"Παίξαμε μια ζόνα αγκρεσίβα..."

Με αφορμή τους Ράπτορς και την άμυνά τους πάνω στον Στεφ Κάρι, ο Γιάννης Φιλέρης γράφει για το box and one του Θόδωρου Ροδόπουλου που βραχυκύκλωσε τον Γκάλη πριν 35 χρόνια. Μπόνους η 'aquila' του Νταν Πίτερσον και η 'ζόνα αγκρεσίβα' του Κώστα Μουρούζη.

"Παίξαμε μια ζόνα αγκρεσίβα..."
COPYRIGHT 2019 THE ASSOCIATED PRESS. ALL RIGHTS RESERVED

Ο Νικ Νερς αιφνιδίασε στον δεύτερο τελικό των πλέι-οφ όταν στο τελευταίο δεκάλεπτο αποφάσισε να παίξει άμυνα box and one για να αντιμετωπίσει τον Κάρι και τους Γκόλντεν Στέιτ Γουόριορς. Τα εξήγησε η Νίκη Μπάκουλη σε προηγούμενη ανάλυσή της, το θέμα μας άλλωστε δεν είναι η έμπνευση του προπονητή των Ράπτορς, που έκανε ιδιαίτερο μάθημα στους παίκτες του για να καταλάβουν τι ακριβώς τους ζητούσε. Ούτε οι αντιδράσεις των άλλων 'εξυπνάκηδων' του ΝΒΑ που πολλές φορές 'δεν ξέρουν την τύφλα τους'.

Διότι κύριοι όταν εμείς παίζαμε box and one οι άλλοι δεν ήξεραν καν την αλφαβήτα του μπάσκετ. Εντάξει, πλάκα κάνουμε, αν και η συγκεκριμένη άμυνα μας πήγε καμιά 35αριά χρόνια πίσω όταν ο ΠΑΟΚ του Θόδωρου Ροδόπουλου δοκίμαζε την συγκεκριμένη άμυνα, βρίσκοντας το αντιεροπορικό σύστημα για τους βομβαρδισμούς του Νίκου Γκάλη! Μια ιδέα που ξεπατίκωσαν στη συνέχεια ένα σωρό προπονητές, όταν ήθελαν να σταματήσουν το Νικ, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι το κατάφερναν όλοι με την ίδια επιτυχία όπως ο κόουτς Ροδόπουλος.

Ο Θόδωρος Ροδόπουλος που πρωτόπαιξε 1-4 στην Ελλάδα!
Ο Θόδωρος Ροδόπουλος που πρωτόπαιξε 1-4 στην Ελλάδα! ACTION IMAGES PRESS AGENCY

Ο Καζαλίνι (το 1988 στο Final-4) επέλεξε τον Ρικάρντο Πίτις σαν προσωπικό αντίπαλο του Γκάλη, ενώ ψηλό παίκτη (Κούκοτς) σε σύστημα 1-4 εναντίον του Νικ είχε βάλει και ο Ντούσαν Ίβκοβιτς σε αγώνα της Εθνικής με την Γιουγκοσλαβία. "Δεν είναι υπερβολή να πω ότι τη ζώνη 1-4 εφάρμοσα πρώτος σε όλη την Ευρώπη, στύβοντας το μυαλό μου για να βρω μια άμυνα που θα δυσκόλευε τον Γκάλη, ένα παίκτη που σημείωνε εύκολα 30-40 πόντους με 70% ευστοχία...", θυμάται τώρα, τρεις (και βάλε) δεκαετίες μετά ο Θόδωρος Ροδόπουλος.

Οι ζώνες, ή αλλιώς 'κλέφτικες άμυνες' όπως τις έλεγαν οι παλιότεροι, ήταν της μόδας. Ο Ροδόπουλος έχοντας και άμεση σχέση με το αμερικάνικο μπάσκετ (είχε ανοίξει παρτίδες μαζί του από τη δεκαετία του 70) πήρε την απόφαση να αντιμετωπίσει τον Άρη του Γκάλη με μια παραλλαγή. Ο Ροδόπουλος εξηγεί: "Η συγκεκριμένη άμυνα παίζεται σε σχήμα box, δηλαδή τετραγώνου, ή diamond όπως επιλέξαμε εμείς στον ΠΑΟΚ, ώστε να βρίσκεται ο Φασούλας κάτω από το καλάθι. Στην αρχή το ρόλο του αμυντικού στον Γκάλη έπαιζε ο Δημήτρης Καλπάκης και μετά ο Χρήστος Κωνσταντινίδης. Όταν έφυγε ο πρώτος, πολλοί έλεγαν ότι δεν πρόκειται να ξαναπαίξουμε αυτή την άμυνα. Δεν ήταν όμως θέμα παίκτη, αλλά του ... συστήματος και της αδυναμίας του αντιπάλου να βρει την απάντηση. Ο σκοπός μας ήταν απλός. Ο προσωπικός αντίπαλος του Γκάλη, πίεζε το Νίκο παντού. Όπου κι αν πήγαινε ο Γκάλης, καθώς δεν υπήρχαν προσαρμογές από τον Άρη, έπεφτε και στον παίκτη του diamond, άρα σε κάθε φάση έβλεπε δυο παίκτες να τον εμποδίζουν. Μέσα στο καλάθι υπήρχε ο Φασούλας, που έτσι κι αλλιώς αλλοίωνε τα σουτ και κάπως έτσι καταφέραμε να κατεβάσουμε τους πόντους τους Γκάλη σχεδόν στους 20”.

