Η δημοσιογραφία που σας αξίζει

Το σκέφτομαι εδώ και καιρό, απλώς τις τελευταίες μέρες συνέβησαν δυο πράγματα που μου έδωσαν την αφορμή για να γράψω σχετικά. Το πρώτο ήταν το ξέσπασμα του Τζενάρο Γκατούζο για ένα δημοσίευμα αθλητικής εφημερίδας. "Μαλακίες" το χαρακτήρισε ο Ιταλός σε άπταιστα νεοελληνικά και φυσικά άπαντες, είτε είχαν διαβάσει, είτε όχι το επίμαχο ρεπορτάζ έσπευσαν να συμφωνήσουν μαζί του. Διότι, σου λέει ο άλλος, εφόσον τα έχωσε σε δημοσιογράφους, καλά έκανε: Έτσι κι αλλιώς μαλακίες γράφουν!

Τα "γατάκια" του Αγρινίου

Το δεύτερο πράγμα που με προβλημάτισε ήταν ο τίτλος της εφημερίδας "Γαύρος" για τα "Γατάκια του Αγρινίου". Τους παίκτες του Παναιτωλικού που ξεσκίστηκαν κόντρα στον Ολυμπιακό και κόντρα στον ΠΑΟΚ κάθισαν έπαιξαν σαν "μοδίστρες" (το αποδίδω σε ελεύθερη μετάφραση). Η εφημερίδα έκρινε σκόπιμο να υπενθυμίσει ότι στον Παναιτωλικό, εκτός από τον προπονητή Μάκη Χάβο βρίσκονται και κάμποσοι ακόμα πρώην ΠΑΟΚτσήδες (Μαλεζάς, Φωτάκης, Θεοδωρίδης). Παρεμπιπτόντως το συγκεκριμένο ήταν ένα μικρό κομμάτι του πρωτοσέλιδου. Το μεγαλύτερο το απασχολούσε ο Παναθηναϊκός και η... διαιτητική εύνοια που απολαμβάνει.

Φαινομενικά τα δυο θέματα δεν συνδέονται μεταξύ τους. Πρακτικά, νομίζω, συνδέονται. Βλέπετε αν η αθλητική δημοσιογραφία (και η δημοσιογραφία γενικά) αποτελεί πράγματι μια μαλακία, αποτελεί μια μαλακία κυρίως επειδή προσπαθεί να ικανοποιήσει πελάτες της. Και πώς ικανοποιεί τους πελάτες της; Λέγοντας τους όσα θέλουν να ακούσουν.

Το βράδυ της Δευτέρας υπήρχαν "πελάτες" που ήθελαν να ακούσουν, να διαβάσουν εν προκειμένω , ότι το παιχνίδι στο Αγρίνιο ήταν "φιλικό". Ο "Γαύρος" απλώς μετέτρεψε σε πρωτοσέλιδο τις παπαριές που κυκλοφορούσαν στα σχόλια των Ολυμπιακών στα αθλητικά σάιτ. Το ποδόσφαιρο, βλέπετε. έχει τη συγκεκριμένη ιδιότητα: Να μετατρέπει κανονικούς, ψύχραιμους ανθρώπους, σε εν δυνάμει κάφρους. Όχι κάφρους που ανοίγουν κεφάλια υποχρεωτικά, αλλά κάφρους που δεν έχουν καμία διάθεση να δεχθούν την αλήθεια, εκτός κι αν τους βολεύει.

Σύμφωνα με αυτό που πιστεύει πολύς κόσμος, ο Ολυμπιακός ελέγχει το παρασκήνιο (και το προσκήνιο) του ελληνικού ποδοσφαίρου. Κι όμως, ελάχιστοι οπαδοί των Πρωταθλητών έχουν τη διάθεση να το συζητήσουν έστω. Και κάπως έτσι γεννιούνται επιχειρήματα και πρωτοσέλιδα όπως εκείνο που ανέφερα πριν: "Εμείς παίζουμε φιλικά με τις μισές ομάδες της Σούπερ Λίγκας; Ο ΠΑΟΚ έπαιξε φιλικό με τον Παναιτωλικό!", "Εμάς ευνοεί η διαιτησία; Τον Παναθηναϊκό που ισοφάρισε τον Λεβαδειακό με πέτσινο πέναλτι ευνοεί η διαιτησία". Δεν τα φτιάχνει η ανοησία των δημοσιογράφων. Τα φτιάχνει η επιθυμία των αναγνωστών να διαβάσουν ανοησίες.

