρόνο, η ΑΕΚ φέτος είναι μακριά από τον καλό εαυτό και τα στάνταρ της, οι ποδοσφαιριστές έχουν έλθει σε ρήξη με το Στάνκοβιτς και δεν αντέχουν το δύστροπο χαρακτήρα του και τη στρατιωτική πειθαρχία» ορισμένες από τις αλήθειες που ειπώθηκαν – όπως πάντα – κατόπιν εορτής στην Ελλάδα. Εν όψει της ρεβάνς, επιχειρήθηκε να διατηρηθεί ένα ενδιαφέρον πότε με μεταφορές του αγγλικού ρεπορτάζ περί ντεφορμαρίσματος των «Κόκκινων», πότε με αναφορές στο πέναλτυ και την ατυχία στο δοκάρι του Μίμη Παπαΐώννου και πότε με ανύψωση του ηθικού διά θριάμβων του παρελθόντος όπως η νίκη της ΑΕΚ με την Ίντερ.

Χωρίς μετάδοση

Όλοι όμως γνώριζαν ότι η πρόκριση ήταν αδύνατη και μόνο με θαύμα θα μπορούσε η ΑΕΚ να αποκλείσει εκείνη τη Λίβερπουλ. Η ΑΕΚ στο μεταξύ δεν ικανοποιεί ούτε στο ελάχιστο, είναι ήδη μακριά από την κορυφή Νοέμβριο μήνα και αντιμετωπίζει – διαχρονικό πρόβλημα της ομάδας αυτό – διοικητικά προβλήματα που φαντάζουν πολύ δύσκολο να επιλυθούν από το Μάκη Χατζηχαραλάμπους, όπως το ακανθώδες ζήτημα της έκδοσης δελτίου για τη συμμετοχή στο πρωτάθλημα του νεοαποκτηθέντος Διονύση Τσάμη.

Το κλίμα δεν είναι το καλύτερο δυνατό εν όψει της ρεβάνς με τους Άγγλους και συν τοις άλλοις επέρχεται και ρήξη με τη ΓΓΑ και την ΕΙΡΤ για το θέμα της τηλεοπτικής μετάδοσης. Η διοίκηση της ΑΕΚ δεν επιτρέπει να μεταδοθεί το παιχνίδι, αφού το πρωί του αγώνα υπάρχουν ακόμη 14 χιλιάδες εισιτήρια αδιάθετα και γίνεται γνωστό ότι η αποζημίωση των 50 χιλιάδων που προσφέρει η ΕΙΡΤ για την τηλεοπτική μετάδοση, υπολείπεται κατά 100 χιλιάδες δραχμές σε σχέση με τα χρήματα που έλαβαν Παναθηναϊκός και Ολυμπιακός για τη μετάδοση των δικών τους εντός έδρας ευρωπαϊκών αγώνων αντίστοιχα.

Το παιχνίδι που έχει οριστεί για τις 18.00 το απόγευμα δεν πρόκεται να μεταδοθεί τελικά τηλεοπτικά, στερώντας από τους Έλληνες φιλάθλους να παρακολουθήσουν μια παράσταση της Λίβερπουλ του Μπιλ Σάνκλι επί ελληνικού εδάφους. Μπροστά σε 17 περίπου χιλιάδες φιλάθλους και με πλήθος επισήμων και επωνύμων στο γήπεδο (από τη σύζυγο του Γεώργιου Παπαδόπουλου, Δέσποινα, μέχρι τους Προέδρους Παναθηναϊκού και Ολυμπιακού Κίτσιο και Γουλανδρή και τον Ομοσπονδιακό Τεχνικό της Γιουγκοσλαβίας Βούγιαντιν Μπόσκωφ) η ΑΕΚ θα επιχειρούσε το «θαύμα».

Πάνω-κάτω

Η Ένωση είναι πολύ επιθετική και μόλις στο τριακοστό δευτερόλεπτο του αγώνα, θα ζητήσει πέναλτι όταν μετά από εκπλητικό σόλο του Παπαϊωάννου, η μπάλα θα καταλήξει στο Γιάννη Δανδέλη το σουτ του οποίου σταματά με το χέρι προ κενής εστίας ο Σμιθ. Ο Γιουγκοσλάβος διαιτητής Πέταρ Κοστόφσκι αρνείται να καταλογίσει το καταφανέστατο πέναλτι και το παιχνίδι τινάζεται στον αέρα με το καλημέρα. Οι ποδοσφαιριστές της ΑΕΚ εκνευρίζονται, αλλά εξακολουθούν να πιέζουν. Στο 5’ ο Τσάμης θα βρει με θαυμάσια κάθετη πάσα το Νικολαΐδη, ο οποίος πριν πλασάρει θα ανακοπεί από τον Λόουλερ.