Ο ΠΑΟΚ της εποχής: Πάνω (από αριστερά): Ζ.Κατσούλης, Μπακόπουλος, Φασούλας, Μ.Κατσούλης, Κουματσιώτης Κάτω: Πολίτης, Αγγελίδης, Κωνσταντινίδης, Αλεξανδρής, Καλπάκης
Ο ΠΑΟΚ της εποχής: Πάνω (από αριστερά): Ζ.Κατσούλης, Μπακόπουλος, Φασούλας, Μ.Κατσούλης, Κουματσιώτης Κάτω: Πολίτης, Αγγελίδης, Κωνσταντινίδης, Αλεξανδρής, Καλπάκης

Έχοντας μελετήσει τις άμυνες ζώνης από τα αμερικάνικα κολέγια, ο Θόδωρος Ροδόπουλος εφάρμοσε και μια ακόμη πατέντα: “Παίξαμε στον ΠΑΟΚ και μια σύνθετη άμυνα, 2 μαν του μαν και 3 ζώνη. Οι δυο μπροστά έπαιζαν προσωπική άμυνα και οι τρεις πίσω παρατάσσονταν σε ζώνη. Έτσι θέλαμε να σταματήσουμε τον Άρη όταν είχε Χάρη Παπαγεωργίου και Αλεξανδρή και αργότερα Γκάλη-Γιαννάκη. Αυτή την άμυνα δίδασκε κάποτε και ο Χιούμπι Μπράουν. Η δική μου ιδέα, λόγω της παρουσίας του Φασούλα, ήταν να βάλω τον ψηλό μπροστά, ώστε να μην χρειάζεται να πηγαίνει δεξιά και αριστερά αδειάζοντας τη ρακέτα. Απλά έκανε ένα βήμα πίσω και έμενε μέσα στη ρακέτα".

Αυτή η σύνθετη άμυνα ήταν και η αιτία ο Ροδόπουλος να αναπτύξει και μια φιλική σχέση με τον hall of famer Χιούμπι Μπράουν. Να, λοιπόν, που στο ΝΒΑ εν έτει 2019 ο Νερς θυμήθηκε την άμυνα box and one. Ο Ροδόπουλος επισημαίνει: “Στο ΝΒΑ είναι πιο εύκολο να εφαρμοστεί το 1-4 σε μποξ, γιατί υπάρχει ο κανονισμός των 3'' στην άμυνα. Με τους παίκτες να βρίσκονται στις άκρες του τετραγώνου της ρακέτας, απλά σηκώνουν το πόδι τους και αποφεύγουν την τιμωρία. Ήταν μια καλή στρατηγική κίνηση, πάντως για να αντιμετωπιστεί ο Κάρι".

Σε αυτό ο πολύπειρος προπονητής έχει δίκιο. Με το box and one, οι Γουόριορς κόλλησαν στην επίθεση και το μοναδικό σουτ στο οποίο ευστόχησαν ήταν το ... τελευταίο από τον Ιγκουοντάλα. Ξαναγυρίζουν, λοιπόν, παλιά, αγαπημένα συστήματα στο σύγχρονο μπάσκετ; "Μα το έχω ξαναπεί. Είναι μόδα και γυρίζει. Πότε μάξι, πότε μίνι, πότε μίντι και ξανά από την αρχή...".

Μια ζόνα αγκρεσίβα...

Η αλήθεια ότι οι ζώνες ήταν αγαπημένες άμυνες των προπονητών της παλιότερης εποχής του μπάσκετ. Κάποτε ο αείμνηστος Κώστας Μουρούζης μου είχε διηγηθεί μια μεγάλη νίκη του Ολυμπιακού: “Παίξαμε μια ζόνα αγκρεσίβα... και κερδίσαμε”. Ο ιταλομαθής πολυνίκης κόουτς, ήταν θιασώτης της ενεργητικής ζώνης, ναι μεν άμυνα στον χώρο, αλλά με πίεση των αντιπάλων. Όχι “πέντε καρέκλες ακίνητες μέσα στη ρακέτα”.
Ο προπονητής όμως που είχε τη ζώνη ... εικόνισμα ήταν ο Κώστας Διαμαντόπουλος. Ο “Κίτσος” την έλεγε “αγία ζώνη” (σε σχηματισμό 2-3) και χάρη σε αυτήν ο Παπάγου έκανε τα πρώτα του μεγάλα βήματα, μια άμυνα που δεν εγκατέλειψε σε καμιά από τις ομάδες που εργάστηκε στη συνέχεια...