Με αφετηρία αυτή την επιθυμία έχει στηθεί ένα ολόκληρο σύστημα οπαδικών εφημερίδων, σάιτ, άρθρων από επαγγελματίες οπαδογράφους, εκδοτικών συμφερόντων κ.λ.π. που εδώ και χρόνια δεν ασκεί κανονική δημοσιογραφία. Ασκεί τη δημοσιογραφία που σας αξίζει.

Γλοιώδης και αντιπαθητικός

Για να είμαστε εξηγημένοι. Δεν πετάω τη μπάλα στη κερκίδα. Αν το κοινό θέλει μεροληπτική, κακή δημοσιογραφία, δεν φταίει αυτό. Φταίμε εμείς που του την προσφέρουμε.

Και επίσης, ό,τι ισχύει για τους Ολυμπιακούς, ισχύει για όλους. Στους ΠΑΟΚτσήδες αρέσει να διαβάζουν πόσο έχουν αδικηθεί διαχρονικά. Αν τους γράψεις όμως ότι πέρυσι στην Τούμπα στον ημιτελικό με τον Ολυμπιακό, παρουσίασαν μια φριχτή εικόνα (το έκανα και ξέρω...) θα ακούσεις τα μπινελίκια της ζωής σου και θα χαρακτηρισθείς τσάτσος του Μαρινάκη. Στους Παναθηναϊκούς αρέσει να διαβάζουν για το ερυθρόλευκο σύστημα διαφθοράς, αλλά αν τους μιλήσεις για το ντάμπλ του Νικόλα Πατέρα ή για τη διαιτησία στο μπάσκετ, γίνεσαι αυτομάτως εχθρός τους (επίσης το έχω κάνει και ξέρω...).

Το αποτέλεσμα όλων των παραπάνω είναι λογικό: Ενώ επί σειρά ετών τα αθλητικά ΜΜΕ πασχίζουν να ευχαριστήσουν το κοινό τους, φτάσαμε σήμερα, εν έτη 2014, άπαντες να συμφωνούν με τον "Ρίνο". Και άπαντες να μας βρίζουν. Επειδή την "πέφτουμε στον Αναστασιάδη", "επειδή είμαστε εμπαθείς με τον Ολυμπιακό", "επειδή δεν σεβόμαστε τον Γκατούζο", επειδή έβρεξε χθες και δεν πέτυχαν τα ντολμαδάκια. Λογικό διότι όταν σε ενδιαφέρει να χαϊδέψεις αυτιά για χατίρι των τηλεθεάσεων, των κυκλοφοριών και εσχάτως των "κλικ" και των "like" , αναπόφευκτα θα καταλήξεις γλοιώδης και αντιπαθητικός.

Στα ατυχή αποτελέσματα της συγκεκριμένης πρακτικής και η δημιουργία νέων "δημοσιογράφων" που δεν μπορούν να γράψουν, δεν μπορούν να κρίνουν, δεν μπορούν να θέσουν ούτε μια ερώτηση έξυπνη, ουσιαστική και όχι αφόρητα κλισέ. Δημοσιογράφων στους οποίους κανείς δεν έμαθε ποτέ ότι το μόνο αφεντικό τους είναι η αλήθεια. Πιθανόν, επειδή δεν είναι. Το αφεντικό τους είναι είτε ο εκδότης, είτε οι ανεγκέφαλοι που τους διαβάζουν.

