Οι μύθοι του jogo bonito και η Βραζιλία που "δεν πείθει"

Μικρό ταξίδι στο χρόνο, για να θυμηθούμε τις σκέψεις που κάναμε την παραμονή της έναρξης του Μουντιάλ: "Δεν θα είναι έκπληξη το να προκαλέσει γκρίνια η Βραζιλία, ακόμα κι αν φτάσει στον τελικό και κατακτήσει το έκτο της Παγκόσμιο Κύπελλο.

Ο λόγος; Δεν μοιάζει με τη Βραζιλία που μάλλον έχει ο περισσότερος κόσμος στο μυαλό του και ειδικά οι φανατικοί οπαδοί της που τη λατρεύουν για συγκεκριμένους λόγους. Ο Σκολάρι την έχει αλλάξει πολύ και η αλήθεια είναι πως λίγοι είδαν την αλλαγή το περσινό καλοκαίρι στο Confederations, ώστε να είναι προετοιμασμένοι.

Δεν υπάρχουν μάγοι ταυτόχρονα στην ενδεκάδα, φορ που τρομάζουν με τις ντρίμπλες τους, δεκάρια που παίζουν δίπλα από άλλο δεκάρι και πίσω τους έχουν άλλο ένα δεκάρι. Υπάρχει ο Νέιμαρ, ναι. Αλλά δίπλα έχει τον πειθαρχημένο Όσκαρ, στο πλάι παίζει ο Χουλκ, στην κορυφή ο “βαρετός” Φρεντ και πίσω τους θα έχουν τον “καταστροφέα” Λουίς Γκουστάβο και έναν εκ των Ραμίρες, Παουλίνιο, Ερνάνες και Φερναντίνιο. Όχι ακριβώς οι απόλυτοι εκπρόσωποι του jogo bonito.

Το ίδιο ισχύει και για το γενικό στιλ της ομάδας, που είναι πιο ευρωπαϊκό από ποτέ. Ο Σκολάρι πήρε το 5ο το 2002 με 3-5-2 και τώρα “φοράει” καθαρό 4-2-3-1, με πολύ παιχνίδι απ’τους ακραίους μπακ, δύο χαφ που προστατεύουν την άμυνα, έναν “μάγο” κρυμμένο στο πλάι, ένα δεκάρι τακτικά σωστό, έναν wide forward στο πρόσωπο του Χουλκ και έναν finisher στο πρόσωπο του Φρεντ. Οι Γουϊλιαν και Μπερνάρντ που μπορούν να δώσουν το κάτι παραπάνω θα έρθουν απ’τον πάγκο, για μια Βραζιλία που είναι πολύ “τακτοποιημένη” στο χορτάρι και δεν παίρνει ρίσκα, που δεν ενοχλείται απ’το να αφήσει την μπάλα στον αντίπαλο και να παίξει στην κόντρα, όπως έκανε πέρσι απέναντι στην Ισπανία.

Δεν ξέρουμε που θα φτάσει η ομάδα του Σκολάρι. Αλλά δεν θα είναι έκπληξη οι συζητήσεις που μάλλον θα προκαλέσει στην πορεία της. “Δεν είναι Βραζιλία αυτή, που είναι οι μάγοι του παρελθόντος, γιατί παίζουν έτσι, εμένα ρε φίλε δεν με πείθει πως θα το πάρει, που είναι ο Ροναλντίνιο και ο Ρομπίνιο, κτλ”.

Πράσινο στις Κυκλάδες

Στις 11 Ιουνίου τα συζητούσαμε όλα τα παραπάνω, μια μέρα πριν ξεκινήσει το Μουντιάλ. Σχεδόν ένα μήνα αργότερα, τα έχουμε έχουμε ακούσει και διαβάσει όλα. Στις συζητήσεις στους δρόμους και στα ραδιόφωνα. Στις μεταδόσεις των αγώνων και στις στις αναλύσεις (;) που προηγούνται ή ακολουθούν στο στούντιο της ΝΕΡΙΤ, στα άρθρα στον Τύπο. “Και σ'αυτό το παιχνίδι δεν έπεισε, δεν εντυπωσίασε” ήταν το πρώτο σχόλιο μετά τον αγώνα με την Κολομβία.