Η ζώνη ακουίλα του Νταν Πίτερσον και ο Άρης

Τη σεζόν 1986-87 μια άλλη ζώνη, η περίφημη aquila (αετός) του Νταν Πίτερσον γίνεται η αιτία να καταρρεύσει ο Άρης στη ρεβάνς του θρυλικού 98-67 που είχε πετύχει κόντρα στην Τρέισερ Μιλάνου. Ήταν η πρώτη φορά που ο Άρης άγγιζε την συμμετοχή του στην ελίτ του Κυπέλλου Πρωταθλητριών (όμιλος των '6' τότε) και το πρώτο βήμα απέναντι στη φοβερή και τρομερή ιταλική ομάδα που το ίδιο καλοκαίρι είχε πάρει τον πρωταθλητή ΝΒΑ με τους Λέικερς Μπομπ Μακάντου, έχανε στη Θεσσαλονίκη το φως της. Ο Γκάλης σε μια από τις κορυφαίες βραδιές της καριέρας του, σταμάτησε στους 44 πόντους (με 17/22 σουτ): “Έβαλε πολλούς περισσότερους. Οι 80 από τους 97 οφείλονται στις δικές του ενέργειες, γιατί είτε τρυπούσε την άμυνά μας, είτε πάσαρε στον ελεύθερο συμπαίκτη του, για να φάει ένα εύκολο καλάθι. Δυστυχώς δεν τον υπολόγιζα όσο έπρεπε...” παραδέχθηκε μετά το ματς ο Πίτερσον.

Ο Άρης ταξίδεψε στο Μιλάνο με 31 πόντους μαξιλάρι. Ακόμη και τώρα 33 χρόνια μετά, ο επαναληπτικός παραμένει ένα τεράστιο μυστήριο, καθώς το τελικό σκορ ήταν ένα σοκ για τον Άρη: 83-49 υπέρ της Τρέισερ και πρόκριση για τους Ιταλούς. Ο Γιάννης Ιωαννίδης υποστηρίζει ότι η ομάδα του είχε παρατεταμένη ατονία από κάποια ουσία που χύθηκε στον καφέ των παικτών. Για να δικαιολογήσει μάλιστα την άποψή του, έλεγε ότι ο Μπράιαν Τζάκσον, ο Αμερικανός που έπαιζε τότε στον Άρη, ήταν ο μόνος που δεν έπινε καφέ και είχε ... ενέργεια πάνω στο παρκέ.

Οι θεωρίες συνωμοσίας ήθελαν ακόμη και συμφωνία του Άρη με την FIBA, να περάσει η Τρέισερ, με αντάλλαγμα την συμμετοχή του, την επόμενη χρονιά στο διευρυμένο Κύπελλο Πρωταθλητριών και ένα σωρό άλλα περίεργα που ακούστηκαν αλλά δεν μπορούσαν ποτέ να επιβεβαιωθούν... Ο Νταν Πίτερσον, πάντως, χρησιμοποίησε για σαράντα λεπτά την περίφημη ζώνη 1-3-1 στην οποία έβαζε πάντα ένα ψηλό στην κορυφή. Ο Άρης δεν κατάφερε ποτέ να σπάσει αυτή τη ζώνη και οι Ιταλοί πήραν το εισιτήριο για τον όμιλο των “6” φτάνοντας αργότερα και στην κατάκτηση του τροπαίου (71-69 τη Μακάμπι).

Από τον Μπλατ στον Ομπράντοβιτς

Το μπάσκετ σιγά-σιγά άφηνε τις ζώνες, αν και ποτέ δεν τις εγκατέλειψε. Ο Ντέιβιντ Μπλατ έκανε όνομα στην Ευρώπη με τις περίφημες match up zone είτε 1-3-1 είτε 1-1-3 (το περίφημο 'Τ') που εφάρμοσε πρώτα στη Μπενετόν Τρεβίζο και μετά στη Μακάμπι του Τελ Αβίβ, ενώ με τέτοια άμυνα καθήλωσε τους Ισπανούς στον περίφημο τελικό του Ευρωμπάσκετ 2007 όταν κατέκτησε το χρυσό μετάλλιο ως προπονητής της Εθνικής Ρωσίας.

Με box and one, όμως, πήρε μια μεγάλη πρόκριση και ο Ζέλικο Ομπράντοβιτς. Τα προημιτελικά πλέι-οφ του 2011 με την Μπαρτσελόνα (ρεκόρ 13-3 μέχρι τότε και αήττητη στο τοπ-16) ήταν ένας άλυτος γρίφος για τον ΠΑΟ που ήταν υποχρεωμένος , αν ήθελε να προκριθεί, να αποκλείσει με μειονέκτημα έδρας τους οικοδεσπότες του Final-4.

Ο Ζοτς διαλέγει την άμυνα 1-4 με τον Καλάθη να κυνηγάει το Ναβάρο και τον Ισπανό σουπερ-σκόρερ να πέφτει από τους 20π που σημείωνε κατά μέσο όρο στο τοπ-16 στους 12! Ο Παναθηναϊκός πήρε το δεύτερο ματς (71-75) και με 3-1 νίκες προκρίθηκε στο φάιναλ-φορ, όπου κατέκτησε το έκτο και τελευταίο τρόπαιο της ιστορίας του.

News 24/7

24MEDIA NETWORK