Το Γουέμπλεϊ πρέπει να κατεδαφιστεί

To 1923 η Football Association στη Μεγάλη Βρετανία, αναζητούσε ένα γήπεδο για να το κάνει μόνιμη έδρα του τελικού του FA Cup. Το Empire Stadium επρόκειτο να χτιστεί στο Γουέμπλεϊ (που είναι περιοχή) και να γίνει το επίκεντρο της Έκθεσης Βρετανικής Αυτοκρατορίας που θα έκανε opening το 1924. Θα φιλοξενούσε την έκθεση. Όλα φάνταζαν ιδανικά. Το μέγεθος του project, αλλά και η τοποθεσία -στο Γουέμπλεϊ Παρκ του βορειοδυτικού Λονδίνου. Περιοχή που τότε δύσκολα έβρισκες στο χάρτη. Σκαρφαλωμένο σε λόφο της υπαίθρου του Middlesex, είχε 200 κατοίκους. Από τότε δε, που προέκυψε (825) είχε μια σύνδεση με το ποδόσφαιρο.

Το όραμα είχε ως εξής: να δημιουργηθεί κάτι μεγαλύτερο από τον Πύργο του Άιφελ, το οποίο έκανε εγκαίνια στο Παρίσι το 1889. Στο μυαλό κάποιον είχε επισκιάσει το Nelson's Column, μνημείο στην Trafalgar Square του κεντρικού Λονδίνου που χτίστηκε στη μνήμη του ναύαρχου Horatio Nelson -είχε πεθάνει τη μάχη της περιοχής. Ένας πολιτικός, ο Sir Edward Watkin ονειρεύτηκε την αντεπίθεση του Λονδίνου και την ανακοίνωσε λέγοντας “ό,τι μπορεί να κάνει το Παρίσι, το Λονδίνο μπορεί να το κάνει μεγαλύτερο”. Αυτό που δεν είπε ήταν ότι βόλευε και την επιχείρηση του, που ήταν οι σιδηροδρομικές γραμμές. Είχε φτιάξει μια που περνούσε κοντά από το Wembley, αλλά δεν τη χρησιμοποιούσαν πολλοί. Ήθελε να τους δώσει ένα λόγο. Τους έδωσε περισσότερους, αφού δημιούργησε και το Γουέμπλεϊ Παρκ, συν μια στάση εκεί.

Για την οικοδόμηση του πύργου των ονείρων του, αποτάθηκε στον Gustav Eiffel.

Εκείνος του απάντησε ότι “αν το κάνω οι συμπατριώτες μου δεν θα με θεωρούν σωστό Γάλλο, όπως θέλω να είμαι”. Πήγε στο plan B: τον ανοιχτό διαγωνισμό. Βρήκε άτομα που έλεγαν πως μπορούσαν να υποστηρίξουν πύργο, διπλάσιο σε ύψος του Άιφελ χωρίς να γέρνει όπως η Πίζα. Eίχε προταθεί να κρατά την κορυφή αερόστατο. Είχε πολλά σχέδια, που αφορούσαν και εστιατόρια, μαγαζιά, σάουνες, θέατρο και στην κορυφή παρατηρητήριο. Τα πάντα, πλην ενός γηπέδου ποδοσφαίρου.

Χρειαζόταν 1.000.000 λίρες. Συγκέντρωσε 87.000. Έφτιαξε με αυτά το πάρκο και το σταθμό, με τον πύργο να κολλά στον πρώτο όροφο. Το 1849 σταμάτησαν οι εργασίες. Το 1901 ο Watkin πέθανε. Το 1907 εργάτες έβαλαν δυναμίτη και ανατίναξαν το όνειρο του Sir. Δεν κατέστρεψαν όμως, και το όνειρο να γίνει το Γουέμπλεϊ σύμβολο εθνικής υπερηφάνειας.