Το παρελθόν και η τεχνολογία

Παρεμπιπτόντως δεν ήταν πάντα έτσι. Ο οπαδισμός του "Φωτός" ή της "Αθλητικής Ηχούς" τις περασμένες δεκαετίες αποτελούσε κατά βάση μια αρκετά ρομαντική εκδοχή οπαδισμού και σερβιριζόταν πακέτο με πολλές σελίδες καλής έως εξαιρετικής δημοσιογραφίας. Σε καμία περίπτωση δεν αποτελούσε χυδαιότητα και καφρίλα. Αργότερα, πρώτα ο "Φίλαθλος" και εν συνεχεία το "Sportime" γνώρισαν την επιτυχία σπάζοντας τα υπάρχοντα εμπορικά πρότυπα (πρωτοσέλιδο για το θάνατο του Ελύτη; Σε αθλητικό έντυπο; Αδιανόητο για τα τότε, φοβάμαι και για τα σημερινά δεδομένα) και απαιτώντας από τους αναγνώστες τους, είτε διαφωνούσαν, είτε συμφωνούσαν, πρώτα από όλα να σκεφτούν.

Το πράγμα άρχιζε να αλλάζει στις αρχές της δεκαετίας του 2000. Η τεχνολογική έκρηξη που μας επέτρεψε να ανοίξουμε απευθείας συζήτηση με τον κόσμο ήταν η αρχή του κακού.

Προσωπικά, θεωρώ σημείο καμπής την δημιουργία (και την επιτυχία) των ραδιοφωνικών εκπομπών επικοινωνίας. Εκεί ήρθαμε σε πρώτη φορά σε άμεση επαφή με ένα μέρος του κοινού. Και αποφασίσαμε να το ακούσουμε σοβαρά (ενώ ως επί το πλείστον δεν έλεγε τίποτα σοβαρό) να το αφήσουμε να μας επηρεάσει. Τεράστιο λάθος.

Αντί να συνεχίσουμε να απευθυνόμαστε στους αναγνώστες που συγκινήθηκαν με τον Ελύτη και ήθελαν πρωτοσέλιδο τα "μικρά αθλήματα", όταν τα "μικρά αθλήματα" είχαν κάποια μεγάλη επιτυχία, εμείς θεωρήσαμε ότι οφείλουμε να στραφούμε στον "Μπάμπη 7" και στον "Βρασίδα 13", σε όλα τα καλά παιδιά που έπαιρναν τηλέφωνο το βράδυ στο ραδιόφωνο για πουν :"Πώς είδες την Πανάθα;"...

Στο παιχνίδι μπήκαν εν συνεχεία τα social media και τα σχόλια στα σάιτ, δημιουργώντας μια interactive κατάσταση, προβληματική εν τη γενέσει της. Αλλά τελικά, οι ίδιοι (ίσως όχι προσωπικά, σίγουρα πάντως σε νοοτροπία) που συμμετείχαν στους ραδιοφωνικούς καυγάδες, οι ίδιοι γράφουν σήμερα κάτω από κάθε άρθρο στις ιστοσελίδες. Στους ίδιους, δυστυχώς, έχει επιλέξει να μιλάει ένα σημαντικό κομμάτι της τρέχουσας, αθλητικής δημοσιογραφίας. "Πουλώντας" έτσι φτηνά τον σεβασμό όλων των υπολοίπων. Αφού πρώτα "πούλησε" με χαρά τον αυτοσεβασμό της...

Εν κατακλείδι, το όλο ζήτημα είναι μια παρεξήγηση. Κάπου στην πορεία ξεχάσαμε πως η δημοσιογραφία δεν -θα έπρεπε- να είναι θεατρική παράσταση, ταινία ή δίσκος για να αναμετράται καθημερινά με την αποδοχή των ...θεατών. Η δημοσιογραφία έχει καθήκον να αναμετράται μονάχα με την πραγματικότητα. Κι αν η πραγματικότητα δεν αρέσει στην πλειονότητα του κοινού, η μόνη σωστή αντίδραση ανήκει στον ...Ρετ Μπάτλερ του "Gone with the wind": Frankly my dear, i don't give a damn...

Υ.Γ: Το θέμα της δημοσιογραφίας - εξυπηρέτησης στα αφεντικά δεν το έθιξα επειδή, νομίζω δεν είναι σημάδι των καιρών αλλά διαχρονικό αγκάθι. Και πιστεύω ότι αφορά ως επί το πλείστον τους πολιτικούς συντάκτες. Αλλά ίσως και να κάνω λάθος...