Η Λίβερπουλ απαντά αμέσως με τρομερό σουτ του Τόσακ που εξουδετέρωσε δύσκολα ο Ερρέα και στο 12’ ξανακάνει αισθητή την παρουσία της, αφού μετά από προσωπική ενέργεια του Κήγκαν, ο Χάιγουεϊ υποδέχεται τη μπάλα μέσα στην περιοχή, αλλά πλασάρει άστοχα. Η πίεση αυξάνεται και το σουτ του Σμιθ δύο λεπτά αργότερα από τα 40 μέτρα, θα βρει πρώτα στο χέρι του Ερρέα και μετά στο δοκάρι. Το παιχνίδι είναι ανοικτό, οι δύο ομάδες παίζουν χωρίς άγχος και επιθετικά. Η ΑΕΚ θέλει να ικανοποιήσει το κοινό της και η Λίβερπουλ συμμετέχει χωρίς να σνομπάρει το ματς, αφού ούτως ή άλλως το παιχνίδι της είναι επιθετικό και ορατός κίνδυνος αποκλεισμού δεν υπάρχει.

Η μπάλα πηγαίνει πάνω/κάτω και μετά την εκπλητική εκτίναξη του Κλέμενς σε κόρνερ στο σουτ του Παπαϊωάννου από το ύψος του πέναλτυ, η Λίβερπουλ λίγο πριν τη συμπλήρωση είκοσι λεπτών αγώνα σε μια υποδειγματική αντεπίθεση θα κάνει το 0-1. Τέσσερις πάσες, η μπάλα στον Έμλυν Χιούζ και από εκεί στο αριστερό δοκάρι και τα δίχτυα του Ερρέα. Η ΑΕΚ προσπαθεί να ισοφαρίσει, πρώτα με το σουτ του Γιάννη Δανδέλη που αποκρούσει ο Ρέι Κλέμενς και μετά με τη φάση της ανατροπής του Νικολαΐδη, στην οποία ξαναζητά πέναλτι που αρνείται να καταλογίσει ο Κοστόφσκι. Στο 34’ όμως, ο Γιουγκοσλάβος διαιτητής δεν μπορεί να μην υποδείξει το χέρι του Λόουλερ στο σουτ του Παπαϊωάννου και η ΑΕΚ ισοφαρίζει με την εύστοχη εκτέλεση του Κώστα Νικολαΐδη.

Η ποιότητα όμως της Λίβερπουλ είναι απαράμιλλη και αναγκάζει τους Έλληνες φιλάθλους να τη χειροκροτήσουν με την επίτευξη του δεύτερου γκολ λίγο πριν εκπνεύσει το ημίχρονο: ο Χιούζ κλέβει τη μπάλα από το Νικολάου, διανύει με μεγάλη ταχύτητα το μισό γήπεδο, κάνει το ένα-δύο με τον Κόρμακ και με άψογο πλασέ διαμορφώνει το 1-2. Το γήπεδο χειροκροτεί σύσσωμο, εκτός από την αποστολή της Τότεναμ που βρίσκεται στο χώρο των επισήμων εν όψει της ρεβάνς με τον Ολυμπιακό.

Το δεύτερο ημίχρονο δεν έχει την ίδια ένταση, η ΑΕΚ θα χάσει κάποιες ακόμη ευκαιρίες κυρίως με το Δανδέλη και το νεοεισελθέντα Ψιμόγιαννο, θα (ξανα)ζητήσει πέναλτι σε σπρώξιμο του Σμιθ πάνω στο Γιάννη Δανδέλη και θα ανησυχήσει για τελευταία ουσιαστικά φορά την εστία του Κλέμενς στο 62’ με το άστοχο σουτ του Γιώργου Καραφέσκου. Το τελευταίο μισάωρο ανήκει εξ ολοκλήρου στη Λίβερπουλ που θα μπορούσε να έχει διευρύνει ακόμη περισσότερο τη νίκη της. Θεοδωρίδης και Ερρέα αποσοβούν βέβαια γκολ σε ενέργειες του Χάιγουεϊ και του Κήγκαν, δεν μπορεί να γίνει το ίδιο όμως στο άψογο σουτ του Μπέρσμα στο 86’ μετά από εντυπωσιακή ενέργεια του Κέβιν Κήγκαν.