Όταν λοιπόν, ήλθε η ώρα για την έκθεση, οι καθ' ύλην αρμόδιοι ήξεραν ακριβώς πού πρέπει να πάνε και τι να κάνουν. Χρειάστηκαν 300 μέρες και 750.00 λίρες (σημερινά 30 εκατ.). Οι εργάτες χρησιμοποίησαν 25.000 τόνους σκυροδέματος, 1.500 τόνους ατσαλιού και 500.000 πριτσίνια (για βίδωμα, ξέρεις). Oι αρχιτέκτονες ήταν οι Sir John Simpson (πρόεδρος του Royal Institute of British Architects) και Maxwell Ayrton (εκ Σκωτίας που σχεδίασε ουκ ολίγα σπίτια, δημόσια κτήρια και γέφυρες στη Μεγάλη Βρετανία). Sir έγινε και ο αρχιμηχανικός, Owen Williams, ο οποίος ήταν γνωστός για τις καινοτόμες ιδέες του. Το αρχικό πλάνο ήταν το γήπεδο να γκρεμιστεί στο τέλος της έκθεσης. Είχε ως βασική προϋπόθεση την οικοδόμηση δυο πύργων, στη βόρεια πλευρά στο ύψος του Κολοσσιαίου.

Προλάβαινε να φιλοξενήσει τον τελικό Κυπέλλου του 1923, στις 28/4 του 1923, μεταξύ της Bolton Wanderers και της West Ham United. Ο Βασιλιάς Γεώργιος V. έκανε τα εγκαίνια. Στις εξέδρες χωρούσαν 127.000 άνθρωποι. Μπήκαν 200.000 με ντου, κατευθυνόμενοι στον αγωνιστικό χώρο. Η σέντρα έγινε με 46 λεπτά καθυστέρηση. Τόσα χρειάστηκαν οι αστυνομικοί για να απομακρύνουν τους οπαδούς από τις τέσσερις γραμμές.

Την καλύτερη δουλειά έκανε ένα λευκό άλογο της αστυνομίας, ο Billie. Για αυτό και το ματς πέρασε στην ιστορία ως 'The White Horse Final'. Ο αναβάτης του, αστυνόμος George Scorey είχε αφηγηθεί τις στιγμές στο BBC Radio. Ξεκίνησε με το “έπειτα από αυτό, δεν πήγα σε άλλο παιχνίδι ποδοσφαίρου στη ζωή μου”. Πέθανε σε ηλικία 82 χρόνων.

Το άλογο ήταν πολύ καλό και απωθούσε τον κόσμο με τη μύτη και την ουρά του. Κάποιοι αδιαφορούσαν. Ούρλιαζα 'δεν θέλετε να δείτε το ματς;'. Αλλά δεν έκαναν πίσω, ώσπου διέταξα τον Billie να σηκωθεί στα πίσω πόδια

Η δουλειά έγινε. Γινόταν ξανά και ξανά σε κάθε κόρνερ, κάθε φορά που οι παίκτες πλησίαζαν τις γραμμές. Στο 3ο λεπτό, η Bolton σκόραρε. Έκανε δυο τα τέρματα στο δεύτερο ημίχρονο. Στο τέλος όλοι μιλούσαν για θαύμα. Όχι για το θέαμα, αλλά επειδή δεν υπήρχαν νεκροί. Μόνο κάποιοι τραυματίες. Η FA επέστρεψε τα χρήματα των εισιτηρίων σε εκείνους που είχαν μπει νόμιμα. Οι αρχές τόνισαν πως αν δεν ήταν ο Billie, το ματς δεν θα άρχιζε ποτέ.

Μετά το τέλος της έκθεσης, υποτίθεται πως θα άρχιζε η κατεδάφιση “γιατί ήταν οικονομικά ασύμφορο να συντηρηθεί το γήπεδο”.