Έτσι, σκέτο, μόνο του. Καμία ανάγκη για στοιχειοθέτηση. “Δεν έπεισε, δεν εντυπωσίασε”, γιατί αυτό λένε απ'την πρεμιέρα και στο ίδιο στιλ συνεχίζουν. Γιατί για κάποιο λόγο είχαν αποφασίσει από μόνοι τους πως η Βραζιλία θα παρουσιάσει κάτι άλλο στο Παγκόσμιο Κύπελλο και απ'τη στιγμή που δεν το βλέπουν δηλώνουν δύσπιστοι και όχι εντυπωσιασμένοι.

Σαν να κάνεις περιοδεία δύο εβδομάδων στις Κυκλάδες και σε κάθε νησί να λες πόσο απογοητευμένος είσαι που δεν βλέπεις πράσινο. Η απογοήτευση και η δυσαρέσκειά σου οφείλεται σ'αυτά που αδικαιολόγητα περίμενες εσύ, όχι σ'αυτά που τελικώς αντικρίζεις.

Διπλό λάθος

Και τελικώς το λάθος στις απαιτήσεις απ'τη Βραζιλία είναι διπλό. Δεν είναι μόνο αυτά που γράψαμε πριν την έναρξη του τουρνουά, η άγνοια δηλαδή για το τι ομάδα έχει φτιάξει ο Σκολάρι και πως αυτή αγωνίστηκε στον προπομπό του Μουντιάλ, το περσινό Confederations. Είναι πάνω απ'όλα η πίστη σε κάτι ανύπαρκτο. Γιατί αυτό είναι το jogo bonito και η "Βραζιλία Παγκόσμια Πρωταθλήτρια". Ένας μύθος χωρίς υπόσταση.

Ναι, προφανώς και οι ομάδες του 1970 και αυτή του 1982 κατέκτησαν για πάντα τις καρδιές των ποδοσφαιρόφιλων με έναν τρόπο που έκανε τη Βραζιλία συνώνυμο του θεάματος, του jogo bonito όπως μάθαμε σχετικά πρόσφατα να το αποκαλούμε. Αλλά, απ'το 1970 έχουν περάσει 44 χρόνια και απ'το 1982 έχουν περάσει 32.

Η Βραζιλία έχει πάει έκτοτε σε οκτώ Μουντιάλ και πήρε τα δύο, το 1994 και το 2002. Σε ποιο απ'αυτά σήκωσε το Κύπελλο με jogo bonito, ώστε να υπάρχει η απαίτηση-προσμονή για την επανάληψη; Ποιος έχει δει τη Βραζιλία να κερδίζει το Μουντιάλ με ποδόσφαιρο πολλών επιθετικών, δεκαριών, εξτρέμ, κτλ εκτός απ'όσους έζησαν το Παγκόσμι του 1970;

Δύο φορ και τέλος

Ξεκινάμε απ'το 1994. Με 4-4-2 παίζει η Βραζιλία. Ντούνγκα-Μάουρο Σίλβα είναι το σκληρό δίδυμο στο κέντρο, στην κορυφή παίζει το φονικό δίδυμο του Μπεμπέτο και του Ρομάριο, που υποστηρίζονται απ'τους επιτελικούς Ζίνιο-Λεονάρντο, που τυπικά παίζουν στα άκρα, με τον Μαζίνιο να παίζει στη θέση του Λεονάρντο μετά την αποβολή του κόντρα στην Αμερική. Όποιος θυμάται μαγική ενέργεια από Ζίνιο-Μαζίνιο ή τους Λεονάρντο-Ραϊ (που αρχικά ξεκινούσε και μετά έμπαινε ως αλλαγή ως “ο αδερφός του Σόκρατες”) να σηκώσει το χέρι του.

Μεγαλύτερη νίκη της Βραζιλίας στην πορεία προς τον τίτλο το 1994 ήταν επί της Ολλανδίας στον προημιτελικό. Το 2-0 γίνεται 2-2 απ'την Ολλανδία, που τελικώς χάνει απ'το σουτ του Μπράνκο, που περνάει από δέκα πόδια. Και πως ήρθε το αρχικό 2-0; Με δύο αντεπιθέσεις με μακρινές μπαλιές των στόπερ σε Ρομάριο και Μπεμπέτο που συνεργάζονται για τα γκολ. Ποιες είναι οι ευκαιρίες των “μάγων” (;) πριν τα δύο γκολ; Δύο μακρινά σουτ και μια κεφαλιά σε κόρνερ, με ελάχιστη παραγωγή σε παιχνίδι πρωτοβουλίας.