Μετά το ματς

Το ματς έληξε, ο Σάνκλι θα δηλώσει ότι πέραν του πρώτου δεκαπενταλέπτου, η ΑΕΚ του άρεσε περισσότερο στο Άνφιλντ παρά στην Αθήνα και θέτει ως στόχο και την κατάκτηση του Κυπέλλου UEFA, εκτός από το πρωτάθλημα στην Αγγλία. Στην ΑΕΚ από την άλλη έπνεαν μένεα κατά του διαιτητή, αναγνώριζαν όμως την πλήρη ανωτερότητα της Λίβερπουλ σε όλα τα επίπεδα. Γνώριζαν άλλωστε ότι η προσφιλής τακτική «αν χάσουμε τα ρίχνουμε όλα στη διαιτησία» μπορούσε να βρει εφαρμογή στο ελληνικό πρωτάθλημα που οι αποστάσεις ήταν μικρότερες, όμως με μια αντίπαλο του μεγέθους της Λίβερπουλ ήταν ανώφελο να επικαλεστούν μόνο τη διαιτησία, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες του πάντοτε φιλικού τύπου να ρίξει το ευθύνες μόνο στο Γιουγκοσλάβο ρεφ.

Η προσγείωση του ελληνικού ποδοσφαίρου ήταν ανώμαλη, εκτός από την ΑΕΚ, αποκλείστηκε και ο Ολυμπιακός και ο Παναθηναϊκός και αμφότεροι τύπος και καθεστώς, φρόντισαν να μην υπερβάλλουν τόσο πολύ στο μέλλον σχετικά με τις πιθανότητες μιας ελληνικής ομάδας απέναντι σε μεγαθήρια του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου, πολλώ δε να ξαναβρεθεί σε τελικό ευρωπαϊκής διοργάνωσης. Η ΑΕΚ συνέχισε εκείνη τη σεζόν ράθυμα και λίγες μέρες μετά την ήττα από τη Λίβερπουλ, υπέστη οδυνηρή ήττα με 1-5 από τον Ολυμπιακό στη Νέα Φιλαδέλφεια, διασυρμός που επέφερε την ολοκληρωτική καταστροφή στη σεζόν της ομάδας και ουσιαστικά «τελείωσε» το Μπράνκο Στάνκοβιτς από την τεχνική ηγεσία της.

Μέχρι την κατάκτηση

Όσον αφορά τη Λίβερπουλ; Η σεζόν 1972/73 αποτελεί χρυσή σελίδα στο βιβλίο των επιτυχιών του συλλόγου, αφού η ομάδα του Σάνκλι, όχι μόνο κατέκτησε το Πρωτάθλημα Αγγλίας, αλλά και την πρώτη ευρωπαϊκή κούπα στην ιστορία της. Μετά την ‘Αιντραχτ και την ΑΕΚ, σειρά πήραν η Δυναμό Βερολίνου, η Δυναμό Δρέσδης, η Τότεναμ που είχε αποκλείσει τον Ολυμπιακό και η μεγάλη Μπορούσια του Μενχενγκλάντμπαχ στο διπλό τελικό του UEFA εκείνης της σεζόν.

Η ομάδα του Σάνκλι αποδίδοντας εκπληκτικό ποδόσφαιρο θα συντρίψει με 3-0 τους Γερμανούς στον πρώτο τελικό και παρά τη μεγαλειώδη εμφάνιση και τα δύο γκολ του Γιουπ Χάινκες στη ρεβάνς, θα κατακτήσει το τρόπαιο εν μέσω αποθέωσης. Ουσιαστικά τη σεζόν 1972/73 ξεκίνησε να εγκαθιδρύει το μύθο της και εκτός νησιού και ενέταξε το όνομά της στους κορυφαίους συλλόγους της Ευρώπης σε μια χρυσή δεκαετία για το σύλλογο, η οποία συνεχίστηκε και μετά την απόσυρση από την ενεργό δράση του Μπιλ Σάνκλι και την ανάληψη της τεχνικής ηγεσίας του συλλόγου από το βοηθό του, Μπομπ Πέισλι.

Για να ξαναβρεί ελληνική ομάδα στο διάβα της, θα χρειαστεί να παρέλθουν 13 χρόνια, όταν στον ημιτελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών τον Απρίλιο του 1985 θα αντιμετώπιζε τον Παναθηναϊκό στο Anfield για μια θέση στον τελικό του Χέηζελ των Βρυξελών. Αυτή όμως είναι μια άλλη ιστορία...