Ο Arthur Elvin, νεαρός επιχειρηματίας, ο οποίος είχε εγκαταλείψει στα 14 το σχολείο, πήγε στρατό, υπήρξε κρατούμενος πολέμου στη Γαλλία και μετά έκανε ό,τι δουλειά έβρισκε -όπως να πουλάει τσιγάρα στο περίπτερο της Έκθεσης Βρετανικής Αυτοκρατορίας- για να ζήσει, άρχισε να αγοράζει τους εγκαταλελειμμένους χώρους και πουλούσε τα σίδερα. Με αυτά που έβγαλε έκανε προσφορά για το Empire Stadium. Έγινε ο managing director και η πρώτη επένδυση ήταν για τη δημιουργία ενός μικρότερου, σκεπασμένου χώρου. Το 1934 άνοιξε το Empire Pool and Sports Arena. Σκοπός ήταν να έχει πολυχρηστικό ρόλο.

Το 1948, όταν το Λονδίνο πήρε τους Ολυμπιακούς Αγώνες, στο γήπεδο αυτό έγινε η τελετή έναρξης, μεταξύ άλλων. Ήταν οι πρώτοι μεταπολεμικοί, τηλεοπτικοί αγώνες. Ο Εlvin έγινε Ιππότης το 1947. Πέθανε 10 χρόνια μετά. Δεν πρόλαβε να δει τη διοργάνωση που προσδιόρισε το Γουέμπλεϊ: το World Cup του 1966, το οποίο κατέκτησε η Αγγλία -επί της Γερμανίας και όπως έγραψε η Guardian “με μια μικρή βοήθεια διαιτητή από το Αζερμπαϊτζάν”.

Στις 2 Ιουνίου του 1971 διεξήχθη εκεί το ματς που πρόσφερε και στον ελληνικό αθλητισμό ένα λόγο να 'χει το Wembley σε μια ξεχωριστή θέση.

Το κτήριο άρχισε να 'γερνά'. Άσχημα. Παρ' όλα αυτά φιλοξένησε και τον τελικό του Euro 1996. Στις 20 Μαΐου του 2000 φιλοξενήθηκε εκεί ο τελευταίος τελικός του FA Cup (η Chelsea νίκησε την Aston Villa). Το τελευταίο διασυλλογικό παιχνίδι ήταν το Charity Shield του 2000. H Chelsea νίκησε τη Manchester United (2-0). Το τελευταίο διεθνές ματς ήταν το τελευταίο του Kevin Keegan, στις 7/10 (η Γερμανία νίκησε 1-0). Το τελευταίο γκολ το έβαλε ο Dietmar Hamann.

Oι Βρετανοί αποφάσισαν να προχωρήσουν στο γκρέμισμα, πριν τα Χριστούγεννα του 2000, ώστε το νέο γήπεδο (το σχεδίασαν οι Foster+Partners με την εταιρεία Populous και τους μηχανικούς της Mott Stadium Consortium) να είναι έτοιμο κάποια στιγμή μέσα στο 2003. Το γκρέμισμα άρχισε στις 30/9 του 2002. Οι Δίδυμοι Πύργοι 'έπεσαν' το Δεκέμβρη.

Το 2003 προέκυψαν οικονομικά (το πλήρωσαν οι Sport England, FA, Wembley National Stadium Limited, Υπουργείο ΜΜΕ και Σπορ και London Development Agency) και νομικά (η κατασκευάστρια εταιρεία είχε ζημιές που προσπάθησε να καλύψει με μηνύσεις προς τους υπεργολάβους και τους συμβούλους) προβλήματα και υπήρξε μια καθυστέρηση.