Τρεις στόπερ, δύο κόφτες

Πάμε στο 2002. Με 5-3-2 παίζει ο Σκολάρι, που χαρακτηρίζεται ιερόσυλος που κατεβάζει τη Βραζιλία με τρία στόπερ. Λούσιο, Ρόκε Τζούνιορ και Εντμίλσον είναι η τριάδα, ο Ζιλμπέρτο Σίλβα με τον Κλέμπερσον (ή τον Ζουνίνιο Παουλίστα) είναι οι κεντρικοί χαφ μπροστά τους. Καφού και Ρομπέρτο Κάρλος οι απόλυτα επιθετικοί ακραίοι μπακ και μπροστά η τριάδα Ροναλντίνιο, Ρονάλντο, Ριβάλντο.

Πέντε παίκτες που αμύνονται για να δώσουν την ελευθερία σε άλλους πέντε να επιτεθούν. Ναι, ήταν μαγική η τριάδα της επίθεσης, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως η Βραζιλία πήγε να πάρει το Μουντιάλ παίζοντας φουλ επίθεση, με απόλυτο ποδόσφαιρο κυριαρχίας. Συμπαγής ομάδα, χωρίς ρίσκα, με λατρεία στις επιθέσεις στην κόντρα και στις συνεργασίες των παικτών μπροστά.

Δείτε πχ τα βίντεο απ'τις νίκες επί του Βελγίου και της Αγγλίας στα νοκ-άουτ. Στιγμές ψάχνει η Βραζιλία, που πιέζεται πολύ απ'το Βέλγιο και πανηγυρίζει γκολ που έρχονται από αντεπιθέσεις, στημένα και ατομικές εμπνεύσεις. Ματς που, αν τα βλέπαμε τώρα, είναι 100% σίγουρο πως θα προκαλούσαν το κλασικό πια σχόλιο “δεν έπεισε, δεν εντυπωσίασε”. Και τώρα που τα ματς αυτά είναι παρελθόν, κάποιοι τα νοσταλγούν ως επιδείξεις επιθετικής ποδοσφαιρικής ταυτότητας και φιλοσοφίας που είχαν ενθουσιάσει. Το πως και το γιατί συντηρούν μια τέτοια πλάνη, οι ίδιοι το ξέρουν.

Δεν πρόδωσε, αλλά μιμήθηκε

Η φετινή Βραζιλία προσπάθησε να κάνει ο,τι και οι δύο τελευταίες Σελεσάο που κατέκτησαν το τρόπαιο και δεν ενθουσίασαν σχεδόν σε κανένα νοκ-άουτ παιχνίδι τους. Να είναι πολύ συμπαγής αμυντικά, να παρουσιαστεί σφιχτή και κυρίως να είναι καλή στα νοκ-άουτ. Όχι να σκορπίζει ενθουσιασμό στους αγώνες του ομίλου, γιατί μ'αυτό δεν κερδίζεις κάτι, αλλά να παίξει στην κόντρα απέναντι σε Ισπανία ή/και Γερμανία στο ταμπλό της. Έτσι το έκανε και πέρσι στο Confederations. Δεν "πρόδωσε" καμία ταυτότητα που την έκανε νικήτρια στο "σύγχρονο" παρελθόν, ίσα-ίσα που προσπάθησε να αντιγράψει τις λογικές που έφεραν τα τρόπαια το 1994 και το 2002.

Γιατί γράφουμε “προσπάθησε” παρότι το Μουντιάλ δεν έχει τελειώσει; Γιατί ο τραυματισμός του Νεϊμάρ στην ουσία έβαλε τέλος στην προσπάθεια των Βραζιλιάνων. Μπορεί να τα καταφέρουν χωρίς αυτόν, μπορεί και όχι. Θα το συζητήσουμε και θα το δούμε στο χορτάρι την Τρίτη. Αλλά το συνολικό πλάνο δεν έχει πια το αστέρι πάνω στο οποίο στηρίχθηκαν τα πάντα.

Δεν θα μάθουμε ποτέ αν θα έπαιρναν τρίτο Μουντιάλ στη “σύγχρονή” εποχή με τη σκληρή, συντηρητική λογική που τους χάρισε τα τελευταία δύο. Απλώς θα δούμε αν έχουν, για πρώτη φορά στην παρουσία τους στα Μουντιάλ, τη δυνατότητα να πετύχουν ως αουτσάιντερ, χωρίς τον αρχηγό και το μεγάλο αστέρι.