Το 2004 ο τότε Δήμαρχος, Ken Livingstone ανακοίνωσε ότι θα προχωρούσε στη γενικότερη αναδιαμόρφωση της περιοχής. Το ένα έφερε το άλλο (σε προβλήματα πάντα) και τα εγκαίνια έγιναν τελικά, στις 9/3 του 2007. Την οικοδόμηση ανέλαβε η Multiplex από την Αυστραλία. Το κόστος είχε ξεπεράσει το 1 δισεκατομμύριο λίρες. Είναι το πιο ακριβό στάδιο και αυτό που 'χει το μεγαλύτερο καλυμμένο χώρο στις εξέδρες, με τα 13.722 από τα 40.000 τετραγωνικά μέτρα να έχουν κινητή κάλυψη -ώστε να μπορεί να μεγαλώνει το γρασίδι.

Για την ιστορία, ανήκει στη Football Association (το λειτουργεί η -θυγατρική της FA- εταιρεία Wembley National Stadium Limited), η οποία έχει εκεί τα αρχηγεία της. Με 90.000 θέσεις, είναι το μεγαλύτερο ποδοσφαιρικό στάδιο της Αγγλίας και της Μεγάλης Βρετανίας και το δεύτερο μεγαλύτερο της Ευρώπης -μετά το Camp Nou

Έχει:

- 2.618 τουαλέτες, περισσότερες από κάθε άλλο στάδιο στον κόσμο.

- Περίμετρο ενός χιλιομέτρου.

- Στο πικ δούλεψαν 3.500 οικοδόμοι.

- 4.000 ξεχωριστοί πυλώνες σχηματίζουν τα θεμέλια. Ο πιο βαθύς φτάνει στα 35 μέτρα.

- Υπάρχουν 56 χιλιόμετρα καλωδίων ισχύος στο στάδιο.

- Χρησιμοποιήθηκαν 20.000 τετραγωνικά μέτρα σκυροδέματος και 23.000 τόνοι χάλυβα.

Τίποτα από όλα αυτά, ούτε όσα ακολούθησαν στον αγωνιστικό χώρο, βοήθησαν το πλήθος να νιώσει ό,τι ζούσε κάθε φορά που πήγαινε στο παλιό Γουέμπλεϊ. Ναι, οι φαν είχαν στη διάθεση τους ένα υπερσύγχρονο γήπεδο. Δεν είχαν όμως, το δέσιμο. Το Γουέμπλεϊ δεν ήταν πια το πνευματικό σπίτι του αγγλικού ποδοσφαίρου. Η 'κορώνα του αγγλικού παιχνιδιού' κατά τον Gordon Banks, τερματοφύλακα που πήρε και Παγκόσμιο. Το μόνο που έμεινε να θυμίζει αυτές τις εποχές, είναι το άγαλμα του Bobby Moore, έξω από την 'αρένα'.

Η ιστορική εποχή του Γουέμπλεϊ τελείωσε με την πτώση των δίδυμων πύργων του

Και μάλλον για αυτό δεν λογίζεται ως 'σπίτι' της εθνικής. Σε έρευνα με το σχετικό ερώτημα, το 71% απάντησε πως τα 'τρία λιοντάρια' θα έπρεπε να παίζουν σε όλη τη χώρα. Όχι μόνο εκεί. Μόνο που αυτό, το οποίο πια κάνουν πολλοί, θα μείωνε το οικονομικό boost που δίνει η εθνική στην The Football Association. Και θα άρχιζαν άλλου είδους προβλήματα. Δεν είχαν υπολογίσει στην πτωτική πορεία του ποδοσφαιρικού έθνους. Ή στο τέλος των επενδύσεων στην περιοχή, καθώς αναπτύχθηκαν άλλα σημεία του Λονδίνου (εκεί που είναι η O2 Arena). Πολλοί επιμένουν πως το λάθος ήταν που χτίστηκε στο σημείο του θρυλικού Γουέμπλεϊ το νέο στάδιο, αντί να πάει πιο κεντρικά.

Όλα τα παραπάνω οδήγησαν στις σαΐτες που έφτιαχναν και πετούσαν οι οπαδοί, για να περνά η ώρα.

Τον περασμένο Απρίλιο, ο ιδιοκτήτης της Fulham FC και των Jacksonville Jaguars (NFL), Shahid Khan είχε να καταθέσει μια πρόταση στην The Football Association: την αγορά του σταδίου, έναντι 800.000.000 λιρών. Πρότεινε να κρατήσει η FA τον έλεγχο των επιχειρήσεων του σταδίου. Η επιτροπή της ομοσπονδίας έκανε αποδεκτό το αίτημα. Μόνο που έπρεπε να το στείλει στο Συμβούλιο -τύπου κοινοβουλίου για το ποδόσφαιρο- για την τελική έγκριση. Πρόσεξε: δεν έχει νομική δύναμη. Το 'όχι' του όμως, επηρεάζει πολύ κόσμο.

Στις 18/7 οι ειδικοί συναντήθηκαν για να αναλύσουν τα δεδομένα. Πήραν στα χέρια τους ντοκουμέντα που παρείχε ο Gary Neville και εκπρόσωπος της Football Supporters' Federation. Στο μεσοδιάστημα διενεργήθηκε και έρευνα της ένωσης των φαν, σε δείγμα 2000 ανθρώπων. Το 58% είπε όχι στην πώληση. Άλλη έρευνα που έκανε η FA, σε δείγμα 22.500 μελών συλλόγων, παικτών, προπονητών, διαιτητών και φαν, κατέληξε στο ότι οι περισσότεροι δεν ήθελαν να πάει σε άλλα χέρια το στάδιο.

Στις 17/10 ανακοινώθηκε πως η FA δεν πουλάει. Είχε προηγηθεί η απόσυρση του ενδιαφέροντος από τον Khan, ο οποίος είπε ότι “η πρόθεση μου ήταν να κάνω ό,τι ήταν σωστό, υπό την έννοια της δυναμικής του αγγλικού ποδοσφαίρου και της ένωσης όλων. Δεν ήθελα να τους χωρίσω. Άρα, δεν ισχύει η πρόταση”.

Ολοκλήρωσε βέβαια, με το " δεν μπορώ να αποκλείσω την επανεξέταση της πρότασης σε άλλο χρονικό διάστημα, όταν ίσως η οικογένεια της ποδοσφαιρικής ομοσπονδίας θα έχει κοινές απόψεις για την πώληση του Γουέμπλεϊ. Αναγνωρίζω το πάθος που πολλοί άνθρωποι έχουν για το Γουέμπλεϊ και τι σημαίνει για το αγγλικό ποδόσφαιρο".

Τα πράγματα πλέον, έχουν αλλάξει. Η εθνική έχει βελτιωθεί, ο κόσμος πάει στο γήπεδο για να δει τα ματς και όχι να πετάξει σαΐτες, η Tottenham συμφώνησε να παίζει εκεί -μειώνοντας τη χωρητικότητα- έως ότου είναι έτοιμο το δικό της γήπεδο και εκεί έδωσε το τελευταίο του παιχνίδι, με το εθνόσημο, ο Wayne Rooney -σε φιλικό, στις 15/11 με τις ΗΠΑ.

Η FA όμως, ακόμα δεν το 'χει ξεχρεώσει. Χρωστά 140 εκατομμύρια, οι απώλειες συνεχίζονται και όλο αυτό χαρακτηρίζεται ως παράλογο, καθώς μιλάμε για την πλουσιότερη ποδοσφαιρική χώρα -με την FA και την Premier League. Εν τούτοις, υπάρχουν 639 υψηλού επιπέδου γήπεδα που είναι διαθέσιμα στο κοινό, τη στιγμή που η Γερμανία έχει 3.735. Αλλά οι καθ' ύλην αρμόδιοι επιμένουν ότι “την ιστορία δεν την πουλάς”. Ακόμα και αν έχει την έχεις αλλάξει μόνος σου.

Photos: Associated Press